Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Michał K., były szef Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, został zatrzymany w poniedziałek 2 września w Londynie, w wynajmowanym na Airbnb mieszkaniu. Był za nim wystawiony Europejski Nakaz Aresztowania. Prokuratura stawia mu zarzuty udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Grozi mu 10 lat więzienia.

We wtorek 4 września Michał K. stanął przed Westminster Magistrates' Court, gdzie odbywała się wstępna rozprawa ws. jego ekstradycji. Ale były szef RARS na ekstradycję się nie zgodził, co cały proces wydłuży.

Brytyjskie przepisy pozwalają odmówić ekstradycji w wyjątkowych przypadkach. Chodzi o dwukrotne sądzenie za to samo przestępstwo lub prawdopodobieństwo prześladowań ze względu na rasę, religię, płeć, orientację seksualną czy poglądy polityczne.

Rzecznik Prokuratury Krajowej Przemysław Nowak zastrzegał, że decyzja o ekstradycji nie zapadnie w ciągu najbliższych dni czy tygodni.

Czego dotyczy śledztwo?

Śledczy w Polsce badają dostawy dla agencji po zawyżonych cenach realizowane przez podmioty związane z Pawłem Sz., twórcą odzieży patriotycznej „Red is Bad”, którą reklamował m.in. prezydent Andrzej Duda. Szopa miał sprzedać Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych po zawyżonych cenach sprzęt za pół miliarda złotych.

Drugi wątek śledztwa dotyczy kontraktów zawartych przez RARS ze spółkami powiązanymi z Dominikiem Basiorem, pijarowcem Mateusza Morawieckiego z kampanii w 2019 roku. Jak ujawnił Onet, w ciągu czterech lat między 2019-2023 firmy związane z Dominikiem Basiorem sprzedały Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych sprzęt za co najmniej 147 mln zł, w tym materiały do walki z pandemią koronawirusa — półmaski, rękawiczki i agregaty prądotwórcze. W zespole osób oceniających oferty na sprowadzanie do RARS antycovidowych artykułów miał pracować znajomy Basiora — Paweł Kleszczewski z agencji PR Świeża Bazylia, świadczącej usługi dla spółek Skarbu Państwa i samej agencji.

Michał K. przekazywał polecenia na karteczkach

Szczegóły z przesłuchania urzędniczki RARS, byłej dyrektorki Biura Zakupów i bliskiej współpracownicy zatrzymanego wczoraj w Londynie Michała K., byłego szefa Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, opublikowała Gazeta Wyborcza.

Jak wynika z zeznań Justyny G., były szef RARS w trakcie ich wspólnej pracy przekazywał jej decyzje o kontraktach zawieranych przez Agencję „na małych karteczkach, które następnie niszczył”.

Według zeznań Justyny G. Michał K. „pisał na kartce nazwę firmy, nazwisko, decyzję”, którą jej pokazywał, „a następnie wkładał tę kartkę do niszczarki”. Urzędniczka wyjaśniła, że to były „małe białe karteczki z kostki lub żółte, samoprzylepne”. Justyna G. taki zapis odczytywała i karteczkę oddawała. Nieraz, jeśli na karteczce były dużo danych trudnych do zapamiętania, brała karteczkę do swojego notatnika, a następnie sama je niszczyła.

W projekcie budżetu na rok 2025 przewidziano 4,2 mld zł na mieszkalnictwo. To dwukrotny wzrost licząc rok do roku, ale wciąż 1/10 tego, co na mieszkania wydaje się średnio w Unii Europejskiej (0,1 proc. PKB w Polsce do 1 proc. PKB w UE). Większość pieniędzy ma zasilić rozwój budownictwa społecznego. Wciąż nie wiadomo jednak, czy wśród wydatków znajdą się pieniądze na kredyt 0 proc. Definitywne „nie” mówią Lewica i Polska 2050. Powód? Każdy kolejny program dopłat do kredytów będzie oznaczał wzrost cen mieszkań na rynku i ograniczenie ich dostępności dla najbardziej potrzebujących. Stymulowanie popytu przy nierozgrzanej podaży to przepis na katastrofę. Mimo to Koalicja Obywatelska i PSL pracują nad przebudową propozycji kredytu 0 proc.

„Moim zdaniem z tej kwoty, która została przeznaczona na mieszkalnictwo w budżecie na przyszły rok, wystarczy również, aby wdrożyć program kredytowy, a więc program, który pozwoli wielu Polakom oczekującym na zakup mieszkania na własność zmierzyć się z najdroższym kredytem w UE, jaki ma Polska” – powiedział we wtorek, 3 września minister rozwoju Krzysztof Paszyk (PSL). „8 procent średnio w Polsce kosztuje kredyt mieszkaniowy. Jeśli my z tych 8 procent zbijamy oprocentowanie do 5-4 procent, to bardzo często na koszcie raty miesięcznej to jest 800 – 1200 złotych mniej. To jest cel, który zakłada ten projekt” – tłumaczył.

Krzysztof Paszyk dodał, że wydatki na program są już wstępnie rozpisane.

Według ministra kwartalne limity w programie miałyby zapobiec wzrostowi cen mieszkań. „Ilość pieniądza, która trafi na rynek, będziemy stabilizować i rozkładać w czasie, aby zapobiec pikowi popytowemu” – mówił Paszyk.

Premier Donald Tusk we wtorek podczas konferencji prasowej po posiedzeniu rządu stwierdził, że los projektu zależy od politycznych decyzji.

„Na Radzie Ministrów ustaliliśmy, że jak wszystkie projekty [red. mieszkaniowe] będą gotowe, to wspólnie zdecydujemy, które z nich, na jakie wsparcie mogą liczyć” – mówił Tusk. "Wiele młodych osób czeka na dobrą informację w tej kwestii.

„Będzie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w odniesieniu do pani Manowskiej” – zapowiedział podczas konferencji prasowej po posiedzeniu rządu premier Donald Tusk. Pierwsza prezes Sądu Najwyższego próbuje siłowo przejąć kontrolę nad Izbą Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Jak pisał w OKO.press Mariusz Jałoszewski, od 3 września Izba nie ma prezesa, bo legalni sędziowie nie chcą głosować z neosędziami nad kandydaturami następców. Zgodnie z prawem obowiązki prezesa przejął najstarszy stażem sędziowskim przewodniczący wydziału w Izbie Pracy, legalny sędzia Dawid Miąsik. Ale Małgorzata Manowska podczas zebrania przewodniczących wydziałów Izby Pracy zakwestionowała tę decyzję. I ogłosiła, że przejmuje bezpośrednie zarządzanie Izbą Pracy jako prezeska SN. Powołała się na artykuł 14 ustawy o SN, który daje jej ogólną kompetencję do zarządzania SN. Tyle że z innych przepisów ustawy o SN wynika, że Izba ma oddzielnych prezesów i jest ona autonomiczna.

Premier Donald Tusk decyzję Manowskiej nazwał „absolutnie bezprawną”. „To zamach” – mówił szef rządu. Dodał, że wniosek do prokuratury w tej sprawie przygotowuje minister sprawiedliwości Adam Bodnar. Szczegóły mają być znane najpóźniej w piątek, 6 września. „Jest coś koszmarnego, że mamy kogoś na czele tego pseudo Sądu Najwyższego – pseudo z winy PiS – co do którego istnieje uzasadnione przekonanie, że popełnia przestępstwa” – mówił Donald Tusk.

Więcej o ruchu Manowskiej można przeczytać tutaj:

„To koniec obowiązywania prawa międzynarodowego” w Mongolii — piszą rozgoryczeni komentatorzy.

Kraj, który jest sygnatariuszem Statutu Rzymskiego, dokumentu, na podstawie którego działa Międzynarodowy Trybunał Karny, zignorował międzynarodowy nakaz aresztowania wobec Władimira Putina, wydany przez MTK 17 marca 2023 roku.

Prezydent Rosji Władimir Putin (na zdjęciu podczas ceremonii otwarcia wizyty 3 września 2024 z prezydentem Mongolii Uchnaagijnem Chürelsüchem) został podjęty w Mongolii z najwyższymi honorami: był czerwony dywan, kwiaty, orkiestra państwowa i uściski dłoni z prezydentem Mongolii w błysku fleszy fotoreporterów.

To pierwsza międzynarodowa wizyta Putina w kraju, który jest objęty jurysdykcją MTK. Mongolia, jako państwo-sygnatariusz Statutu Rzymskiego ma obowiązek prawny wykonać postanowienie o aresztowaniu wydane przez MTK.

Do niczego takiego jednak nie doszło. Pomimo że do aresztowania prezydenta Rosji Mongolię wezwała Unia Europejska, Ukraina oraz międzynarodowe organizacje broniące praw człowieka.

„Mongolia jest państwem-stroną Rzymskiego Statutu MTK od 2002 r., a z tego wynikają konkretne zobowiązania prawne” – podkreślił w poniedziałek 2 września Eric Mamer, rzecznik Komisji. Mamer zapewnił, że Komisja Europejska przekazała Mongolii swoje oczekiwanie w sprawie wizyty Putina.

„UE popiera dochodzenie prowadzone przez prokuratora MTK w Ukrainie i wzywa do współpracy wszystkie państwa-strony” – powiedział rzecznik KE.

W MTK toczy się postępowanie w sprawie zbrodni wojennych na Ukrainie, w tym bezprawnej deportacji oraz przesiedleniu ludności, przede wszystkim dzieci, z okupowanych obszarów Ukrainy do Rosji.

„Jestem przekonany, że ten dzień przejdzie do historii polskiej samorządności” – ogłosił premier Donald Tusk podczas konferencji prasowej po wtorkowym posiedzeniu rządu. Rada Ministrów przyjęła dziś, 3 września, projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, nad którym resort finansów pracował z samorządowcami od stycznia 2024. „Przygotowaliśmy zmiany, na bazie których zyska każdy” – zadeklarował minister Andrzej Domański. „W 2025 roku samorządy otrzymają 25 mld zł więcej niż w wypadku, gdyby ustawa nie weszła w życie. W 2026 roku to będzie 29 mld zł, a w ciągu 10 lat aż 345 mld zł” – dodał minister finansów. Z wyliczeń MF wynika, że wzrost dochodów dla konkretnych samorządów, niezależnie od ich wielkości i majętności będzie nie mniejszy niż 4 proc. i nie większy niż 10 proc.

Na czym polegają zmiany?

Dochody samorządów, a dokładnie udział w podatku PIT i CIT będą zależne od bazy podatkowej, czyli dochodów mieszkańców. Cała pula zostanie też powiększona o kwoty dochodów z podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych.

Resort finansów chciał zrezygnować ze wszystkich subwencji, ale samorządy wywalczyły, by kilka pul pieniędzy (rozdrobnionych subwencji) zamienić w jedną, centralną rezerwę. Te pieniądze mają pokryć dodatkowe wydatki, np. koszt utrzymania oświaty. Dodatkową rekompensatę otrzymają też gminy, na których terenie znajdują się zielone obszary chronione (np. parki krajobrazowe).

„Dzięki tym zmianom przychody samorządu nie będą już zależne od kaprysu rządzących centralnie” – tłumaczył premier Donald Tusk.