Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Kamil Żbikowski, kandydat niezależny, wygrał wybory prezydenckie w Zabrzu. W drugiej turze wyborów uzupełniających pokonał popieraną przez Koalicję Obywatelską Ewę Weber.

Wieczór wyborczy w Zabrzu był wyjątkowo nerwowy, bo przewaga przechylała się raz na jedną, raz na drugą stronę. Ostatecznie różnica wyniosła zaledwie 106 głosów: Żbikowski zdobył 16 031, zaś Ewa Weber 15 925 głosów.

Do urn 24 sierpnia poszedł mniej niż co trzeci uprawniony do głosowania (27,4 proc).

Jaki jest kontekst

Żbikowski jest liderem „Lepszego Zabrza”. To on zainicjował akcję przeprowadzenia referendum, w którym odwołano poprzednią prezydentkę Agnieszkę Rupniewską (KO).

Po przejęciu władzy po rządzącej Zabrzem od 2006 roku Małgorzacie Mańce-Szulik (nazywanej złośliwie „carycą”), Rupniewska musiała zmierzyć się z ogromnym zadłużeniem miasta. Wybrała niepopularną drogę: cięcia dodatków do nauczycieli, oszczędności na iluminacjach świątecznych, zwolnienia urzędników. I to wszystko bez żadnej osłony PR-owej. Rupniewskiej nie udało się też pchnąć do przodu prywatyzacji tonącego w długach Górnika Zabrze.

Co więcej, jak pisał w OKO.press Leszek Kraszyna, prezydentka popierana przez KO nie zdecydowała się na koalicję w radzie miasta z Lepszym Zabrzem, ale podbierała ich działaczy, kusząc ich stanowiskami. W ten sposób zjednała sobie zagorzałych wrogów, którzy zainicjowali proces organizacji referendum odwoławczego.

Warto podkreślić, że skuteczne referendum odwoławcze jest w Polsce dużą rzadkością. 11 maja 2025 ważne głosy oddało 25,2 proc. uprawnionych, czyli więcej niż wymagany próg 3/5 uczestników drugiej tury wyborów z 2024 roku.

Żbikowski obiecał mieszkańcom:

• prywatyzację Górnika Zabrze, aby dać klubowi szansę osiągnięcia wyższych celów sportowych, a miastu pozwolić skupić się na sporcie młodzieżowym i amatorskim
• przygotowanie planu pozyskania dużych pieniędzy rozwojowych dla miasta z funduszy europejskich, rządowych, wojewódzkich,
• rozwiązanie sprawy składowania i przetwarzania odpadów, które dziś są śmierdzącym problemem Zabrza,
• zmianę w polityce oszczędności – tak aby nie dławiła potencjału miasta.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

5 ustaw podpisałem, 3 zawetowałem – ogłosił w poniedziałek 25 sierpnia prezydent Karol Nawrocki. W specjalnym wystąpieniu podkreślał, że rozwiązania dobre dla Polski będą spotykały się z jego otwartością.

Głównym temat oświadczenia Nawrockiego było uzasadnienie weta dla rządowej ustawy o pomocy dla obywateli Ukrainy. Prezydent stwierdził, że po „barbarzyńskim ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę”, Polska udowodniła, że jest narodem wielkiej solidarności i otwartości. Jednak po 3,5 roku od wybuchu konfliktu, w związku ze zmianą emocji społecznej oraz stanem finansów publicznych niezbędne są korekty polityczne.

„Byłem przekonany, śledząc sygnały polskiego rządu, że wszystkie większe środowiska polityczne i mój kontrkandydat w wyborach prezydenckich, deklarują, że 800 plus powinno przysługiwać tylko tym uchodźcom z Ukrainy, którzy podejmują się obowiązku pracy” – mówił Nawrocki. „Ja swojego zdania nie zmieniam. Podobnie z ochroną zdrowia (...) obywatele państwa polskiego we własnym państwie są traktowani gorzej niż goście Ukrainy, na to nie ma mojej zgody” – dodał prezydent. I przypomniał hasło ze swojej kampanii wyborczej: „Po pierwsze Polska, po pierwsze Polacy”.

Nawrocki zaproponował alternatywny wobec rządowego projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Zdradził, że wydłużona zostanie w nim ścieżka nadania obywatelstwa dla wszystkich cudzoziemców: z 3 do 10 lat. „Polskie obywatelstwo jest nie tylko wielkim zaszczytem, ale ma wpływ na funkcjonowanie naszej wspólnoty na lata” – mówił prezydent.

Podwyższone mają zostać kary za nielegalne przekroczenie granicy – do 5 lat. Na koniec Nawrocki tłumaczył, że jeśli chcemy oprzeć relacje polsko-ukraińskie na fundamencie prawdy, partnerstwie i wzajemnej wrażliwości – a przeciwko rosyjskiej propagandzie – w ustawie trzeba też zawrzeć hasło: „Stop banderyzmowi”. Prezydent chce zrównania w kodeksie karnym symbolu banderyzmu z narodowym socjalizmem i komunizmem.

W zawetowanej przez prezydenta nowelizacji rządowej specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy znalazły się m.in.:

• przedłużenie do 4 marca 2026 roku legalności pobytu obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną,
• nowe zasady przyjmowania uchodźców w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania – dostępne dla wszystkich tylko do 31 października 2025, ale przedłużone dla grup wrażliwych – osób starszych, czy matek z dziećmi,
• czy uszczelnienie systemu zbierania danych o obywatelach Ukrainy w Polsce (na podstawie danych PESEL).

Co jeszcze mówił Nawrocki

Wśród podpisanych ustaw znalazły się zmiany dotyczące Karty Nauczyciela. Chodzi m.in. o likwidację kontrowersyjnych godzin czarnkowych, czy zasady zatrudniania psychologów i pedagogów w szkołach niepublicznych. Prezydent nie zablokował też jednej z ustaw pakietu deregulacyjnego, która daje możliwość uruchomienia uśpionych lokat.

Oprócz ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy prezydent nie podpisał również nowelizacji ustaw o Krajowym Kodeksie Skarbowym oraz Ordynacji podatkowej. Tłumaczył, że tak zaprojektowane prawo „obniżające kary za przestępstwa skarbowe nie może zyskać jego akceptacji”. I zapowiadał, że „pomoże rządowi doszczelnieniu systemu skarbowego”.

Jaki jest kontekst

Karol Nawrocki chce, żeby to Pałac Prezydencki stał się głównym ośrodkiem rządzenia w Polsce. Dalej przedstawia się jako polityk koncyliacyjny, gotowy do współpracy z premierem Donaldem Tuskiem i ministrami, ale tylko w obszarach, które uzna, że są dobre dla kraju. O tej rzekomo pokojowej kohabitacji mają świadczyć liczby: w pierwszej turze – 21 ustaw przyjętych, jedna zawetowana, w drugiej – 5 ustaw przyjętych, 3 zablokowane.

Nawrocki wykorzystuje jednak każdą okazję, żeby pokazać nieudolność rządu lub wytknąć Tuskowi brak konsekwencji. Gdy mowa o uszczelnieniu finansów państwa, Nawrocki stwierdził, że rządowi przyda się tu pomoc i jego kancelaria jest gotowa do stworzenia specjalnego „pancerza”.

W kwestii Ukrainy Nawrocki zwyczajnie przypomniał retorykę rządu i Rafała Trzaskowskiego z kampanii wyborczej, gdy politycy licytowali się na to, kto bardziej uszczelni system wsparcia, używając nierzadko antyukraińskiej narracji. Nawrocki w swoim przemówieniu wyraźnie podkreślał, że w tej wojnie to Putin jest zagrożeniem, a Ukraina ofiarą, ale Polska musi dbać o swoje interesy i swoich obywateli.

Całe wystąpienie w Pałacu Prezydenckim było elementem większej rozgrywki prezydenta z rządem Donalda Tuska.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Według niezależnego wobec Kremla dziennika „The Moscow Times” 89-letni amerykański reżyser i czterokrotny laureat Oscara ma być głównym gościem honorowym Międzynarodowego Tygodnia Filmowego w Moskwie, zaplanowanego na 23–27 sierpnia. Rosyjskie media podają jednak, że jego udział ograniczy się do obecności online, a nie wizyty na miejscu.

Obecność Woody'ego Allena jest zapowiadana jako jedno z czołowych wydarzeń festiwalu.

Festiwal, zainaugurowany w 2024 roku, obejmuje pokazy filmowe, wykłady i spotkania biznesowe, których celem jest promowanie Moskwy jako międzynarodowego centrum dla filmowców i miłośników kina.

Allen ma być głównym gościem programu „Legendy światowego kina” w studiu Moskino w niedzielę – podał moskiewski Departament Kultury. Rozmowę poprowadzi rosyjski reżyser Fiodor Bondarczuk.

„Woody Allen, którego dzieła stały się kulturowymi symbolami i znakiem rozpoznawczym kina autorskiego, po raz pierwszy w takim formacie otworzy się przed rosyjską publicznością” – napisano na stronie festiwalu. Wydarzenie opisano jako „wykład-dialog” oferujący „refleksje o filmie i życiu, o wyborach, inspiracji i uczciwości w zawodzie”.

Wśród innych gości znaleźli się amerykański aktor i mistrz sztuk walki Mark Dacascos oraz prorządowy serbski reżyser Emir Kusturica – podają organizatorzy.

Na wydarzeniu ma pojawić się goście z Rosji i zagranicy m.in. z Brazylii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Chin, Francji i Egiptu. Organizatorzy podkreślają, że szczególny nacisk położono na rozwój współpracy międzynarodowej.

Jak donosi „The Moscow Times”, agent Allena nie odpowiedział na prośbę o komentarz.

Jaki jest kontekst

Udział Allena w moskiewskim festiwalu filmowym w czasie trwającej wojny w Ukrainie to kolejny upadek wizerunkowy dla reżysera, który od lat nie potrafi odbudować swojej pozycji po oskarżeniach o pedofilię. Reżyser od prawie 30 lat odpiera zarzuty i utrzymuje, że są one „wynikiem zemsty” jego byłej partnerki – aktorki Mii Farrow. Allen z Farrow się rozstał na rzecz jej adoptowanej córki, dziś jego żony – Soon-Yi Previn.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Episkopat Polski w serwisie X przypomniał swój list do rodziców, który ma zniechęcić ich do zapisywania dzieci na nowy, nieobowiązkowy przedmiot, czyli edukację zdrowotną. Od września zastąpi on wychowanie do życia w rodzinie w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.

„W trosce o wychowanie i zbawienie, apelujemy, abyście nie wyrażali zgody na udział waszych dzieci w tych demoralizujących zajęciach” – napisano.

List został opublikowany w połowie maja. „Tematyka seksualności w ramach Edukacji zdrowotnej jest oderwana od kontekstu małżeństwa i rodziny. Małżeństwo jest tu tematem prawie nieobecnym, zaś rodzina – rozumiana jako ojciec, matka i dzieci – jest całkowicie zmarginalizowana” – czytamy.

W dokumencie duchownych wspomniano, że edukacja zdrowotna ma zamiar przedstawiać „macierzyństwo jako źródło zagrożeń”, a także, że „uczniowie mają być od najmłodszych lat poddawani erotyzacji”.

„Kto pytał was o zdanie” – skomentowała wpis w serwisie X posłanka KO Dorota Łoboda. „Edukacja zdrowotna to bardzo potrzebny przedmiot. Nie wiem, co trzeba mieć w głowie, żeby wiedzę o zdrowiu nazywać deprawacją i demoralizacją” – napisała w niedzielę 24 sierpnia.

List Episkopatu skomentowała także lekarka i specjalistka psychiatrii oraz seksuologii Aleksandra Krasowska: „Jest coś paskudnego w tym, że KK – mający opory przed rozliczaniem czynów pedofilnych we własnych szeregach – otwarcie występuje przeciwko edukacji zdrowotnej dzieci. Może fakt, że edukacja zdrowotna ma zwiększyć świadomość i chronić dzieci przed wykorzystaniem, ma z tym coś wspólnego?”.

Z kolei europosłanka Konfederacji Ewa Zajączkowska-Hernik napisała w sieci, że przedmiot wprowadza „lewicową indoktrynację i seksualizację dzieci”.

Jaki jest kontekst

Przeciwko wprowadzeniu przedmiotu protestowali politycy PiS i Konfederacji oraz Episkopat. Wskazywali, że te części programu, które dotyczą seksualności, są niekonstytucyjne i prowadzą do demoralizacji. W styczniu MEN ugiął się pod konserwatywną agendą i ogłosił, że przedmiot nie będzie obowiązkowy. Sprawę wyciszono z powodu kampanii prezydenckiej i nadziejom koalicji na zwiększenie szansy Rafała Trzaskowskiego na wygraną w wyborach prezydenckich.

Po drugiej stronie barykady byli jednak ekspertki i eksperci, którzy podkreślają, że edukacja zdrowotna, zawierająca treści dotyczące diety, świadomej zgody, cyberbezpieczeństwa, zdrowia psychicznego, czy profilaktyki chorób, powinna być obowiązkowym przedmiotem w polskich szkołach.

Jak pisaliśmy w OKO.press, eksperci wskazywali, że to ostatni dzwonek na wprowadzenie edukacji zdrowotnej. Co piąte dziecko w Polsce mierzy się z problemem nadwagi i otyłości, 80 proc. uczniów nie uprawia żadnego sportu i prowadzi siedzący tryb życia, a co czwarty nastolatek sięga po e-papierosa.

Według Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, z przemocą choć raz zetknęło się 4/5 młodych osób w Polsce, z czego prawie 70 proc. przypadków dotyczy przemocy rówieśniczej. Samotność, skrajnie niska samoocena, niskie poczucie sprawczości, brak zaufania społecznego — taki obraz dzieci i młodzieży w Polsce wyłonił się z raportu Fundacji Unaweza, założonej przez Martynę Wojciechowską.

W największym badaniu dobrostanu psychicznego w Polsce wzięło udział 180 tys. uczniów i uczennic w wieku 10-19 lat. Spośród nich aż 9 proc. deklarowało, że miało próbę samobójczą, a 19 proc. planowało odebranie sobie życia. Co trzecia osoba miała podejrzenie depresji.

Jak czytamy na stronie ministerstwa edukacji, „edukacja zdrowotna to nowoczesny przedmiot, którego celem jest wyposażenie dzieci i młodzieży w rzetelną wiedzę, umiejętności oraz postawy umożliwiające skuteczne dbanie o zdrowie własne i innych osób we wszystkich jego wymiarach: fizycznym, psychicznym, społecznym, środowiskowym i cyfrowym”.

"Przedmiot obejmuje nie tylko obszar medyczny czy biologiczny, lecz także zagadnienia związane z emocjami, relacjami, odpowiedzialnością, wartościami i dobrostanem.

Promuje zdrowy styl życia. Rozwija umiejętności komunikacji, empatii i troski o siebie i otoczenie. Pozwala ustrzec się przed różnorodnymi zagrożeniami – od chorób zakaźnych, przez uzależnienia, po dezinformację".

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Jak podają rosyjskie media, na które powołuje się agencja Reuters, Co najmniej jedna osoba zginęła w wyniku eksplozji butli gazowej w popularnym moskiewskim sklepie z zabawkami.

Budynek znajduje się na placu Łubiańskim, tuż obok siedziby Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB).

„Niestety, wstępne informacje wskazują, że jedna osoba nie żyje, a kilka jest rannych” – poinformował mer Moskwy Siergiej Sobianin.

Jak podały rosyjskie media, budynek domu towarowego, w którym mieszczą się także restauracje, sklepy i kino, został ewakuowany. Butla gazowa miała eksplodować na trzecim piętrze budynku. Na miejscu pracują służby ratunkowe.

Agencja TASS przypomina o innym incydencie, który miał miejsce w tym samym centrum handlowym. W marcu w kawiarni na pierwszym piętrze doszło do pożaru. Wówczas ewakuowano ok. 100 osób. Nikt nie ucierpiał w wyniku zdarzenia.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także: