Krótko i na temat: najnowsze wiadomości z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

O zniknięciu woluminów z czytelni BUW przy ul. Dobrej 6 w Warszawie zorientowano się 16 października 2023 r. W trakcie międzynarodowego śledztwa okazało się, że starodruki były wynoszone z biblioteki na przestrzeni kilku miesięcy.

Obywatel Gruzji Mikhail Z. usłyszał na Litwie zarzuty współudziału w kradzieżach 78 starodruków z BUW, do których dochodzilo od grudnia 2022 r. do 16 października 2023 r., a nadto udziału w zorganizowanej grupie przestępczej specjalizującej się w kradzieży rosyjskojęzycznych starodruków.

Mikhail Z. początkowo nie przyznawał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i odmówił złożenia wyjaśnień. We wrześniu został przesłuchany przez prokuratora prowadzącego śledztwo w Polsce oraz przedstawicieli Centralnego Biura Śledczego Policji.

„Podejrzany obywatel Gruzji Mikhail Z. przyznał się do kradzieży wszystkich starych książek z BUW-u i złożył obszerne wyjaśnienia, w których opisał swój sposób działania. Z jego relacji wynika, że działał na zlecenie Rosjanina, który wskazywał podejrzanemu, kradzieżą których książek był zainteresowany” – przekazał rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie prok. Piotr Antoni Skiba.

Według ustaleń śledztwa mężczyzna, który zlecał kradzież woluminów, sprzedawał je potem w Rosji, m.in. na aukcjach organizowanych w Domu Aukcyjnym „Litfond” w Moskwie i Petersburgu. Podczas tych aukcji świadkowie zidentyfikowali niektóre dzieła jako skradzione z Polski.

Jaki jest kontekst?

Wśród starodruków skradzionych z BUW znajdowały się m.in. pierwsze wydania dzieł rosyjskojęzycznych autorów takich jak Aleksander Puszkin, Nikołaj Gogol czy Michaił Lermontow. Uch wartość oszacowano na 3 mln 825 tys. 600 zł.

Według śledczych kradzieży dokonała międzynarodowa grupa przestępcza działająca w całej Europie. Trudniła się ona kradzieżą XIX-wiecznych rosyjskojęzycznych książek i ich przemytem do Rosji, gdzie znajdowały nabywców. W skład grupy wchodzili głównie obywatele państw bloku wschodniego.

Jak zeznał podczas przesłuchania w Polsce Mikhail Z., aby przejrzeć się książkom przed ich kradzieżą, zapisywał się jako czytelnik w bibliotekach narodowych lub uniwersyteckich w różnych stolicach Europy, w tym w Pradze i w Wilnie.

Prokuratura gruzińska powiadomiła swój polski odpowiedni, że podczas przeszukań na terenie Gruzji zabezpieczono określoną liczbę zabytkowych książek. Polska prokuratura zwróciła się o przesłanie zdjęć zabezpieczonych książek, aby polscy biegli mogli zweryfikować, czy pochodzą one ze zbiorów BUW.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Władimir Putin zlecił rosyjskiemu MSZ, ministerstwu obrony, służbom specjalnym oraz odpowiednim agencjom cywilnym przygotowanie do testów broni jądrowej.

Jak poinformowała rosyjska agencja TASS, w trakcie posiedzenia Rady Bezpieczeństwa, które miało dotyczyć bezpieczeństwa transportu i wizyty rządowej delegacji w Chinach, Władimir Putin polecił kluczowym resortom i służbom zebranie oraz analizę informacji na temat potencjalnego wznowienia testów nuklearnych.

- powiedział w środę Putin cytowany przez agencję Reuters.

Szef rosyjskiej Służby Wywiadu Zagranicznego (SVR) Siergiej Naryszkin przekazał, że rosyjscy urzędnicy zwrócili się do amerykańskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz Departamentu Stanu USA o wyjaśnienia w sprawie instrukcji Trumpa dotyczących testów nuklearnych. Strona amerykańska nie udzieliła jednak konkretnych odpowiedzi.

Jaki jest kontekst?

Decyzja Kremla to odpowiedź na ostatnie wypowiedzi Donalda Trumpa o wznowieniu amerykańskich testów nuklearnych.

Trump ogłosił je za pośrednictwem platformy Truth Social, kiedy na pokładzie śmigłowca Marine One podróżował na rozmowy handlowe z prezydentem Chin Xi Jinpingiem w Busan w Korei Południowej.

- napisał Trump.

„Rosja jest na drugim miejscu, a Chiny są daleko trzecie, ale w ciągu 5 lat mogą nas dogonić” – dodał.

Trump nie sprecyzował, o jakiego rodzaju testy chodzi, ani czy będą one obejmować detonację bojowych głowic jądrowych. W niedzielę 2 listopada amerykański minister energii Chris Wright zdementował, że nie ma w planach przeprowadzania takich testów.

– powiedział Wright.

Jak wyjaśnił, chodzi o testy, które pozwalają upewnić się, że systemy działają i mogą wywołać eksplozję nuklearną, ale do samej detonacji ładunku jądrowego podczas nich nie dojdzie.

Ostatnie testy broni jądrowej amerykańska armia wykonała w 1992 roku, czyli 33 lata temu.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Choć ekonomiści spodziewali się utrzymania stóp na dotychczasowym poziomie, Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała się obniżyć je o 0,25 pkt proc. Wpływ na decyzję RPP miał m.in. spadek inflacji ogłoszony przez Główny Urząd Statystyczny pod koniec października.

Od czwartku 6 listopada stopy procentowe będą wynosić:

• stopa referencyjna 4,25 proc. w skali rocznej;
• stopa lombardowa 4,75 proc. w skali rocznej;
• stopa depozytowa 3,75 proc. w skali rocznej;
• stopa redyskontowa weksli 4,30 proc. w skali rocznej;
• stopa dyskontowa weksli 4,35 proc. w skali rocznej.

Jaki jest kontekst?

To czwarta obniżka stóp procentowych z rzędu, a piąta w tym roku. W sumie w tym roku stopy spadły już o 1,5 pkt proc. To oznacza, jak wynika z wyliczeń Rankomatu, że rata przeciętnego kredytu na kwotę 500 tys. zł z okresem spłaty na 30 lat, spadła w tym roku o 540 zł – z 3651 zł (kwota przed pierwszą obniżką w maju) do 3111 zł (po obniżce w listopadzie).

„Zmiana nie nastąpi od razu. Obniżka będzie odczuwalna w ciągu najbliższych kilku miesięcy. Część kredytobiorców wciąż czeka na spadek rat wynikający z obniżek wrześniowej i październikowej. Banki zwykle aktualizują bowiem oprocentowanie zmienne raz na 3 lub raz na 6 miesięcy” – tłumaczy analityk Rankomatu, Jarosław Sadowski.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Wiceminister aktywów państwowych Robert Kropiwnicki, ogłosił na Twitterze swoje odejście z rządu. W oświadczeniu poseł Koalicji Obywatelskiej podziękował premierowi, współpracownikom, radom nadzorczym i zarządom spółek, z którymi współpracował jako wiceminister, ale nie swojemu ostatniemu szefowi, czyli ministrowi aktywów państwowych.

To właśnie konflikt z Wojciechem Balczunem miał być przyczyną odejścia Kropiwnickiego z resortu, choć w rozmowie z reporterem RMF FM minister temu zaprzecza:

- mówił Balczun tłumacząc, że w kierownictwie resortu potrzeba nowych kompetencji.

Jak ustalił Onet, za dymisją Kropiwnickiego stoi spór o zmiany, do jakich kilka dni temu doszło w radzie nadzorczej PKN Orlen.

28 października na wniosek MAP odwołany został jej przewodniczący Wojciech Popiołek oraz jego zastępca Michał Gajdus. Obaj trafili do rady nadzorczej Orlenu na początku 2024 roku kiedy ministrem aktywów państwowych był Borys Budka.

Popiołek to radca prawny i profesor związany z Uniwersytetem Śląskim. Gajdus to adwokat, który za rządów PiS angażował się w ochronę praworządności, bronił sędziów, którym za sprzeciwianie się zmianom w wymiarze sprawiedliwości wytaczano dyscyplinarki.

Wojciecha Popiołka na stanowisku przewodniczącego rady nadzorczej Orlenu zastąpił Przemysław Ciszak, bliski znajomy i współpracownik ministra Wojciecha Balczuna. Obaj pracowali w PKP Cargo za czasów pierwszego rządu Platformy Obywatelskiej w latach 2007-2011.

Gdy w 2015 r. PiS przejęło władzę, Ciszak trafił do PKP. Współpracował też nad zmianami w przepisach dotyczących nadzoru właścicielskiego z ówczesnym szefem MAP Jackiem Sasinem i jego zastępcą Januszem Kowalskim.

Roberta Kropiwnickiego na stanowisku wiceministra zastąpiła Eliza Zeidler – prawniczka, która w ostatnich miesiącach udzielała się w Radzie ds. Współpracy z Ukrainą.

Jaki jest kontekst?

Robert Kropiwnicki został wiceministrem pod koniec 2023 r., gdy po powołaniu rządu Koalicji 15 października na czele MAP stanął Borys Budka. To właśnie wraz z Kropiwnickim Budka przeprowadził jedną z najtrudniejszych operacji pierwszych miesięcy rządów koalicji 15 października, czyli usunięcie nominatów PiS z kluczowych spółek Skarbu Państwa.

Po zdobyciu przez Budkę mandatu europosła Kropiwnicki pozostał na stanowisku wiceministra, kiedy resort aktywów państwowych obejmował Jakub Jaworowski. Do kolejnej zmiany na stanowisku szefa MAP doszło w lipcu 2025 roku. Po rekonstrukcji i odchudzeniu rządu, Jaworowskiego zastąpił Wojciech Balczun.

O Robercie Kropiwnickim zrobiło się głośno w związku z jego oświadczeniem majątkowym. Poseł jest właścicielem 12 mieszkań, na których wynajmie zarabia ok. 12 tys. zł miesięcznie. Mimo to pobiera co miesiąc z Kancelarii Sejmu 3,5 tys. zł dodatku mieszkaniowego.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Nowy cel klimatyczny, poparty przez 21 krajów, to kolejny krok w kierunku neutralności klimatycznej zaplanowanej na 2050 r. Przeciwko były Polska, Czechy, Słowacja i Węgry, a Belgia i Bułgaria wstrzymały się od głosu.

“Polska nie poparła tego celu, konsekwentnie podkreślając, że w obecnych warunkach gospodarczych i geopolitycznych cel w takiej wysokości jest niemożliwy do realizacji” – napisało w komunikacie Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Cel w wysokości 90 proc. redukcji obowiązuje dla UE jako całości, z czego 5 pkt proc będzie mogła być zrealizowana z uwzględnieniem tzw. międzynarodowych jednostek redukcji emisji.

„To ważna elastyczność, która pozwoli obniżyć koszty realizacji celu klimatycznego, bo międzynarodowe jednostki redukcji są znacząco tańsze niż jednostki [unijnego systemu] EU ETS” – podał resort.

Wiceminister klimatu Krzysztof Bolesta zapowiedział także, że system ETS2, obejmujący transport i budownictwo, wejdzie w życie w 2028 r., rok później niż planowano. Do końca 2025 roku Komisja Europejska ma przedstawić propozycję rewizji systemu, obejmującą mechanizmy kontroli kosztów i uwalniania dodatkowych środków na inwestycje.

Jaki jest kontekst?

Nowy cel ma obowiązywać na poziomie całej Unii, ale nie określa jeszcze, jaką część redukcji poniosą poszczególne kraje. Ministerstwo wyjaśniło, że cele krajowe zostaną ustalone później, na podstawie poziomu PKB na mieszkańca.

Cel dla Polski zostanie określony na późniejszym etapie w oparciu m.in. o poziom PKB i będzie niższy niż 90 proc., zapewniło ministerstwo. Dla porównania – obecny unijny cel 55 proc. redukcji emisji do 2030 r. oznaczał dla Polski zobowiązanie redukcyjne na poziomie 17,7 proc. (względem roku 1990).

Na wniosek Warszawy wprowadzono dwie klauzule rewizyjne – Komisja Europejska ma co dwa lata oceniać postępy na drodze do nowego celu redukcyjnego, a w razie kryzysu energetycznego lub gospodarczego będzie mogła obniżyć ambicje.

Resort podkreślił też, że produkcja zbrojeniowa ma być chroniona przed wzrostem kosztów wynikającym z polityki klimatycznej.

Redukcja emisji gazów cieplarnianych to jak do tej pory jedyny prawdziwie skuteczny — choć odłożony w czasie — sposób na powstrzymanie wzrostu temperatury, już teraz zagrażającemu rolnictwu, zaopatrzeniu w wodę i ekosystemom. Od lat 1850-1900 wzrost średniej temperatury Ziemi sięgnął już prawie 1,5°C, czyli próg określony w Porozumieniu Paryskim w 2015 roku.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Przeczytaj także: