Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Jak pisze Reuters, Ukraińcy podają, że osiągnęli wstępne porozumienie w sprawie umowy o eksploatacji ukraińskich złóż minerałów przez Amerykanów. Na briefingu prasowym w Kijowie Wołodymyr Zełenski powiedział dziennikarzom:

„Najważniejsze dla mnie jest to, że nie jesteśmy dłużnikami. W umowie nie ma mowy ani o 500 mld dolarów długu, ani 350 mld, ani 100 mld – to byłoby niesprawiedliwe”.

Zełenski dodał, że umowa ta jest częścią szerszego porozumienia z USA. I może być częścią przyszłych gwarancji bezpieczeństwa. Ukraiński premier Denis Szmyhal dodał, że Amerykanie ze swojej strony takich gwarancji na razie nie zaproponowali. W projekcie umowy znajduje się zdanie, że amerykański rząd wspiera dążenia Ukrainy do otrzymania gwarancji bezpieczeństwa, które zapewnią długoterminowy pokój.

Zdaniem Zełenskiego bez gwarancji bezpieczeństwa nie ma szans na zawieszenie broni.

Wczoraj wieczorem Donald Trump powiedział:

„Słyszałem, że przyjeżdża w piątek. Nie mam z tym problemu, jeśli chce. Chciałby podpisać tę umowę razem ze mną, a rozumiem, że jest to duża, bardzo duża umowa”.

Piątkowe spotkanie w Waszyngtonie stoi jednak pod znakiem zapytania. Anonimowy amerykański urzędnik przekazał Reutersowi:

„Jeśli ukraiński lider mówi, że umowa nie jest sfinalizowana, nie widzę powodu, dla którego miałby być zaproszony. Oczekujemy, że jego wizyta oznacza zgodę na ostateczne stanowisko, a jego ostatnie słowa sugerują, że jego stanowisko nie jest ostateczne”.

Jaki jest kontekst

Wołodymyr Zełenski już w zeszłym roku zaproponował Stanom Zjednoczonym wykorzystanie z ukraińskich złóż rzadkich minerałów w zamian za gwarancje bezpieczeństwa. Była to odpowiedź na „biznesowe podejście” nowego prezydenta USA Donalda Trumpa.

Kiedy rozpoczęły się negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu umowy, Trump zaczął wypowiadać się coraz ostrzej na temat Zełenskiego i Ukrainy. W momencie, gdy Zełenski odrzucił pierwszą propozycję, Trump nazwał go „dyktatorem bez wyborów”, a Elon Musk rozpętał nagonkę na ukraińskiego prezydenta w mediach społecznościowych.

Ostateczna wersja umowy zakłada utworzenie funduszu, do którego Ukraina wnosiłaby 50 proc. dochodów z przyszłych zysków z wykorzystania zasobów mineralnych, w tym ropy i gazu. Fundusz ten miałby inwestować w projekty na Ukrainie.

Ministrowie sprawiedliwości, gospodarki i spraw zagranicznych Ukrainy zatwierdzili już umowę.

Porozumienie nie dotyczy zasobów mineralnych, które obecnie zasilają budżet ukraiński. Ma w związku z tym nie obejmować działalności Naftogazu ani Ukrnafty, największych producentów gazu i ropy na Ukrainie.

Przeczytaj inne teksty w OKO.press na ten temat

Co się wydarzyło

Călin Georgescu, kontrowersyjny rumuński polityk, został dziś aresztowany i doprowadzony na przesłuchanie w prokuraturze. 24 listopada 2024 roku Georgescu niespodziewane wygrał pierwszą turę wyborów prezydenckich w Rumunii. 6 grudnia rumuński sąd konstytucyjny unieważnił wynik wyborów, powołując się na dane wywiadowcze, według których Rosjanie prowadzili skoordynowaną kampanię, która miała pomóc Georgescu osiągnąć dobry wynik i ostatecznie zostać prezydentem.

Zarzuty, które stawia mu prokuratura, związane są z rosyjskim wsparciem jego kandydatury. Zarzuca mu się nietransparentne finansowanie kampanii wyborczej. Według rumuńskich mediów prokuratura twierdzi, że istnieją powiązania między finansowaniem kampanii Georgescu a Rosją.

Jak pisze analityk Ośrodka Studiów Wschodnich Kamil Całus, rumuńskie służby dokonały dziś przeszukań w domach osób związanych z Georgescu. Podejrzewa się je m.in. o utworzenie i prowadzenie organizacji faszystowskich, rasistowskich i ksenofobicznych. W mediach społecznościowych Georgescu napisał w tym kontekście o działaniach „komunistyczno-bolszewickiego” systemu, który próbuje sfabrykować dowody w jego sprawie.

Zdaniem Całusa władze w Bukareszcie szykują się do zablokowania możliwości startu Georgescu w powtórzonych wyborach, które zaplanowane są na 4 maja. Po aresztowaniu na oficjalnym koncie Georgescu w serwicie X pojawił się wpis, w którym dzisiejsze zatrzymanie tłumaczone jest tym, że polityk właśnie dziś miał oficjalnie złożyć swoją kandydaturę w powtórzonych wyborach.

Jaki jest kontekst

Listopadowe zwycięstwo Georgescu było dla Rumunów szokiem. Skrajnie prawicowy kandydat w sondażach tuż przed wyborami otrzymywał 5-10 proc. wskazań, co dawało mu 4-6 miejsce. W wyborach otrzymał 22,9 proc. głosów i wszedł do drugiej tury wraz z Eleną Lasconi, kandydatką liberalnego i proeuropejskiego Związku Zbawienia Rumunii.

Călin Georgescu twierdzi, że nie wydał ani leja na kampanię przed pierwszą turą wyborów prezydenckich. Odtajniony w grudniu na wniosek prezydenta Klausa Johannisa przez Najwyższą Radę Obrony Narodowej (CSAT) raport rumuńskich służb specjalnych (SRI) stwierdził, że na kampanię Georgescu zmobilizowano co najmniej milion euro, z czego sam TikTok zainkasował 381 tysięcy euro.

62-letni Georgescu nie jest nową postacią w rumuńskiej polityce. W ciągu ostatnich dziesięciu lat promował narracje Kremla o „Rumunii – kolonii Europy”, krytykował zaangażowanie swojego kraju w NATO i mówił o wyjściu z organizacji. Chociaż przedstawia siebie jako kandydata antysystemowego, kilkukrotnie pracował w rumuńskim rządzie.

Po kontrowersyjnej decyzji, by wynik wyborów anulować, popularność Georgescu znacznie wzrosła. W styczniu i lutym w sondażach zdecydowanie wygrywał, zbierając 35-50 proc. wskazań respondentów.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło

„Będziemy sprzedawać złotą kartę. Mamy zieloną kartę. To jest złota karta. Wycenimy ją na jakieś pięć milionów dolarów i za tę cenę otrzyma się przywileje zielonej karty, oraz będzie to ułatwiona ścieżka do uzyskania obywatelstwa. Bogaci ludzie będą osiedlać się w naszym kraju kupując tę kartę” – powiedział wczoraj wieczorem prezydent USA Donald Trump dziennikarzom w Gabinecie Owalnym.

Trump zasugerował, że złote karty mogą wystartować już za dwa tygodnie. Prezydent liczy, że kupią je miliony osób. Na pytanie, czy zamierza sprzedawać złote karty również rosyjskim oligarchom, odparł:

„Tak, prawdopodobnie. Znam rosyjskich oligarchów, którzy są bardzo miłymi ludźmi”.

Trump dodał też, że jego zdaniem rosyjscy oligarchowie nie są już tak bogaci, jak kiedyś, ale powinni być w stanie kupić amerykańską złotą kartę.

Obecny na konferencji sekretarz handlu Howard Lutnick dodał, że złota karta ma zastąpić program wizowy EB-5. Program powstał w 1992 roku i był skierowany do inwestorów, którzy w zamian za znaczące inwestycje w USA mogli otrzymać prawo do stałego pobytu w USA. By zaklwalifikować się do programu, konieczne są inwestycje w wysokości przynajmniej 800 tys. lub 1 mln 50 tys. dolarów, w zależności od spełnionych warunków. Pieniądze muszą zostać przeznaczone na tworzenie miejsc pracy dla Amerykanów.

„Oczywiście będą musieli przejść przez weryfikację, aby mieć pewność, że są wspaniałymi obywatelami świata o doskonałej renomie” – dodał Lutnick.

Jaki jest kontekst

Zielona karta to potoczna nazwa Karty Stałego Pobytu Stanów Zjednoczonych. W większości przypadków uprawnia do dziesięcioletniego pobytu w USA i podjęcia pracy bez posiadania obywatelstwa. Proces przyznania karty jest długotrwały i może zabrać nawet kilka lat. W 2023 roku w USA przebywało około 12,7 mln osób z zieloną kartą. 9 mln z nich ma prawo starać się o amerykańskie obywatelstwo.

Donald Trump zasugerował, że po zapłaceniu 5 mln dolarów proces będzie znacznie łatwiejszy.

Słowa o rosyjskich oligarchach to kolejny krok ku normalizacji stosunków między USA i Rosją. Rosyjski system polityczny jest zorganizowany w ten sposób, że duże fortuny można zbudować tylko z państwową aprobatą. Najbogatsi Rosjanie są blisko związani z władzą Władimira Putina i publicznie wspierają wojnę w Ukrainie.

Jeszcze w grudniu 2024 roku, już po wyborze Donalda Trumpa na prezydenta, amerykańscy i rosyjscy dyplomaci mówili, że wzajemne stosunki są najgorsze od kryzysu kubańskiego w 1962 roku. A rosyjskie MSZ przestrzegało przed podróżami do USA.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło

Prokuratura Krajowa poinformowała, że trzech zatrzymanych wczoraj byłych dyrektorów Lasów Państwowych usłyszało dziś zarzuty. Chodzi o:

• Michała C. – byłego Dyrektora Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych,
• Józefa K. – byłego Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych,
• Andrzeja S. – byłego Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie.

Całej trójce zarzuca się przekroczenie uprawnień i niedopełnienie obowiązków.

W przypadku Michała C. chodzi o zawarcie fikcyjnych umów o pracę z osobą, która następnie nie wykonywała żadnej pracy. Osoba ta zarobiła jednak ponad 320 tys. zł brutto.

Józef K. i Andrzej S. są zamieszani w podobną sprawę. Józef K. miał zażądać od Andrzeja S. fikcyjnego zatrudnienia określonej osoby, która również ostatecznie nie świadczyła żadnej pracy. Osoba ta otrzymała łącznie 163 tys. zł.

Cała trójka nie przyznała się to zarzutów.

Po przesłuchaniu zostali oni zwolnieni. Prokuratura zastosowała środki zapobiegawcze w postaci dozoru policji, zakazu kontaktowania się ze wskazanymi osobami, zakazu opuszczania kraju oraz kaucji w wysokości 50 000 zł.

Jaki jest kontekst?

W grudniu 2024 roku w Prokuraturze Regionalnej w Krakowie powstał specjalny zespół, mający zbadać nieprawidłowości w Lasach Państwowych z czasu rządów PiS i Suwerennej Polski. „Zespół dokona również ustaleń i karnoprawnej oceny w zakresie prawidłowości nadzoru nad Lasami Państwowymi ze strony ministra właściwego do spraw środowiska" – informował rzecznik Prokuratury Krajowej, prok. Przemysław Nowak.

Już w kwietniu 2024 Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz LP opublikowały pierwsze wnioski z audytu. Wynika z nich, że LP, zarządzane przez polityków Suwerennej Polski, wydały ok. 100 mln zł w „sposób niegospodarny”.

„Instytucja, która zamiast zajmować się zrównoważoną gospodarką leśną i aspektami przyrodniczymi, tak naprawdę stała się swoistą pralnią pieniędzy dla poprzedniej władzy” – mówił wówczas wiceminister klimatu Mikołaj Dorożała.

W czerwcu zeszłego roku Lasy Państwowe poinformowały o skierowaniu do prokuratury zawiadomienia wobec 11 osób, w tym byłego szefa LP Józefa K., w związku z wydaniem ponad 26 mln zł na działania medialne promujące polityków środowiska Suwerennej Polski.

W lipcu do prokuratury trafiło kolejne zawiadomienie. Tym razem w sprawie narażenia firmy na szkodę 84 mln zł oraz wyrządzenia szkody w kwocie 2,6 mln zł. Chodziło o wprowadzenie nowego wzoru munduru dla pracowników LP. Z kolei 733 tys. zł LP przekazała Fundacji Ekologiczne Forum Młodzieży. Ta sprawa również jest w prokuraturze.

NIK w raporcie ujawnionym przez „Wyborczą" wskazywał z kolei, że LP wydawały pieniądze m.in. na audiencję u papieża, sady im. Jana Pawła II, znikający sprzęt dla Ukrainy, miliony na reklamy w sprzyjających mediach i na spotkania wyborcze.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło

Według źródeł brytyjskiego dziennika „Financial Times” w ukraińskiej administracji, Ukraina zgodziła się na warunki umowy dotyczącej złóż metali ziem rzadkich. Informację tę podaje też na podstawie dwóch źródeł Reuters.

Jest datowana na 24 lutego 2025. Stany Zjednoczone wycofały żądania prawa do 500 miliardów dolarów potencjalnych przychodów z eksploatacji tych zasobów.

„Umowa dotycząca minerałów to tylko część obrazu. Wielokrotnie słyszeliśmy od administracji USA, że jest to część większej wizji” – powiedziała we wtorek dziennikarzom FT Olha Stefaniszyna, ukraińska wicepremier i minister sprawiedliwości, która prowadziła negocjacje.

Ostateczna wersja umowy zakłada utworzenie funduszu, do którego Ukraina wnosiłaby 50 proc. dochodów z przyszłych zysków z wykorzystania zasobów mineralnych, w tym ropy i gazu. Fundusz ten miałby inwestować w projekty na Ukrainie.

Ministrowie sprawiedliwości, gospodarki i spraw zagranicznych Ukrainy zatwierdzili już umowę. W najbliższych tygodniach Wołodymyr Zełenski ma się udać do Waszyngtonu i oficjalnie ją podpisać z Donaldem Trumpem.

„Będzie to szansa dla prezydenta, by omówić, czym jest ta większa wizja. A potem będziemy mogli pomyśleć o kolejnych krokach” – powiedział FT jeden z rozmówców.

Początkowo administracja Trumpa proponowała utworzenie funduszu odbudowy, w którym 100 proc. udziałów miałyby Stany Zjednoczone, a Ukraina wnosiłaby 50 proc. przychodów ze złóż minerałów. „Dokument stwierdza, że USA będą wspierać rozwój gospodarczy Ukrainy w przyszłości” – pisze „Financial Times”.

Dla strony ukraińskiej te warunki były nie do przyjęcia i usunięto je z ostatecznej wersji umowy.

Porozumienie nie dotyczy zasobów mineralnych, które obecnie zasilają budżet ukraiński. Ma w związku z tym nie obejmować działalności Naftogazu ani Ukrnafty, największych producentów gazu i ropy na Ukrainie.

Kijów nalegał, by w umowie znalazły się gwarancje bezpieczeństwa, jednak zapisy porozumienia w żaden sposób się do nich nie odnoszą. Do dalszych rozmów pozostawiono m.in. wielkość udziałów Stanów Zjednoczonych w funduszu. Na tym etapie nie wiadomo też, jakiej jurysdykcji będzie podlegać realizacja umowy (Trump chciał, by podlegała amerykańskim sądom).

Teraz umowa musi zostać zatwierdzona przez ukraiński parlament.

Jaki jest kontekst

Wołodymyr Zełenski zaproponował Stanom Zjednoczonym wykorzystanie z ukraińskich złóż rzadkich minerałów w zamian za gwarancje bezpieczeństwa. Była to odpowiedź na „biznesowe podejście” nowego prezydenta USA Donalda Trumpa.

Kiedy rozpoczęły się negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu umowy, Trump zaczął wypowiadać się coraz ostrzej na temat Zełenskiego i Ukrainy. W momencie, gdy Zełenski odrzucił pierwszą propozycję, Trump nazwał go „dyktatorem bez wyborów”, a Elon Musk rozpętał nagonkę na ukraińskiego prezydenta w mediach społecznościowych.

Podczas przemówienia na konferencji amerykańskich konserwatystów CPAC w minioną sobotę (22 lutego 2025) Trump powiedział, że Ukraina będzie musiała zwrócić Stanom Zjednoczonym pieniądze z amerykańskiej pomocy.

Teksty OKO.press na ten temat