Dzień na żywo. Rosja atakuje Dniepr nowym pociskiem. Prawybory w KO – Sikorski czy Trzaskowski?

Co się wydarzyło?

Białoruska państwo agencja BiełTA poinformowała w piątek, że Alaksandr Łukaszenka podpisał dekret przyznający azyl polityczny na Białorusi Tomaszowi Szmydtowi. Były sędzie zbiegł w maju tego roku z Polski do Białorusi, gdzie wystąpił o „opiekę i ochronę”. BiełTa stwierdza w komunikacie, że Szmydt „w Polsce jest prześladowany z powodów politycznych”. Na byłym sędzim ciąży zarzut szpiegostwa.

Jaki jest kontekst?

Tomasz Szmydt uciekł na Białoruś na początku maja. W Polsce był sędzią Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, gdzie miał dostęp do akt prowadzonych przez siebie spraw. ABW sprawdza, jakiego rodzaju informacje niejawne były mu znane, ponieważ zachodzi podejrzenie, że Szmydt przed wyjazdem na Białoruś miał współpracować z białoruskimi (lub rosyjskimi) służbami. Śledztwo w tym zakresie prowadzi już prokuratura.

Szmydt miał być rozpracowywany przez polski kontrwywiad na kilka miesięcy przed wyjazdem. Z obserwacji miało wynikać, że sędzia od dawna, być może od kilku lat, utrzymywał kontakty ze służbami białoruskimi i rosyjskimi, aktywnymi na terenie Polski. Jak podaje Onet, ABW szykowało się do zatrzymania go za szpiegostwo. Ale Szmydt zdążył uciec na Wschód.

Obecnie jest poszukiwany listem gończym na podstawie zaocznie postawionego zarzutu o szpiegostwo, wystawiono za nim także Europejski Nakaz Aresztowania. Były sędzia zrzekł się swojej funkcji korespondencyjnie.

Na Białorusi Szmydt współpracuje z tamtejszymi mediami, wielokrotnie wypowiadał się też dla rosyjskich mediów. Zapowiada, że jego publiczna aktywność nie skończy się na działaniach medialnych. Nie wiadomo, czym jeszcze miałby się zajmować na Wschodzie.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat

Co się wydarzyło?

W Warszawie trwa 43. Krajowy Zjazd Delegatów Związku Nauczycielstwa Polskiego pod hasłem „Łączy nas edukacja!”. ZNP podsumowuje ostatnie pięć lat działalności oraz wybiera nowe władze. 21 listopada związek podjął decyzję, że prezesem zostanie dotychczasowy lider ZNP – Sławomir Broniarz. W piątek 22 listopada podczas zjazdu głos zabrał premier Donald Tusk.

„Być może zaskoczę państwa, ale muszę zacząć nasze spotkanie od słowa »przepraszam«” – powiedział. "Reprezentuję tutaj państwo polskie, które przez wiele ostatnich lat potraktowało was — nauczycielki i nauczycieli, ludzi jednego z najważniejszych zawodów w naszej ojczyźnie — w sposób niegodny (...)

Przepraszamy za to, czego doświadczyliście w czasie słynnego strajku [w 2019 r.- przyp.]. Te reakcje władzy na wasze postulaty, na wasze starania. Jako nauczyciel z zawodu wiem, ile was kosztowało podjęcie wówczas decyzji o przerwaniu zajęć. To była sytuacja bez precedensu, bo wy wiecie najlepiej, że nie może być przerwy w wychowaniu i nauczaniu naszych dzieci i młodzieży, ale nie mieliście innego wyjścia".

Premier zapowiedział także przyspieszenie prac nad przygotowanym przez Związek Nauczycielstwa Polskiego obywatelskim projektem nowelizacji Karty nauczyciela, który zakłada powiązanie wysokości wynagrodzeń nauczycieli z wysokością przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Zaznaczył jednak, że rząd będzie negocjować „pewne aspekty”.

Podczas wystąpienia szef rządu nawiązał także do sytuacji międzynarodowej.

„Wojna na wschodzie wchodzi w decydującą fazę” – mówił. „Zbliża się nieznane, nikt z nas nie zna końca tego konfliktu. Wiadomo, że nabiera on bardzo dramatycznych wymiarów. Wydarzenia ostatnich kilkudziesięciu godzin pokazują, że to zagrożenie jest naprawdę poważne i realne jeśli chodzi o konflikt globalny”.

Dodał także, że porusza ten wątek, ponieważ „nie ma takiego drugiego miejsca jak szkoła, gdzie możemy przygotowywać młodych ludzi do odporności na takie zdarzenia historyczne”.

Jaki jest kontekst?

Związek Nauczycielstwa Polskiego kilka lat temu przygotował obywatelski projekt nowelizacji Karty nauczyciela „Godne płace i wysoki prestiż nauczycieli”, który zakłada powiązanie wysokości wynagrodzeń nauczycieli z wysokością przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. W 2021 roku podpisało się pod nim ponad 250 tys. osób. Ale wówczas PiS zignorował głosy oświatowców, chowając projekt podwyżek dla nauczycieli na dwa i pół roku w sejmowej zamrażarce.

Po przejęciu władzy przez nową koalicję rządzącą projekt został odblokowany i w styczniu 2024 przeszedł pierwsze czytanie.

„Chcemy, żeby zarobki nauczycieli były porównywalne do zarobków w gospodarce, żeby nauczyciele zarabiali na poziomie dobrze wykształconych profesjonalistów, którymi są” – mówił wtedy w Sejmie prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz.

Sejmowa komisja edukacji rozpoczęła nad nim prace jednak dopiero we wrześniu tego roku.

Przeczytaj teksty OKO.press na ten temat

Prokuratura Krajowa poinformowała, że Prokurator Generalny Adam Bodnar przekazał dzisiaj do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szymona Hołowni wniosek o wyrażenie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zgody na zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie posła na Sejm RP Zbigniewa Ziobry na posiedzenie Sejmowej Komisji Śledczej ds. Pegasusa.

Teraz zgodę na zatrzymanie będzie musiał wyrazić Sejm.

Wniosek w sprawie Zbigniewa Ziobry złożyła do Prokuratora Generalnego Sejmowa Komisja Śledcza ds. Pegasusa. Ma to związek z faktem, że poseł i były minister w rządzie PiS już dwukrotnie nie stawił się na przesłuchanie w charakterze świadka. Ziobro był zawiadamiany o przesłuchaniu w sposób prawidłowy. Sąd Okręgowy w Warszawie nałożył na Ziobrę karę w wysokości 2000 zł za niestawiennictwo podczas pierwszego z wyznaczonych przesłuchań.

Jaki jest kontekst?

Sejmowa komisja śledcza prowadzi dochodzenie ws. zakupu i wykorzystania przez rząd PiS programu do inwigilacji Pegasus, którym szpiegowani mieli być m.in. przedstawiciele ówczesnej opozycji.

Jednym z ważnych wątków w tej sprawie jest nielegalny zakup Pegasusa przez Centralne Biuro Antykorupcyjne za pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości w 2017 roku. Dlatego kluczowym świadkiem jest Zbigniew Ziobro, który w tamtym czasie nadzorował Fundusz. Były minister początkowo uchylał się od przesłuchań w związku ze złym stanem zdrowia – w ubiegłym roku przeszedł operację wycięcia nowotworu. Twierdził, że nie jest w stanie zeznawać i przedstawiał zwolnienia lekarskie.

Komisja ds. Pegasusa pod koniec września 2024 powołała biegłego, który ocenił, że przy zachowaniu odpowiednich warunków Ziobro może wziąć udział w przesłuchaniu. Tę opinię sam Ziobro kontestował. Gdy w październiku okazało się jednak, że stawił się na przesłuchaniu w prokuraturze w związku z inną sprawą, komisja straciła cierpliwość. Przegłosowano wniosek o ukaranie posła grzywną. Teraz komisja domaga się doprowadzenia go siłą.

Pod decyzją o przekazaniu pieniędzy CBA podpisał się nie Zbigniew Ziobro, a ówczesny wiceminister sprawiedliwości odpowiadający za Fundusz Sprawiedliwości, Michał Woś. Woś jeszcze w marcu 2024 roku zeznawał przed komisją ds. Pegasusa. Tłumaczył, że w decyzji chodziło o bezpieczeństwo państwa, a nie o bezpodstawną inwigilację. W sierpniu Woś usłyszał zarzuty w śledztwie Prokuratury Krajowej wokół nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości – właśnie w związku z decyzją o przekazaniu CBA 25 mln zł na zakup Pegasusa.

Przeczytaj teksty OKO.press na ten temat

Co się wydarzyło?

Donald Trump zapowiedział w czwartek, że na stanowisko Prokuratora Generalnego USA nominuje Pam Bondi. Ogłoszenie nastąpiło kilkanaście godzin po tym, jak były kongresmen Matt Gaetz wycofał się z rozpatrywania swojej kandydatury. W tle jego decyzji znajdują się zarzuty dotyczące seksu z nieletnimi, zażywania narkotyków i przyjmowania korzyści majątkowych – w tej sprawie postępowanie prowadziła Komisja Etyki w Izbie Reprezentantów.

Pam Bondi, w przeciwieństwie do Gaetza, ma doświadczenie w wymiarze sprawiedliwości. W latach 2011-2019 była Prokuratorką Generalną Florydy. Jest także zaufaną współpracowniczką Donalda Trumpa.

Podczas jego pierwszej kadencji zasiadała w Komisji ds. Nadużywania Opioidów i Narkotyków. Była także jedną z jego obrończy w czasie pierwszego impeachmentu, który dotyczył wywierania nacisków na rząd Ukrainy. Jest także członkinią konserwatywnego think tanku America First Policy Institute, który wspiera polityka i biznesmena.

Kontakty Pam Bondi i Trumpa sięgają jednak jeszcze dawniejszych czasów. Jak przypomina Reuters, w 2013 roku Trump Foundation wpłaciła 25 tysięcy dolarów na kampanię Bondi, która w tym samym czasie podejmowała decyzję na temat umorzenia śledztwa w sprawie Trump University.

Jaki jest kontekst?

Donald Trump wielokrotnie zapowiadał głęboką reformę Departamentu Sprawiedliwości. Mówił o oczyszczeniu instytucji z „wrogów głębokiego państwa”, co zdaniem New York Times’a oznacza „zakończenie długotrwałej praktyki dochodzeń karnych Departamentu Sprawiedliwości, prowadzonych niezależnie od kierownictwa i ingerencji Białego Domu”. Sam Trump był obiektem takich dochodzeń.

Prezydent-elekt, kompletując swój nowy gabinet, szuka jak najwierniejszych współpracowników. Jego pierwotna propozycja, by Departament Sprawiedliwości objął Matt Gaetz, spotkała się z kontrowersjami nawet w obrębie Partii Republikańskiej i jego bliskich doradców. Istniało zagrożenie, że Senat nie zaakceptuje tej nominacji.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat

Co się wydarzyło?

Matt Gaetz, kandydat Donalda Trumpa na kluczowe stanowisko w amerykańskim rządzie – Prokuratora Generalnego i szefa Departamentu Sprawiedliwości – ogłosił na platformie X, że rezygnuje. Wcześniej spotkał się z republikańskimi senatorami, badając szanse na zatwierdzenie swojej nominacji przez Kongres.

„Wczoraj odbyłem świetne spotkania z senatorami. Doceniam ich przemyślane opinie i niesamowite wsparcie tak wielu osób. Chociaż dynamika była silna, jasne jest, że procedura zatwierdzenia mnie [na stanowisku Prokuratora Generalnego – red.] zaczęła niesłusznie odwracać uwagę od kluczowych działań w trakcie przekazywania władzy obozowi Trump/Vance. Nie ma czasu do stracenia na niepotrzebnie przedłużające się waszyngtońskie przepychanki, dlatego wycofam swoje nazwisko kandydowania na stanowisko Prokuratora Generalnego. Departament Sprawiedliwości Trumpa musi być gotowy i ruszyć od pierwszego dnia” – napisał Gaetz.

„Będę nadal z oddaniem pracować na rzecz tego, by Donald J. Trump był najlepszym prezydentem w historii. Jestem i zawsze będę zaszczycony, że prezydent Trump nominował mnie na stanowisko szefa Departamentu Sprawiedliwości i jestem pewien, że uratuje Amerykę” – dodał.

Jaki jest kontekst?

Kandydatura Matta Gaetza była jedną z bardziej kontrowersyjnych nominacji prezydenta-elekta Donalda Trumpa, a kontrowersji przecież nie brakuje. Jak pisaliśmy, Gaetz wzbudził wyraźny sprzeciw nawet wśród Republikanów i części doradców Trumpa.

„Nie uważam go za poważnego kandydata” – powiedziała dziennikowi „The New York Times” republikańska senatorka z Alaski Lisa Murkowski po ogłoszeniu planów Trumpa. Inny Republikanin, senator John Barrasso, odmówił komentarza, zaznaczył tylko, że czeka na wszystkie nominacje.

Chodziło o postępowanie, które prowadziła Komisja Etyki w Izbie Reprezentantów. Dotyczyło oskarżeń kongresmena z Florydy o niewłaściwe zachowania seksualne (w tym o seks z nieletnią w 2017 roku), zażywanie narkotyków i przyjmowanie korzyści majątkowych. Komisja miała głosować nad raportem w tej sprawie 15 listopada, ale Gaetz jej to uniemożliwił. W środę 13 listopada 2024 nagle zrezygnował z mandatu – postępowanie musiało więc zostać zamknięte.

Zarówno Demokraci, jak i część Republikanów domagała się dostępu do ustaleń raportu przed przesłuchaniem Gaetza przed Kongresem. Raport nie został jednak udostępniony.

Jak pisał „Newsweek”, problemy Gaetza z prawem to dłuższa historia. Od 2020 roku kongresmen był prześwietlany przez Departament Sprawiedliwości pod kątem zarzutów o handel ludźmi w celach seksualnych. Śledztwo zamknięto w 2022 roku z uwagi na obawy dotyczące wiarygodności dwóch świadków. Komisja Etyki Izby Reprezentantów wszczęła swoje dochodzenie niedługo potem.

Gaetz należy do najbardziej zaciętych obrońców Trumpa. Był też jedną z osób, które przygotowywały go do debaty z Joe Bidenem, która cztery tygodnie później wyeliminowała Bidena z prezydenckiego wyścigu.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat