Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

„Robert Redford zmarł 16 września 2025 roku w swoim domu w Sundance, w górach Utah — w miejscu, które kochał, otoczony przez swoich najbliższych” – przekazała Cindi Berger, dyrektorka generalną agencji PR Rogers & Cowan PM. „New York Times” podał, że Redford zmarł we śnie. Miał 89 lat.

Urodził się 18 sierpnia 1936 r. w Santa Monica w Kalifornii. Choć początkowo zdawało się, że przed nim kariera sportowa, w latach 50. zaczął występować na teatralnej scenie. Jego największym sukcesem na Broadwayu była sztuka z 1963 roku „Boso w parku”. Na dużym ekranie zadebiutował rok wcześniej, grając w filmie „Wojenne polowanie”. W 1966 r. dostał Złoty Glob dla młodego talentu za występ w „Ciemnej stronie sławy” Roberta Mulligana. W filmie wystąpił u boku Natalie Wood.

Rok później z Jane Fondą zagrał w ekranizacji „Boso w parku”, a w 1969 roku do kin wszedł kultowy dziś western w reżyserii George’a Roya Hilla „Butch Cassidy i Sundance Kid”. Redford zagrał tam z Paulem Newmanem, a znajomość przerodziła się w przyjaźń na całe życie.

Za rolę w „Żądle” (1973) dostał nominację do Oscara. Statuetkę otrzymał jednak nie jako aktor, a jako reżyser – za film „Zwyczajni ludzie” z 198o roku. Był to jego reżyserski debiut. W 2001 odebrał również honorowego Oscara za całokształt. Do historii kina przeszło wiele jego filmu m.in. „Wszyscy ludzie prezydenta”, gdzie zagrał jednego z najbardziej znanych dziennikarzy amerykańskich, Boba Woodwarda, który wraz z Carlem Bernsteinem odegrał główną rolę w ujawnieniu afery Watergate.

Widzowie pokochali go także za role m.in. w „Wielkim Gatsbym”, „Pożegnaniu z Afryką” czy w późniejszym „Zaklinaczu koni”. Ostatni raz na ekranie pojawił się w 2018 roku, w filmie „Gentleman z rewolwerem”. Ogłosił wtedy koniec swojej kariery.

Redford był nie tylko wybitnym aktorem i reżyserem, ale również aktywistą działającym na rzecz niezależnego kina. Założył ośrodek narciarski Sundance Resort (nazwany tak na pamiątkę roli Sundance Kida), gdzie powstał Sundance Institute, dziś organizujący coroczny festiwal filmowy o tej samej nazwie. Jest to najważniejsze wydarzenie promujące kino niezależne.

„Spoczywaj w pokoju. Dziękuję Robertowi Redfordowi, niezwykle wpływowej postaci kultury, za kreatywne decyzje podjęte jako aktor/producent/reżyser i za stworzenie Festiwalu Filmowego Sundance, który dał impuls amerykańskiemu kinu niezależnemu” – napisał w mediach społecznościowych Ron Howard, reżyser m.in. „Apollo 13”.

Co się wydarzyło?

W komentarzu dla Polskiej Agencji Prasowej Edyta Adamus z Komendy Stołecznej Policji poinformowała, że w poniedziałek (15 września) wieczorem funkcjonariusze Służby Ochrony Państwa zatrzymali 21-letni obywatela Ukrainy i 17-letnią obywatelkę Białorusi. Młodzi ludzie bez wymaganego zezwolenia obsługiwali drona latającego w strefie objętej zakazem.

„Policjanci zabezpieczyli drona, którego użytkowali zatrzymani. Prowadzą obecnie czynności w kierunku art. 212 ustawy Prawo lotnicze” – podaje PAP.

Według tego przepisu osoba „wykonując lot przy użyciu statku powietrznego, narusza przepisy dotyczące ruchu lotniczego obowiązujące w obszarze, w którym lot się odbywa”, za co grozi kara pozbawienia wolności do lat 5.

Służby analizują sprawę i ustalają czym kierowali się zatrzymani. Na razie prokuratura, jak i rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Jacek Dobrzyński zaprzeczają temu, że mogła to być akcja szpiegowska.

„Na tym etapie materiał dowodowy i okoliczności zdarzenia przemawiają za złamaniem przepisów prawa lotniczego, a nie za popełnieniem zbrodni szpiegostwa” – mówił PAP prok. Piotr Antoni Skiba, rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie.

„Na tym etapie nikt nie jest w stanie jednoznacznie tego stwierdzić. To młodzi ludzie. Być może wynikało to z ich beztroski czy z niewiedzy – powiedział Dobrzyński. Podkreślił, że w tej sytuacji ważniejsze jest to, że „państwo zadziałało”.

Na zdjęciu u góry: 16.09.2025 Warszawa, ulica Belwederska, Belweder. Fot. Slawomir Kaminski / Agencja Wyborcza.pl

Jaki jest kontekst?

Wczoraj (15 września) około 20. premier Donald Tusk na X poinformował, że Służba Ochrony Państwa zneutralizowała drona operującego nad budynkami rządowymi (Parkowa) i Belwederem. Dodał, że służby zatrzymały dwóch obywateli Białorusi, a policja bada okoliczności incydentu.

Przypomnijmy, ze względów bezpieczeństwa jest zakaz lotów dronów nad budynkami rządowymi, obiektami infrastruktury krytycznej oraz wojskowej. W określonych miejscach są odpowiednie tabliczki informujące o zakazie.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Donald Trump poinformował o swojej decyzji na platformie Truth Social. Według Trumpa „The New York Times”, jest „jedną z najgorszych i najbardziej zdegenerowanych gazet w historii naszego kraju [Stanów Zjednoczonych], która stała się praktycznie »rzecznikiem« radykalnej lewicowej Partii Demokratycznej”.

Trump podkreślił też „nielegalny wkład” gazety w prezydencką kampanię wyborczą – poparcie kandydatki Kamali Harris oraz zarzucił, że NYT „od dziesięcioleci zajmuje się kłamstwami” na jego temat, jego rodziny, biznesu, ruchu America First, MAGA i całego narodu amerykańskiego.

Pozew został wniesiony w stanie Floryda.

Według agencji Reuters pozew Trumpa ma również dotyczyć czterech reporterów NYT oraz wydawcy gazety – Penguin Random House. Jak wynika z dokumentów złożonych w sądzie, do których dotarła agencja, w pozwie powołano się na serię artykułów „New York Times”. Jeden z nich został opublikowany przed wyborami prezydenckimi w 2024 roku, „w którym stwierdzono, że nie nadaje się on na to stanowisko”, oraz książkę z 2024 r. wydaną przez Penguin zatytułowaną „Szczęśliwy przegrany: Jak Donald Trump roztrwonił fortunę swojego ojca i stworzył iluzję sukcesu”.

„Oskarżeni złośliwie opublikowali książkę i artykuły, wiedząc, że publikacje te są pełne odrażających przekłamań i zmyśleń na temat prezydenta Trumpa” – cytuje pozew Reuters. Według prawników Trumpa „publikacje te zaszkodziły jego firmie i osobistej reputacji, spowodowały ogromne szkody ekonomiczne, podważyli wartość jego marki i poważnie pogorszyli jego przyszłe perspektywy finansowe”.

Na razie NYT nie komentuje sprawy.

Jaki jest kontekst?

Trump złożył pozew po tym, jak w zeszłym tygodniu zagroził NYT podjęciem kroków prawnych w związku z artykułami na temat listu urodzinowego z rysunkiem o dwuznacznej treści wręczonego zmarłemu finansiście Jeffreyowi Epsteinowi, przestępcy seksualnemu.

Jak pisze „The Guardian”, na notatce widnieje podpis Trumpa, ale prezydent zaprzeczył, jakoby był jej autorem.

Epstein popełnił samobójstwo w celi więziennej w Nowym Jorku w 2019 roku. Według amerykańskiego prezydenta nie przyjaźnili się od 2006 roku, kiedy kłopoty prawne finansisty wyszły na jaw.

Nie jest to pierwszy pozew Trumpa o podobnym charakterze przeciwko mediom. Wcześniej, w lipcu, zostały wszczęte postępowania sądowe przeciwko gazecie „The Wall Street Journal” i jej właścicielowi Rupertowi Murdochowi, po tym, jak jako pierwsza poinformowała o istnieniu wspomnianego listu. Trump wymaga od WSJ co najmniej 10 miliardów dolarów. Zakończyły się postępowania przeciwko innym mediom, m.in. ABC News i prezenterowi George'owi Stephanopoulosowi, a także Paramountowi w związku z wywiadem z Harris w programie 60 Minutes. Stacje zgodziły się wypłacić odpowiednio 15 mln i 16 mln dolarów.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Dom w Wyrykach Woli przy granicy z Białorusią to jedyny obiekt, który został zniszczony w nocy z 9 na 10 września, kiedy polską przestrzeń powietrzną naruszyły rosyjskie drony. Nikomu nic się nie stało – właścicielka domu zdążyła wyjść z sypialni na chwilę zanim rozległ się huk, a przez dach do domu wleciały fragmenty „niezidentyfikowanego obiektu latającego” – jak nazywa to lubelska prokuratura.

Prokuratorzy, przy wsparciu ekspertów, po oględzinach zidentyfikowali znalezione szczątki 17 dronów. Jak zauważa „Rzeczpospolita”, prokuratura nie chce jednak wypowiadać się o tym, co spadło w Wyrykach. „Obiekt nie został na chwilę obecną zidentyfikowany ani jako dron, ani jako jego fragmenty” – podano w lakonicznym komunikacie. Sprawy nie komentuje także MON.

Według informacji „Rzeczpospolitej” była to rakieta wystrzelona z polskiego F-16. „To była rakieta powietrze-powietrze AIM-120 AMRAAM z naszego F-16, która w trakcie lotu miała dysfunkcję układu naprowadzania i nie zadziałała. Na szczęście nie uzbroiła się i nie wybuchła, ponieważ zabezpieczenia zapalnika zadziałały” – mówi źródło „Rzeczpospolitej”.

Rakieta, która miała spaść na dom ma trzy metry długości i waży ponad 150 kg.

„Na ten moment nie mogę wiążąco powiedzieć, co spadło na dom w Wyrykach, jest to przedmiotem śledztwa, czekamy na opinię biegłych” – odpowiedziała dziennikarzom prok. Agnieszka Kępka, rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Lublinie.

Jaki jest kontekst?

W nocy z 9 na 10 września nad Polską pojawiły się rosyjskie drony. Większość z nich spadła lub wylądowała stosunkowo niedaleko wschodniej granicy, w woj. lubelskim. Ale część przeleciała nawet kilkaset kilometrów i spadła w centralnej Polsce, np. w Oleśnie pod Elblągiem, gdzie drona w polu znalazł rolnik, albo w Mniszkowie koło Opoczna w woj. łódzkim.

Kilka dronów zostało zestrzelonych przez stacjonujące w Polsce samoloty F-35 należące do holenderskich sił powietrznych.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

O uderzeniu w rafinerię poinformował Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy. Operację przeprowadziły oddziały Sił Operacji Specjalnych Sił Zbrojnych Ukrainy, we współpracy z innymi komponentami Sił Obronnych.

W okolicy zaatakowanego obiektu odnotowano wybuchy i pożar, jednak – jak zaznacza ukraiński Sztab Generalny – dokładne wyniki akcji są weryfikowane.

„Rafineria w Saratowie specjalizuje się w produkcji benzyny, oleju napędowego, mazutu, a także różnych gatunków bitumu, próżniowego oleju gazowego, siarki technicznej itp. Łącznie ponad 20 rodzajów produktów naftowych. W 2023 r. przerobiono 4,8 mln ton. Przedsiębiorstwo zajmuje się zaspokajaniem potrzeb sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej” – uzasadnia przeprowadzoną operację ukraińskie dowództwo wojskowe.

Na zdjęciu u góry: Ukraińska obrona powietrzna ostrzeliwuje rosyjskie drony nad Kijowem podczas nocnych masowych ataków dronów i rakiet na Ukrainę 10 września 2025 r., w trakcie rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Fot. Sergei Supinsky/ AFP

Jaki jest kontekst?

Od kilku miesięcy ukraińska armia systematycznie przeprowadza działania mające na celu osłabienie potencjału wojskowo-gospodarczego Federacji Rosyjskiej. Atakuje rafinerie, magazyny z amunicją i uzbrojeniem, miejsca ich produkcji, porty oraz inne obiekty logistyczne (żeby przeszkodzić dostarczaniu paliwa na front oraz eksportowi ropy oraz produktów naftowych, które stanowią jedno z głównych źródeł dochodów dla Rosji). Federacja Rosyjska coraz bardziej odczuwa te ataki.

Mimo tego rosyjskie władze wciąż się nie przyznają do tego, że ukraińskie ataki powodują problemy – chociażby z dostępnością paliwa.

„Z niezależnych źródeł wynika, że już w 20 regionach Rosji brakuje benzyny, paliwo jest racjonowane, a przed stacjami benzynowymi tworzą się gigantyczne kolejki” – pisała Agnieszka Jędrzejczyk, która w OKO.press m.in. śledzi rosyjką propagandę.

Przeczytaj także:

Wczoraj (15 września) Iwan Stupak, ekspert wojskowy, były pracownik Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w radiu New Voice poinformował, że w ciągu ostatnich 45 dni Ukraina uderzyła w 12 rosyjskich rafinerii. Według danych przytoczonych przez Stupaka, 24 proc. rosyjskich „mocy naftowych” już nie działa.

„Są prognozy – nie wiem na ile wiarygodne – że do wiosny 2026 roku Ukraina będzie w stanie wyeliminować około połowy rosyjskiego rynku przetwórstwa ropy naftowej, a do końca 2026 roku 75-80 proc. wszystkich mocy, oprócz tych które znajdują się za Urałem, czyli bardzo daleko” – powiedział ekspert.

Warto też dodać, że Rosja również ciągle atakuje ukraińskie obiekty produkcji broni, infrastrukturę energetyczną oraz cywilną.

W nocy rosyjska armia co najmniej dziesięć razy ostrzeliwała Zaporoże artylerią rakietową. Wybuchły pożary, są zniszczenia budynków, zginął 41-letni mężczyzna, 18 osób zostało rannych, w tym dwoje dzieci. Prezydent Zełenski poinformował, że pod ostrzałem znalazły się również obwody kijowski, sumski, charkowski, doniecki i chersonski. „Ponad sto dronów i półtora setki bezzałogowych statków powietrznych tylko tej nocy” – zaznaczył Zełenski.

„Tylko od początku września ponad 3500 dronów różnych typów i prawie 190 rakiet, ponad 2500 bomb lotniczych zostało wystrzelonych przeciwko naszym ludziom. Były też prowokacje przeciwko partnerom”.

Natomiast Ukraina – przeprowadzając akcje w zapleczu wroga – nie celuje w rosyjskich cywili.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Przeczytaj także: