Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

To efekt wystrzelenia rakiet balistycznych na Kijów i obwód kijowski. „Rosja przeprowadziła atak rakietowy na Kijów i obwód kijowski, a systemy obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej zadziałały na rakiety balistyczne. W ten sposób Władimir Putin chce zakończyć wojnę” – skomentował szef kancelarii prezydenta Zełenskiego Andrij Jermak. Zwrócił uwagę na to, że rosyjskie ataki są bezpośrednim komentarzem Putina na toczącą się na Zachodzie dyskusję o możliwym rozejmie.

„Pożary w dzielnicach: Hołosijiwska, Podolska i Swiatoszynska. Na Obołoniu ogień na terenie strefy przemysłowej. Wstępne wiadomości o uszkodzeniach pobliskich budynków. Wszystkie służby są w drodze na miejsce wybuchów” – informował mer stolicy Witalij Kliczko.

W miejscach dotkniętych atakami jeszcze przed południem pracowali ratownicy. „Dziś rano rosyjskie wojska po raz kolejny przeprowadziły atak rakietowy na Kijów. Zespół reagowania kryzysowego Narodowego Komitetu Ukraińskiego Czerwonego Krzyża natychmiast zareagował na atak. Dwie załogi wolontariuszy przybyły do dwóch lokalizacji, aby zapewnić niezbędną pomoc” – informował Czerwony Krzyż.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Co się wydarzyło?

Jak donosi dziennik, na mapie miejsc odwiedzonych przez Nawrockiego były między innymi Zimbabwe, Uzbekistan, Meksyk czy Republika Południowej Afryki. Popierany przez PiS szef Instytutu Pamięci Narodowej podczas pracy w Muzeum II Wojny Światowej był też wielokrotnie w Stanach Zjednoczonych. Był między innymi na Hawajach. Jak pisze w „GW” Dominika Wielowieyska, Nawrocki odbył „31 podróży po świecie jako wiceprezes i prezes IPN oraz 22 jak dyrektor MIIWŚ, ale te drugie były kosztowniejsze”.

W stolicy Zimbabwe Nawrocki mial badać „możliwości współpracy w zakresie wymiany archiwalnej„, w niektórych przypadkach chodziło o zwiedzenie podobnych gdańskiej placówce muzeó,w w innych miejscach, w tym między innymi w Meksyku, pojawił się „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”. Jak czytamy na stronie IPN, był to „projekt edukacyjno-memoratywny” pokazujący dokonania Polskich Sił Zbrojnych podczas II Wojny Światowej.

„Projekt planowany jest na lata 2022–2025, obejmie swym zasięgiem ponad 50 państw na całym świecie i jest przykładem polityki historycznej skierowanej do trudnego, wymagającego odbiorcy. Odbiorcy, który nie wie nic, albo niewiele o historii Polski. Często też posiada jej bardzo przekłamany, zdeformowany przez różne środki przekazu, obraz” – opisuje IPN.

Kierowanie instytucją państwową naturalnie wiąże się z podróżami, jednak zapytani przez „Wyborczą” historycy mają wątpliwości co do ich sensowności. „Aby rzeczywiście poznać sens tych delegacji, kontrolerzy musieliby wejść do IPN i dokładnie przejrzeć dokumenty. Nie wiem np., czy rzeczywiście warto było ponosić aż tak duży koszt tych podróży do Meksyku, by zorganizować te wystawy, Zresztą nie wszystkie wyjazdy do Meksyku miały związek z projektem »Szlaki nadziei. Odyseja Wolności«” – mówi anonimowo jeden z rozmówców „GW”.

Jaki jest kontekst?

Karol Nawrocki jako szef Muzeum II Wojny Światowej i Instytutu Pamięci Narodowej pchnął te instytucje w stronę narracji bliskich prawicy. Już w czasie kampanii wyborczej media opisywały nieprawidłowości, do których dochodziło za jego kadencji w tych instytucjach. Wirtualna Polska zarzuciła mu dopuszczenie się mobbingu. Nawrocki korzystał też z gdańskiego apartamentu Muzeum II Wojny Światowej, równocześnie na co dzień mieszkając w tym samym mieście.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski oświadczył w wywiadzie dla brytyjskiego „Guardiana”, że w ewentualnych rozmowach pokojowych gotów jest zaproponować Rosji wymianę terytoriów i zwrócić jej część obwodu kurskiego, którą kontroluje ukraińska armia.

„Wymienimy jedno terytorium na drugie” – powiedział, dodając, że jeszcze nie wie, o którą część okupowanych przez Rosję ukraińskich ziem poprosić w zamian.

Prezydent tłumaczy też, że sama Europa nie jest w stanie zagwarantować Ukrainie bezpieczeństwa. Do tego potrzebna jest Ameryka, a aby zapewnić przychylność prezydenta Trumpa, władze Ukrainy gotowe są zaoferować amerykańskim firmom lukratywne kontrakty na odbudowę.

„Ukraina ma największe rezerwy uranu i tytanu w Europie, powiedział Zełenski, i nie leży w interesie Stanów Zjednoczonych, aby te rezerwy znalazły się w rękach Rosji i potencjalnie były dzielone z Koreą Północną, Chinami lub Iranem” – mówi Zełenski „Guardianowi”. Wywiad zawiera zachętę finansową: „Mówimy nie tylko o bezpieczeństwie, ale także o pieniądzach… Cennych zasobach naturalnych, gdzie możemy zaoferować naszym partnerom możliwości, których wcześniej nie było, aby w nie inwestować… Dla nas to stworzy miejsca pracy, dla amerykańskich firm – stworzy zyski”.

Pod koniec tygodnia Zełenski będzie uczestniczył w Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, gdzie może się spotkać z wiceprezydentem USA, JD Vance'em, jednym z najbardziej wrogo nastawionych do Ukrainy w kręgu Trumpa.

Jaki jest kontekst?

Rosja od trzech lat prowadzi planowaną początkowo na kilka dni „operację specjalną”, której celem jest podbój i podporządkowanie Ukrainy oraz podzielenie między putinowskich oligarchów ukraińskich zasobów i bogactw. Mimo ogromnych strat i gigantycznych kosztów gospodarczych Putin swoich planów nie zrealizował.

Tymczasem armia ukraińska wdarła się w sierpniu 2024 r. do rosyjskiego obwodu kurskiego i armii rosyjskiej nie udaje się Ukraińców stamtąd wyprzeć. Teraz zaś Ukraińcy skutecznie tam kontratakują.

Kto z kim rozmawia?

Od wielu miesięcy propaganda Kremla powtarza, że Putin zdobyłby Ukrainę, gdyby Zachód jej nie wsparł. Moskwa liczyła na to, że nowy amerykański prezydent to wsparcie zablokuje. Zadeklarowała gotowość do rozmów z Trumpem od razu, jak tylko obejmie on urząd. Jednocześnie cały czas naciska, by rozmowy te były tylko dwustronne. Ukraina jednak bardzo stanowczo nie pozwala się z tych rozmów wypchnąć, a ma tu wsparcie krajów Europy.

Jesienią, jeszcze przed amerykańskimi wyborami, Wołodymyr Zełenski zaproponował sojusznikom „plan dla Ukrainy”. Zakłada w nim, m.in. że w zamian za gwarancje bezpieczeństwa i członkostwo w zachodnich strukturach politycznych i militarnych Ukraina może udostępnić swoje złoża zachodnim inwestorom.

Część z tego planu najwyraźniej bardzo spodobała się ekipie Trumpa: w ciągu trzech tygodni od inauguracji Trump kilka razy już o tym publicznie mówił. 10 lutego zapowiedział, że jego specjalny wysłannik Keith Kellogg zamierza wkrótce odwiedzić Ukrainę. Poza tym Trump zamierza też wysłać do Kijowa swojego sekretarza skarbu Scotta Bessenta. Ogłosił też, że „musi zagwarantować bezpieczeństwo amerykańskich funduszy zainwestowanych w nią, ponieważ kraj ten pewnego dnia może stać się Rosją”.

Jednocześnie bardzo niewiele wiadomo o kontaktach administracji Trumpa z Kremlem. „W ostatnim tygodniu poczyniliśmy znaczne postępy. Współpracujemy z Rosjanami, współpracujemy z Ukraińcami. Miejmy nadzieję, że coś się uda” – powiedział Trump w wywiadzie dla Fox News. Kreml zaś powtarza, że o żadnych kontaktach z Waszyngtonem nic powiedzieć nie może.

50:50

Jednak dziś, 11 lutego, rzecznik Putina, odpytywany przez dziennikarzy, czy rzeczywiście „Ukraina może stać się częścią Rosji”, odpowiedział, że szansa na to jest „50 na 50”. Oraz że „znaczna część Ukrainy chce stać się Rosją i jest to fakt, który historia już potwierdziła” [chodziło mu od cztery regiony Ukrainy, które Moskwa częściowo podbiła, równając te tereny z ziemią, a w całości — anektowała sobie].

Może to świadczyć, że rzeczywiście Moskwa przygotowuje poddanych Putina na to, że rozmowy w sprawie Ukrainy nie będą dotyczyły oddania jej w strefę wpływów Rosji, ale raczej — najwyżej tego, co z rosyjskich podbojów zostanie uznane, a co nie.

Propaganda Kremla tłumaczy, że choć Trump chciał się początkowo wycofać z pomocy Ukrainie, zmienił plany pod wpływem postawy Europejczyków („Amerykanie (opracowując plan pokojowy) nie spodziewali się, że Ukraina zachowa się w sposób buntowniczy... A jej pozycja wynika z faktu, że Europa jest gotowa przyjąć rolę, jaką Stany Zjednoczone odegrały wcześniej w tym konflikcie”).

Pisaliśmy w OKO.press

Co się wydarzyło?

We wtorek 11 lutego prokurator Michał Ostrowski, pełniący funkcję zastępcy prokuratora generalnego, został zawieszony w pełnieniu obowiązków na sześć miesięcy. To odpowiedź ministra Adama Bodnara na prywatne śledztwo ws. rzekomego zamachu stanu dokonanego przez premiera Donalda Tuska, marszałków: Sejmu i Senatu, niektórych sędziów i prokuratorów, które od kilku dni prowadził zaufany człowiek Zbigniewa Ziobry. Ostrowski wszczął postępowanie po zawiadomieniu byłego Prokuratora Krajowego, obecnie prezesa TK Bogdana Święczkowskiego. I zrobił to poza oficjalnymi procedurami. Ale Ostrowskiemu nie grozi tylko odpowiedzialność dyscyplinarna.

Po południu Prokuratura Krajowa poinformowała, że wszczęła śledztwo w tej sprawie. Zarzuca mu „oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa”, która polegać miała m.in. na wszczęciu i prowadzeniu śledztwa bez rejestracji w systemie ewidencyjnym prokuratury. Śledztwo prowadzone jest na podstawie art. 231 kodeksu karnego, czyli urzędniczego przekroczenia uprawnień, niedopełnienia obowiązków i działania na szkodę interesu publicznego. Rzecznik Prokuratury Krajowej prok. Przemysław Nowak podczas konferencji prasowej przekazał, że zarzuty dotycząc przede wszystkim „podejmowania czynności służbowych wbrew obowiązującej pragmatyce służbowej oraz wbrew obowiązującym przepisom”. Ostrowskiemu grozi karya do 3 lat pozbawienia wolności.

Sam Ostrowski, na antenie Polsat News, zapowiedział odwołanie. „Pracuję trzydzieści lat, naprawdę chciałem mieć tylko spokój i obiektywnie prowadzić to śledztwo. Kolejne czynności utwierdzały mnie w przekonaniu, że to wszczęcie było zasadne” – mówił. I dodał, że w jego sprawie mamy do czynienia z „ustrojowym zamachem stanu” związanym z „przewagą władzy wykonawczej i ustawodawczej nad sądowniczą, czego Konstytucja nie przewiduje”.

Jaki jest kontekst

Prezes TK Bogdan Świączkowski o wszczęciu śledztwa ws. rzekomego zamachu stanu poinformował 5 lutego 2025. Według Świączkowskiego premier, marszałkowie Sejmu i Senatu, szef Rządowego Centrum Legislacji oraz część prokuratorów i sędziów działają w zorganizowanej grupie przestępczej. Jej celem ma być „zmiana konstytucyjnego ustroju RP” oraz „zaprzestanie działalności TK oraz innych organów konstytucyjnych, w tym KRS i SN”.

Jak pisał w OKO.press Mariusz Jałoszewski, zawiadomienie Świączkowskiego osobiście dostarczył do sekretariatu Ostrowskiego posłaniec z TK. Był to specjalny ruch, by pominąć biuro podawcze prokuratury i oficjalny przydział sprawy. A to oznacza, że śledztwo nie zostało oficjalnie zarejestrowane w prokuraturze. Do tej pory Ostrowski przesłuchał już kilka osób, ważnych za władzy PiS oraz jej nominatów. To m.in. były premier Mateusz Morawiecki, były szef MON Mariusz Błaszczak, pełniąca funkcję prezeski SN Małgorzata Manowska, główny rzecznik dyscyplinarny Piotr Schab, czy były szef MSWiA Mariusz Kamiński.

Z informacji OKO.press wynika, że choć zawiadomienie Święczkowskiego dotyczyły kilku wątków, to Ostrowski w swoich działaniach skupiał się głównie na niepublikowaniu przez rząd Tuska wyroków TK Julii Przyłębskiej.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło?

Palestyńska agencja prasowa Wafa poinformowała, że izraelska armia kontynuuje operację o kryptonimie „Żelazny Mur” w Dżeninie. W nalotach na północną część Zachodniego Brzegu, które trwają nieprzerwanie od wejścia w życie porozumienia o zawieszeniu broni z Hamasem w Strefie Gazy, miało zginąć już co najmniej 25 osób. Wysadzonych lub zrównanych z ziemią zostało kilkadziesiąt budynków, w tym wiele mieszkalnych. Zniszczenia miały zmusić do przesiedleń już ponad 22 tys. osób. Lokalny szpital, oblegany przez izraelską armię, ma problemy z dostawami wody, rynek miasta jest całkowicie zamknięty, a transport i handel zamrożone.

We wtorek 11 lutego rano izraelska armia wjechała buldożerami do wschodniej dzielnicy miasta, gdzie kontynuuje wyburzanie budynków. W akcji uczestniczą snajperzy ochraniający działania IDF. Izraelskie wojsko poinformowało, że „23 struktury zostały zdemontowane” na północy Zachodniego Brzegu w związku z odkryciem laboratorów materiałów wybuchowych, broni i punktów obserwacyjnych. IDF twierdzi też, że w trakcie trwania operacji zabiło co najmniej 35 bojowników i zatrzymało ponad 100 poszukiwanych osób.

Jaki jest kontekst?

Działania izraelskiej armii skupione są w obozie dla uchodźców w Dżeninie, gdzie mieszka kilkanaście tysięcy osób. Chodzi o uchodźców po wojnie arabsko-izraelskiej z 1948 roku i ich potomków. W samym mieście Dżenin, jednym z większych na Zachodnim Brzegu, mieszka ponad 100 tys. osób.

Według izraelskiego premiera Benjamina Netanjahu operacja ma na celu eliminację terrorystów działających w Dżeninie. Głównym przeciwnikiem na tym terenie jest powstała w 2021 roku stowarzyszona między innymi z Brygadami al-Kassam (zbrojnym ramieniem Hamasu) organizacja Brygady Dżeninu.

Thameen al-Kheetan z biura ONZ ds. praw człowieka działania Izraela w Dżeninie określił mianem „niepotrzebnego lub nieproporcjonalnego użycia siły”. Według ONZ w operacji, którą prowadzi Izrael w Zachodnim Brzegu, dochodzi do naruszeń praw człowieka. „Obejmuje to wielokrotne naloty na infrastrukturę cywilną oraz przypadkowe strzelanie do nieuzbrojonych mieszkańców, którzy próbują uciec lub znaleźć schronienie” – mówił al-Kheetan.

Pracownikom biura ONZ ds. praw człowieka udało się potwierdzić, że od początku operacji w Dżeninie zginęło co najmniej 12 osób, a ponad 40 zostało rannych. Większość ofiar była nieuzbrojona. Wśród rannych, po ostrzale z ostrej amunicji, znaleźli się m.in. lekarze okolicznego szpitala.

Problemem na Zachodnim Brzegu wciąż pozostaje stale rozwijające się izraelskie osadnictwo. ONZ wyraziło zaniepokojenie planami dalszej rozbudowy osiedli, co również stanowi naruszenie prawa międzynarodowego. „Ponownie przypominamy, że przemieszczanie przez Izrael własnej ludności cywilnej na okupowane przez siebie terytoria również stanowi zbrodnię wojenną” – mówił al-Kheetani.

W ciągu 15 miesięcy wojny w strefie Gazy, na Zachodnim Brzegu doszło do 1800 ataków osadników na palestyńskich cywilów. Jak podaje Al Dżazira, najwięcej z nich w okolicach Nablusu (411), Ramallah (410) i Hebronu (363).

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press