Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Sąd zdecydował dziś, że poseł PiS Marcin Romanowski ma trafić do aresztu. Takie informacje przekazał mecenas Bartosz Lewandowski, pełnomocnik posła. Poseł i jego pełnomocnik zamierzają odwołać się od tej decyzji.

Romanowski nie stawił się dziś rano w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa. Zdaniem Lewandowskiego na przeszkodzie stanęły bardzo poważne względy medyczne.

„Człowiek tak naprawdę uszedł z życiem, bo doznał dość istotnego krwotoku, o tym mogę powiedzieć, który naprawdę sprowadził stan zagrażający życiu i wrócił pan Romanowski z drugiej strony. To jest kwestia zasad humanitaryzmu, ale to niech sąd oceni we własnym zakresie” – mówił dziś, jeszcze przed orzeczeniem pełnomocnik posła.

Prokuratura nie potrafiła powiedzieć, kiedy dojdzie do zatrzymania. Przekazała jednak niezbędną dokumentację policji. Zdaniem prokuratury zatrzymanie jest konieczne, ponieważ istnieje podejrzenie, że podejrzany mataczyć i utrudniać postępowanie. Stan zdrowia podejrzanego ma nie przeszkadzać w zatrzymaniu, ponieważ w placówce penitencjarnej będzie znajdować się odpowiednia pomoc medyczna.

Jaki jest kontekst

Marcin Romanowski w latach 2019-2023 był wiceministrem sprawiedliwości, współpracownikiem ministra Zbigniewa Ziobry. W ministerstwie Romanowski odpowiadał za nadzorowanie Funduszu Sprawiedliwości.

Śledztwo w sprawie nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości trwa od lutego 2024 roku. Śledczy badają w jaki sposób pieniądze z Funduszu – które powinny służyć pomocy ofiarom przestępstw – były wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem.

Głównym wątkiem badanym przez śledczych jest rekordowa dotacja przyznana Fundacji Profeto, którą kieruje ks. Michał O. O podejrzanej dotacji dla Profeto pisaliśmy jako pierwsi w OKO.press jeszcze w 2020 roku. W 2021 roku ujawniliśmy, że fundacja ks. Michała O., zajmująca się prowadzeniem katolickich mediów, planuje postawić za te pieniądze budynek wyposażony w reżyserki, studia nagrań i salę widowiskową.

Prokuratura Krajowa zarzuca Romanowskiemu popełnienie 11 przestępstw, wśród których są udział w zorganizowanej grupie przestępczej i ustawianie konkursów na pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości. Politycy PiS bronią Romanowskiego. Ich zdaniem śledztwo dotyczące Funduszu Sprawiedliwości to polityczna zemsta nowej władzy.

Przeczytaj teksty na podobny temat w OKO.press

Co się wydarzyło

„Kontyngent sił z tego czy innego kraju mógłby stacjonować w Ukrainie tak długo, jak nie jesteśmy częścią NATO. Ale do tego potrzebujemy jasnego przekazu, kiedy Ukraina zostanie członkiem Unii Europejskiej, a kiedy NATO” – powiedział dziś na konferencji prasowej w Kijowie prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

W Kijowie z wizytą przebywa Friedrich Merz, lider niemieckiej opozycji. Po spotkaniu obaj politycy wystąpili wspólnie przed dziennikarzami.

„Nawet jeśli zostaniemy zaproszeni do NATO, to co dalej? Kto zagwarantuje nasze bezpieczeństwo? Możemy o tym pomyśleć i pracować nad propozycją Emmanuela Macrona” – powiedział Zełenski.

To nawiązanie do kontrowersyjnej propozycji francuskiego prezydenta z lutego. Wówczas na konferencji NATO w Paryżu Macron przekonywał, że nie należy w przyszłości wykluczać wysłania zachodnich wojsk lądowych na Ukrainę. Podkreślił jednak również, że wśród państw sojuszu nie ma w tej sprawie konsensusu.

Zełenski w Kijowie zapowiadał, że zamierza w najbliższym czasie zadzwonić do ustępującego prezydenta USA Joe Bidena, by porozmawiać o członkostwie w NATO. I przekonywał, że Ukraina chce zakończenia wojny. „Bez wątpienia rozwiązanie dyplomatyczne uchroniło by więcej ludzi. Szukamy takiego rozwiązania” – mówił.

W tym chciałby mu pomóc Merz.

„Stanowisko naszej partii jest jasne: chcemy dać waszym siłom zbrojnym możliwość atakowania baz wojskowych w Rosji — nie ludności cywilnej i infrastruktury, lecz tych celów, z których prowadzona jest wojna przeciwko waszemu państwu” – mówił lider CDU.

Jaki jest kontekst

20 stycznia 2025 roku w Białym Domu w Waszyngtonie Joe Bidena zastąpi Donald Trump. Powracający na stanowisko prezydenta USA przedstawiciel Republikanów wielokrotnie w swojej kampanii wyborczej przekonywał, że zamierza jak najszybciej zakończyć wojnę w Ukrainie. Amerykanie są największym wsparciem wojskowym dla walczącej Ukrainy. Trump wciąż nie przedstawił spójnego planu dla Ukrainy, ale z jego słów można wyczytać, że najpewniej będzie chciał znacząco zmniejszyć tę pomoc i zmusić walczące strony do znalezienia porozumienia.

„Guardian” pisze, że w otoczeniu Zełenskiego jest zrozumienie, że przyszły rok może oznaczać konieczność rozmów z Rosją na temat zakończenia wojny. Dlatego Ukraina liczy na wsparcie w najbliższych tygodniach i miesiącach. By w momencie przystąpienia do ewentualnych negocjacji być w jak najlepszej pozycji na polu bitwy.

Dzisiejszy gość Zełenskiego, Friedrich Merz, już niedługo może do Kijowa podróżować jako kanclerz Niemiec. Prowadzona przez Merza centroprawicowa CDU jest zdecydowanym faworytem do zwycięstwa w lutowch, przedterminowych wyborach parlamentarnych w Niemczech. Od kilku prawie dwóch lat lideruje sondażom, od kilku miesięcy w większości z nich przekracza 30 proc. poparcia. Druga jest skrajnie prawicowa AfD. CDU ma niewielkie szanse na samodzielne rządy, ale być może będzie mogła utworzyć „wielką koalicję” z socjaldemokratami z SPD.

Przeczytaj inne teksty na podobny temat w OKO.press

Co się wydarzyło

„Gazeta Wyborcza” ujawniła wnioski z autydu umorzenia postępowania wobec syna prezesa TVP z czasów rządów PiS Jacka Kurskiego, Zdzisława Kurskiego. Zdaniem informacji dziennika śledztwo zostało umorzone z politycznej inspiracji. Syn Kurskiego był podejrzany o zgwałcenie nieletniej wówczas Magdaleny Nowakowskiej.

„Nie chodzi o drobne uchybienia. To grube nieprawidłowości wskazujące na celowe działania lub zaniechania. I nie była to koronkowa robota, szli na rympał” – mówi „Wyborczej” informator.

Jak dochodziło do umorzenia i nacisków?

Według informacji, do których dotarli dziennikarze „Wyboczej” prokuratura oddalała prawidłowo złożone wnioski dowodowych pełnomocnika pokrzywdzonej. Lekceważyła zawiadomienia o kilkakrotnym gwałcie, które Nowaskowska jako osoba pełnoletnia, złożyła w biurze podawczym gdańskiej. Śledczy schowali je do szuflady, uzasadniając, że w tej sprawie „śledztwo już się odbyło„. Wcześniejsze zgłoszenie dotyczyło jednak „doprowadzenia do poddania się innej czynności seksualnej”, a nie wielokrotnego zgwałcenia.

Według audytorów śledczy pomijali niekorzystnych dla Zdzisława Kurskiego dowody i manipulowali ustaleniami biegłego psychologa, który uznał Magdalenę za wiarygodną. Już po wydaniu opinii przez psychologa, przesłuchała go osobiście szefowa prokuratury okręgowej Teresa Rutkowska-Szmydyńska. W trakcie przesłuchania miała mu podrzucać tezy sprzeczne z postawioną już diagnozą.

Szef gdańskiej prokuratury regionalnej Paweł Pik potwierdził, że śledztwo to wzięto pod lupę, a ustalenia audytorów są obciążające dla poprzedniego kierownictwa.

„Poczynione ustalenia pozwalają na przyjęcie, że ujawnione uchybienia prokuratora referenta sprawy oraz byłej kierownik jednostki [Rutkowska–Szmydyńska] należą do kategorii najpoważniejszych przestępstw, które wypełniają znamiona artykułu 231 paragraf 2 kodeksu karnego” – powiedział dziennikowi.

Jaki jest kontekst?

Sprawa dotyczy przemocy seksualnej, jakiej Zdzisław Kurski miał się dopuścić na Magdalenie Nowakowskiej. Rodziny Kurskich i Nowakowskich były zaprzyjaźnione i często spędzały wspólnie wakacje. Do przemocy miało dochodzić właśnie podczas takich wakacji w Danielinie na Warmii. Lucjan Nowakowski, ojciec Magdaleny był asystentem Jacka Kurskiego podczas jego pobytu w Brukseli jako europoseł.

Sprawa jest bulwersująca, ponieważ pierwszy raz do zgwałcenia miało dojść, gdy Nowakowska miała dziewięć lat. O szczegółach sprawy kobieta, już jako dorosła osoba, opowiedziała w 2020 roku „Wyborczej”.

Jacek Kurski uznał, że jego syn został ofiarą prowokacji ze strony Lucjana Nowakowskiego, który miał się mścić za zwolnienie z funkcji asystenta.

Doniesienia poznajemy w momencie, gdy trwa debata nad rozliczeniami naruszeń władzy przez Prawo i Sprawiedliwość. Premier Tusk zwracał się ostatnio do partnerów w koalicji w mediach społecznościowych:

„Rozliczanie PiS postępuje wolniej, bo nie wszyscy w Koalicji zrozumieli, że bez rozliczenia nie będzie naprawy Rzeczpospolitej. I jeśli się wreszcie nie ogarną, sami zostaną przez ludzi rozliczeni”.

Przeczytaj inne teksty na podobny temat w OKO.press:

Co się wydarzyło

„Ten triumf, moi bracia, otwiera nowy rozdział w historii regionu, historii pełnej niebezpieczeństw, przez które Syria stała się placem zabaw dla irańskich ambicji, rozprzestrzeniając sekciarstwo, podsycając korupcję” – mówił wczoraj do swoich zwolenników Abu Mohamed al-Dżaulani w damasceńskim Meczecie Umajjadów. Dżaulani to lider Hajat Tahrir asz-Szam, grupy, która przewodziła rozpoczętej 27 listopada ofensywie na Damaszek.

Dżaulani jest teraz głównym rozgrywającym w Syrii wolnej od Asada. Jego grupa wywodzi się z Dżabhat an-Nusra, która była odnogą al-Kaidy w Syrii. Stąd obawy, że porządek, który Dżaulani i jego zwolennicy chcą w Syrii wprowadzić, będzie bliższy Afganistanowi Talibów niż demokracji dla wszystkich Syryjczyków. Przywódca HTS wykonał dużo pracy, by nie być postrzeganym jako niebezpieczny dżihadysta. HTS w swoich oficjalnych komunikatach podkreśla równość wszystkich narodowości i religii, które zamieszkują Syrię.

Dżaulani nie bez powodu na miejsce pierwszego przemówienia wybrał właśnie Meczet Umajjadów. Meczet w tym miejscu stoi od ponad 13 wieków. Wcześniej była tam świątyna chrześcijańska, rzymska a kult religijny uprawiano tam od epoki żelaza. To jeden z najważniejszych meczetów islamu i świadectwo długowieczności tej części świata. Dżaulani pokazuje swoje ambicje. Ale nie będzie ich łatwo zrealizować. Na dziś bardzo trudno stwierdzić w jaką stronę skręci Syria, a w kraju wciąż trwa świętowanie obalenia dyktatora.

Jego częścią jest oswobadzanie więźniów z niewoli. Wciąż trwa uwalnianie ludzi z najsłynniejszego więzienia Sejdnaja w pobliżu Damaszku. Więzienie ma kilka poziomów, a dostęp do części z więźniów jest utrudniony bez znajomości technologii, którą operowali funkcjonariusze reżimu. Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka szacuje, że przez pierwsze 10 lat od wybuchu rewolucji w więzieniu tym zginęło 30 tys. osób. Wówczas wszystkie ofiary reżimu w więzieniach organizacja szacowała na ponad 100 tys. Ponad 16 tys. udało się zidentyfikować z imienia i nazwiska.

Gdzie jest dyktator

Wczoraj wieczorem Rosjanie potwierdzili, że Baszszar al-Asad uciekł z kraju i udał się do Rosji. Po sieci krążyło zdjęcie, które miało przedstawiać Asada wraz z żoną w Rosji, ale okazało się być zrzutem ekranu z filmu przedstawiającego parę w 2023 roku w Aleppo. Nie mamy więc wizualnego potwierdzenia, że Asad jest w Rosji. Nie ma jednak wielu miejsc na świecie, w które mógłby się bezpiecznie udać, a Rosja w ten sposób może pokazać, że chroni swoich sojuszników nawet po ich porażce.

Dziś rzecznik Kremla Dymitrij Pieskow powiedział, że decyzję o przyznaniu Asadowi azylu podjął osobiście Władimir Putin. Pieskow ogłosił, że Putin nie ma obecnie zaplanowanego spotkania z Asadem. I dodał, że Kreml nie ma obowiązku by wydać na ten temat oficjalny komunikat.

To nie koniec walk

Pomimo obalenia dyktatora, Syria nie jest i jeszcze długo może nie być wolna od walk. Gorąco jest na północnym-wschodzie, gdzie o kontrolę rywalizują siły kurdyjskie z lokalnymi rebeliantami oraz z siłami protureckimi.

Ciężkie walki wybuchły choćby w Manbidż na północy kraju, mniej więcej w połowie drogi między Aleppo a granicą z Irakiem. Według kurdyjskich Syryjskich Sił Demokratycznych, w walkach zginęło 22 bojowników SDD. Proturecka Syryjska Armia Narodowa miała wsparcie tureckiego lotnictwa. Siły kurdyjskie mają wsparcie USA, około 900 żołnierzy amerykańskich stacjonuje na terenach kontrolowanych przez Kurdów. I USA, i Turcja wyrażają zadowolenie z tego, że skończyły się rządy Asada. Ale mają też w Syrii sprzeczne interesy. Przypadek ten pokazuje, jak trudne będzie ponowne poskładanie całego kraju w całość.

Swoje dokłada też Izrael. Wojska izraelskie zajęły wczoraj strefę buforową pomiędzy okupowanymi przez Izrael wzgórzami Golan a Syrią. Izraelczycy uważają, że robią to ze względu na zabeczpieczenie swoich terytoriów i walki toczące się po stronie syryjskiej. Zdecydowania większość społeczności międzynarodowej uważa jednak wzgórza Golan za terytorium Syrii okupowane przez Izrael. Izraelczycy bombardowali też wczoraj cele w samej Syrii, najpewniej by nie dopuścić do wzmocnienia nowych władz w Syrii po zdobyciu broni, jakie pozostawił po sobie reżim Asada.

Jaki jest kontekst

Wczoraj rano rebelianci opanowali stolicę Syrii, syryjski dyktator Baszszar al-Asad uciekł z kraju do Rosji, a era ponad pięciu dekad rządów jego rodziny zakończyła się w Syrii. Błyskawiczna ofensywa rebeliantów to najnowszy rozdział historii trwającej od 2011 roku wojny domowej w tym kraju (zamrożonej od 2020 roku). Przyniosła ona setki tysięcy ofiar, a miliony Syryjczyków zmusiła do uchodźstwa.

Baszszar al-Asad utrzymywał się przy władzy dzięki wsparciu wojskowemu z Rosji i Iranu. Przez ostatnie pięć lat relatywnego spokoju Asad nie zreformował swojej armii, nie zbudował dobrobytu dla swoich poddanych, dzięki któremu część z Syryjczyków mogłaby chcieć bronić swojego władzy. W ostatnich dwóch tygodniach Asad przekonał się, ile warta jest jego armia bez wsparcia zagranicznych wojsk.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło?

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przekazał na platformie X informację o ukraińskich stratach wojennych od początku pełnoskalowej inwazji Rosji.

„Nasi ludzie bronią swoich domów za cenę życia, a każde życie naszych żołnierzy i cywilów jest dla nas cenne. Od początku wojny na pełną skalę Ukraina straciła 43 tys. żołnierzy, którzy zginęli na polu bitwy. Mamy 370 tys. przypadków pomocy rannym i trzeba brać pod uwagę, że w naszej armii około 50 proc. rannych wraca do służby, a wszystkie rany, w tym lekkie i powtarzające się, są rejestrowane” – napisał Zełenski

„W ten sposób chcą zagarnąć więcej ziemi, zanim światowa presja na nich stanie się nie do zniesienia. [...] Zaktualizowane dane dotyczące strat rosyjskich przekraczają 750 tys. ich obywateli. W tym 198 tys. zabitych i ponad 550 tys. rannych” – wylicza Zełenski.

Prezydent Ukrainy przypomniał też o tysiącach Ukraińców przetrzymywanych w rosyjskiej niewoli od 2014 roku. Jak zaznaczył, od lutego 2022 roku Ukrainie udało się uwolnić 3935 osób, w tym głównie żołnierzy. We wpisie Zełenskiego czytamy też o porwanych z Ukrainy dzieciach. „Sami Rosjanie mówią, że takich skradzionych dzieci są setki tysięcy, a Rosja rozrzuca je po całym swoim terytorium. Ich powrót będzie najtrudniejszym zadaniem” – podkreślił.

Jaki jest kontekst?

Zełenski opublikował ten wpis dzień po spotkaniu z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem oraz prezydentem-elektem USA Donaldem Trumpem. Zełenski gościł w Paryżu z okazji otwarcia odbudowanej katedry Notre Dame. Trójstronne rozmowy nie były planowane, miało do nich dojść w wyniku zabiegów strony francuskiej. Ich efekt trudno oszacować, bo Trump unika opowiedzenia się jednoznacznie po stronie Ukrainy.

Wpis Zełenskiego – rekapitulacja wojny i największych przewin Putina – wydaje się adresowany właśnie do uszu Trumpa. Amerykanin wielokrotnie zapowiadał, że ekspresowo zakończy wojnę w Ukrainie, jak tylko odzyska władzę. Ukraina obawia się, że będzie próbował zmusić ją do oddania Rosji części zajętego terytorium w Donbasie. Dlatego nie ustaje w dyplomatycznej ofensywie, by przekonać do swoich racji nieobliczalnego polityka. Domaga się przy tym oficjalnego zaproszenia do członkostwa w NATO i gwarancji pokoju.

„Ukraińcy chcą pokoju bardziej niż ktokolwiek inny. Rosja przyniosła wojnę na nasze ziemie i to właśnie Rosja próbuje zniweczyć szanse na pokój” – podkreślił Zełenski.

Wydarzenia w Ukrainie prezydent umieścił we wpisie w szerszym kontekście, wskazując na agresywną politykę Putina w innych krajach.

„Widzimy, jak Rosja próbuje teraz podbić Gruzję po kilku wojnach z tym krajem. Rosja wciąż nie odpuszcza Mołdawii. Rosjanie uciekają teraz z Syrii, ale to nie znaczy, że nie będą próbowali ponownie siać tam śmierci. Rosyjskie wojska są obecne nawet w Afryce, a ich celem jest destabilizacja” – napisał Zełenski.

Podkreślił, że Putin „jest uzależniony od wojny”. „Rozpoczął karierę od brutalnej wojny przeciwko Czeczenii i od tego czasu bezustanie podsyca kolejne konflikty. Można go powstrzymać tylko siłą, siłą przywódców świata, którzy mogą stać się przywódcami pokoju. Liczymy na to, że Ameryka i reszta świata pomogą nam powstrzymać Putina. On boi się tylko Ameryki i światowej jedności” – napisał Zełenski.

Przeczytaj artykuły OKO.press na podobny temat

Co się wydarzyło?

W Syrii upadł reżim Baszszara al-Asada, a każda godzina przynosi nowe informacje. Media piszą o powracających do kraju syryjskich uchodźcach, m.in. z Libanu. Opozycja szturmuje pałac prezydencki w Damaszku, a także ambasadę Iranu. W sieci pojawiły się nagrania z momentu wypuszczenia z zakładów karnych więźniów przetrzymywanych tam przez obaloną władzę.

Na wydarzenia reagują rządy kolejnych krajów i międzynarodowi gracze.

Rosyjskie MSZ wydało komunikat, w którym stwierdza, że „przygląda się wydarzeniom w Syrii z ogromnym niepokojem”. Potwierdza, że Baszszar al-Asad opuścił kraj, ale przekonuje, że stało się to „w wyniku negocjacji z wieloma uczestnikami zbrojnego konfliktu w Syrii”. I że dyktator zostawił „instrukcję pokojowego przekazania władzy”.

Rosjanie twierdzą, że rozmawiają ze wszystkimi grupami opozycyjnymi w Syrii, wzywają do poszanowania opinii wszystkich grup etniczno-wyznaniowych, odwołują się też do rezolucji ONZ z grudnia 2015 roku. Komunikat jest oszczędny w treści i zdaje się sugerować, że Moskwa przyjęła już do wiadomości, że rządy al-Asada, które latami wspierała, nie są do uratowania.

Zareagował także Iran, również należący do popleczników al-Asada. W oświadczeniu irańskiego MSZ cytowanym przez Reuters napisano, że „Iran szanuje jedność, suwerenność i integralność terytorialną Syrii”. „Przyszłość Syrii i proces, który zadecyduje o jej losie, spoczywa wyłącznie w rękach Syryjczyków, bez obcych wpływów czy destrukcyjnej interwencji”. Iran zapowiada zarazem „pomoc” w zaprowadzeniu bezpieczeństwa i przywróceniu stabilności w Syrii – zamierza w tym celu „kontynuować rozmowy z wpływowymi graczami, zwłaszcza w regionie”.

Arabia Saudyjska nie wydała jeszcze oficjalnego komunikatu. W rozmowie z agencją Reuters, wysoki urzędnik tego kraju stwierdził, że obecna sytuacja jest wynikiem zaniedbań rządu al-Asada, który nie chciał negocjować i zignorował ostrzeżenia. Szef MSZ Turcji podkreślił, że należy zapewnić, by organizacje terrorystyczne nie wykorzystały niestabilnej sytuacji w Syrii.

Izrael nie kryje zadowolenia z upadku wrogiego syryjskiego reżimu, zbratanego z jego największymi wrogami: Iranem i Hezbollahem. Premier Binjamin Netanjahu stwierdził, że to właśnie izraelskie ataki na Iran i Hezbollah umożliwiły rebeliantom ten sukces. Zarazem Izrael uznał to za pretekst, by „dla bezpieczeństwa” zająć strefę buforową rozdzielającą okupowane przez Izrael Wzgórza Golan od właściwego terytorium Syrii. W strefie stacjonują siły ONZ. Izrael podejrzewany jest także o ostrzał baz wojskowych na terytorium Syrii w ostatnich kilkudziesięciu godzinach.

W triumfalnym tonie głos zabrał amerykański prezydent-elekt Donald Trump. „Asada już nie ma, uciekł z kraju. Jego obrońca – Rosja, Rosja, Rosja, którą kieruje Władimir Putin, nie była zainteresowana dalszym wsparciem. Rosja i Iran są osłabione z powodu Ukrainy, złej koniunktury gospodarczej oraz sukcesów wojskowych Izraela” – napisał Trump na platformie X.

W imieniu Unii Europejskiej wydarzenia skomentowała nowa Wysoka Przedstawicielka UE ds. Polityki Zagranicznej Kaja Kallas. „Koniec dyktatury al-Asada to pozytywna i długo wyczekiwana wiadomość. Pokazuje też, jak słabi są jego sojusznicy – Rosja i Iran. Naszym priorytetem pozostaje bezpieczeństwo regionu. Będę współpracować ze wszystkimi konstruktywnymi partnerami w Syrii i w regionie” – podała Kallas na X.

Jaki jest kontekst?

Upadek reżimu al-Asada to wynik błyskawicznej operacji przeprowadzonej przez rebeliantów w ostatnich dwóch tygodniach. A zarazem efekt 13 lat wojny domowej w tym kraju (zamrożonej od 2020 roku), która przyniosła setki tysięcy ofiar, a miliony Syryjczyków zmusiła do uchodźstwa. Baszszar al-Asad zarządzał systemem opresji, który stworzył jeszcze jego ojciec. Łącznie al-Asadowie rządzili Syrią przez 53 lata. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie wojskowe wsparcie Rosji i Iranu.

Syrię czeka teraz trudny proces zmiany systemu politycznego, którego przyszłość jest niepewna. Hajat Tahrir Asz-Szam (HTS), główna grupa rebeliantów, która rozpoczęła 27 listopada błyskawiczny marsz na południe, wywodzi się z Dżabhat an-Nusry, odłamu al-Kaidy w Syrii. Obecnie przekonuje, że Syria jest miejscem dla wszystkich i zamierza chronić prawa mniejszości.

Duża część Syrii na północy i północnym zachodzie to tereny kurdyjskie, których bronią Syryjskie Siły Demokratyczne. Stowarzyszona z HTS w marszu na Damaszek proturecka Syryjska Armia Narodowa już teraz ściera się z kurdyjskim SSD. Kluczowa będzie próba zbudowania w Syrii takiego państwa, w którym będą mogły bezpiecznie funkcjonować wszystkie grupy etniczne i religijne. Do jedności na razie daleko, mimo powszechnego w kraju entuzjazmu.

Baszszar al-Asad najpewniej uciekł z Syrii i jak dotąd nie wiadomo, gdzie się znajduje. Amerykańscy urzędnicy, z którymi rozmawiał izraelski dziennikarz Barak Ravid, twierdzą, że miał w planach udać się do Moskwy. W Damaszku został natomiast premier Mohammed Gazi al-Dżalili, który przekazał, że zamierza współpracować z rebeliantami w przekazaniu władzy.

Przeczytaj artykuły OKO.press na podobny temat

Co się wydarzyło?

W sobotę 7 grudnia w Paryżu uroczyście otwarto odbudowaną katedrę Notre Dame. Jeden z najsłynniejszych budynków Paryża, Francji i Europy został poważnie uszkodzony w pożarze w kwietniu 2019 roku. Ogień zniszczył przede wszystkim pokryty ołowiem dach budowli, nienaruszona pozostała jej główna struktura. Prezydent Francji Emmanuel Macron zapowiedział wówczas odbudowę świątyni w ciągu pięciu lat.

Obietnicy dotrzymał. Zrekonstruowana Notre Dame robi ogromne wrażenie. Korespondentka brytyjskiego dziennika „The Guardian” Kim Willsher, relacjonowała, że czuła się jak podróżniczka w czasie. Tak musiała wyglądać świątynia,„gdy otwierano ją w XIV wieku, zanim jej mury przez stulecia pociemniały od paryskiego smogu i dymu kadzideł”, „w 1345 roku, kiedy górowała nad liczącym 200 tys. mieszkańców Paryżem”. Odbudowa kosztowała 700 mln euro.

Uroczystość miała rzecz jasna wymiar liturgiczny – udział w niej wzięli katoliccy kardynałowie, francuskie duchowieństwo i przedstawiciele innych religii. Rozpoczęła się od bicia dzwonu Emmanuela z 1683 r., którego „ojcem chrzestnym” był król Ludwik XIV. Odśpiewano psalmy, a na otwarcie nabożeństwa po raz pierwszy od pięciu lat zagrały odrestaurowane katedralne ograny.

Wyświetlono także krótki film przedstawiający historię pożaru i odbudowy. Prezydent Emmanuel Macron podzielił się nim także na swoim profilu na platformie X.

Jaki jest kontekst?

W tle uroczystości rozgrywała się wielka polityka.

Zaproszonych zostało ponad 100 VIPów, a wśród nich głowy państw europejskich (z Andrzejem Dudą włącznie), a także amerykański prezydent-elekt Donald Trump. Wcześniej Trump i Macron spotkali się w Pałacu Elizejskim z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim. Rozmowy trójstronne nie były zapowiadane, potwierdzono je w ostatniej chwili. Dotyczyć miały konfliktów w Ukrainie i na Bliskim Wschodzie. Dla Macrona to dyplomatyczny sukces, mimo że Trump nadal unika jednoznacznej deklaracji wsparcia dla Ukrainy w wojnie z Rosją.

Tymczasem we Francji trwa kryzys polityczny po tym, jak rząd premiera Michela Barniera 5 grudnia przegrał głosowanie o wotum nieufności i podał się do dymisji. Formalnie poszło o projekt ustawy budżetowej, w którym zapisano podwyżki podatków oraz cięcia wydatków, mające zmniejszyć deficyt, oscylujący wokół 6 proc. PKB. Projektowi sprzeciwiła się zarówno lewica, jak i skrajna prawica, czyli Zjednoczenie Narodowe Marine Le Pen.

Emmanuel Macron od tego czasu odbył serię nadzwyczajnych spotkań z liderami partii politycznych. Trwają poszukiwania nowego premiera, który mógłby uzyskać poparcie umiarkowanej lewicy i prawicy i przetrwał kolejne głosowanie o wotum nieufności. Macron gra na rozbicie zjednoczonej lewicy (blok o nazwie Nowy Front Ludowy, NFP), która wygrała przedterminowe wybory w lipcu, ale nie dostała szansy na wyznaczenie szefa rządu. Prezydent ma problem zwłaszcza z radykalnie lewicową, ale bardzo silną w NFP partią Francja Niepokorna (fr. La France insoumise), której przewodzi Jean-Luc Mélenchon.

Przeczytaj artykuły OKO.press na podobny temat