Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

To ciąg dalszy afery z użyciem aplikacji Signal do przesyłania tajnych planów wojskowych przez członków amerykańskiej administracji.

Jak wynika z doniesień dziennika New York Times, plany ataku na Jemen zostały wysłane nie tylko na czat, do którego omyłkowo dodany został redaktor naczelny pisma The Atlantic, Jeffrey Goldberg, który ujawnił ten fakt 24 marca, lecz także na drugi czat na Signalu.

Tam dostęp do nich miała m.in. Jennifer Hegseth, żona sekretarza obrony, była producentka w telewizji Fox News, jego osobisty prawnik, oraz zatrudniony w Pentagonie brat sekretarza, Phil Hegseth. Phil Hegseth pracuje w Pentagonie jako starszy doradca sekretarza ds. Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (DHS) oraz oficer łącznikowy między DHS a Departamentem Obrony (DoD).

New York Times swoje doniesienia opiera na jednym źródle, które chce zachować anonimowość.

Jak poinformował informator, czat obejmujący około 12 osób został utworzony w okresie wysłuchań publicznych kandydatów na sekretarzy stanu i służył dyskusjom nad kwestiami organizacyjnymi i administracyjnymi, a nie do celów planowania wojskowego.

Na czacie zostały udostępnione podobne materiały jak te, które ujawnił The Atlantic – m.in. szczegółowy harmonogram ataków na Hutich, do których doszło 15 marca 2025.

Rzecznicy administracji Trumpa usiłują minimalizować znaczenie tych doniesień poprzez przypisywanie przecieków osobom zwolnionym z Pentagonu w związku z pierwszą odsłoną afery.

“Nienawidzące Trumpa media dążą do zniszczenia każdego, kto jest oddany agendzie prezydenta. Tym razem New York Times (…) z entuzjazmem bierze żale zwolnionego byłego pracownika za jedyne źródło artykułu (…) Nie doszło do udostępnienia żadnych tajnych informacji za pomocą czata na Signalu, bez względu na to, ile razy będziecie opisywać tą samą kłamliwą historię” – napisał na portalu X Sean Parnell, rzecznik Pentagonu.

W tym samym tonie wypowiedziała się Anna Kelly, rzeczniczka Białego Domu, która uznała, że źródłem tych nieprawdziwych informacji są „osoby niedawno zwolnione z Pentagonu za przecieki”.

Jaki jest kontekst?

Przypomnijmy, że 24 marca Jeffrey Goldberg ujawnił, że został dodany do konwersacji w komunikatorze na Signalu, w której kluczowi członkowie administracji Trumpa omawiali tajną amerykańską operację wojskową – atak na grupę rebeliantów Huti w Jemenie.

W grupie „Houthi PC small group” znalazło się 18 osób, w tym m.in. sekretarz obrony Pete Hegseth, wiceprezydent JD Vance, sekretarz stanu Marco Rubio, szefowa agencji wywiadu Tulsi Gabbard oraz zastępca szefa personelu Białego Domu Stephen Miller. Jak opisywał The Atlantic, 15 marca Pete Hegseth wysłał na czat szczegółowy plan operacyjny, zawierający informacje o użytych rodzajach broni, celach i harmonogramie ataków.

Początkowy „The Atlantic” nie ujawnił treści wiadomości, ale ze względu na kłamliwe zaprzeczenia amerykańskiej administracji, magazyn zdecydował się na ten krok dwa dni później.

Jak wynika ze zrzutów ekranu czata, większość konwersacji dotyczyła czasu, uzasadnienia i sposobu komunikacji zewnętrznej o operacji wojskowej przeciwko rebeliantom Huti. Ale 15 marca dyskusja zeszła na tematy operacyjne. Pół godziny przed atakiem na główny cel, Hegseth wysłał do grupy wiadomość, która dokładnie określa godziny, cele i sposoby prowadzenia operacji: „drony uderzeniowe zrzucone”, „wystrzelono pierwsze morskie Tomahawki”, „więcej w następnej kolejności, zgodnie z osią czasu”.

Informacjami wywiadowczymi – o sytuacji na miejscu po pierwszych atakach – w czasie rzeczywistym dzielił się za to Mark Waltz.

Jak zaznaczają dziennikarze „The Atlantic”, gdyby do grupy została przypadkowo dodana inna osoba, której nie leżał na sercu amerykański interes, i która np. udostępniłaby w mediach społecznościowych otrzymane informacje, Huti mieliby czas, żeby przygotować się do ataku, który miał pojawić się z zaskoczenia. Konsekwencje dla amerykańskich pilotów mogłyby być katastrofalne.

W związku z ujawnieniem informacji z czata, w Pentagonie przeprowadzono wewnętrzne śledztwo, w wyniku którego zwolniono trzech bliskich współpracowników sekretarza obrony. Zwolnieni zostali:

• Dan Caldwell, jeden z najważniejszych doradców Hegsetha,
• Darin Selnick, zastępca szefa kancelarii Pete'a Hegsetha,
• Colinn Caroll, zastępca szefa kancelarii zastępcy sekretarza obrony Steva Feinberga.

Zwolnieni pracownicy wydali oświadczenie, w którym wyrażają „ogromne rozczarowanie sposobem zakończenia służby w Departamencie Obrony” i podkreślają, że nie mieli nic wspólnego z przeciekami z Pentagonu. Uważają, że zostali pomówieni przez anonimowe osoby, a zarzuty wobec nich są bezpodstawne.

„Wciąż nie wiemy, z jakiego powodu toczy się przeciwko nam śledztwo, czy w ogóle toczy się jakieś śledztwo i czy sprawa owych »przecieków« została wyjaśniona” – napisano w oświadczeniu.

Szereg osób, w tym m.in. senatorzy Partii Demokratycznej, domagają się natychmiastowego odwołania sekretarza obrony Pete'a Hegsetha. Obciążający dla Hegsetha jest także artykuł opublikowany na łamach Politico przez Johna Ullyota, byłego rzecznika prasowego Pentagonu, który zrezygnował z pracy w zeszłym tygodniu. Ullyot pisze w swoim tekście, że Pentagon pod zarządem Pete'a Hegsetha pogrążony jest w „totalnym chaosie” i ta „dysfunkcja” jest poważną przeszkodą dla prezydenta Trumpa.

Rząd USA nie zezwala na używanie aplikacji Signal do przesyłania informacji niejawnych. Eksperci specjalizujący się w bezpieczeństwie narodowym wskazywali, że urzędnicy złamali wszystkie procedury dotyczące ochrony materiałów operacyjnych przed atakiem wojskowym.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Płoną pola i lasy Biebrzańskiego Parku Narodowego. Pożarem objęty jest teren o wielkości ponad 450 hektarów, front pożaru ma ponad 3 kilometry. W akcji gaśniczej biorą udział strażacy zawodowi, ochotnicy, podchorąży z Akademii Pożarniczej w Warszawie, żołnierze obrony terytorialnej, policja oraz leśnicy.

Jak podczas briefingu dla mediów w poniedziałek koło godziny 11 informował Jacek Brzozowski, wojewoda podlaski, pożar już się nie rozprzestrzenia, ale wciąż jest „niezlokalizowany”, czyli wciąż nie udało się jeszcze przejąć nad nim kontroli. Nie ma jednak zagrożenia dla ludzi z pobliskich terenów. Na tym etapie służby są też dalekie od spekulowania, co było bezpośrednią przyczyną tego pożaru.

Do gaszenia pożaru używane są śmigłowce pożarnicze, śmigłowce Lasów Państwowych, drony, samolot Dromader i policyjny Black Hawk. Do terenu pożaru nie da się dojechać samochodami gaśniczymi, nie ma też skąd zaczerpnąć wody, dlatego pożar gaszony jest z powietrza oraz z ziemi bez użycia wody.

Do akcji skierowani zostali m.in. strażacy ze specjalistycznym sprzętem do gaszenia pożarów lasu z ziemi – tzw. GFFF, z ang. Ground Forest Fire Fighting, ze specjalistycznym podręcznym sprzętem gaśniczym oraz quadami do przemieszczania się w trudnym terenie.

Na miejsce jedzie premier Donald Tusk. W pracach sztabu kryzysowego bierze udział minister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Siemoniak.

Jaki jest kontekst?

Pierwsza informacja o pożarze pojawiła się w niedzielę o godz. 14:31. Zawiadomienie dotyczyło obszaru między miejscowościami Polkowo i Grzędy na styku powiatów augustowskiego i monieckiego. Wieczorem ogień obejmował około 60 hektarów, ale prowadzenie akcji gaśniczej było bardzo trudne ze względu na jego lokalizację, ciemność i zadymienie.

To nie pierwszy pożar rejonu Biebrzy w tym roku. Do pożaru w parku doszło ostatnio 30 marca. Spłonęło wówczas 90 hektarów torfowisk i trwa. Przyczyną tak gwałtownego rozprzestrzeniania się pożarów jest trwająca od wielu lat susza.

„Tak sucho nie było tutaj od lat. Miejsca znane z rozlewisk przypominają suchy step, a zaprószony ogień może z łatwością się rozprzestrzeniać” – tak o sytuacji w dolinie Biebrzy i Narwi na łamach OKO.press pisał 31 marca Paweł Średziński.

Biebrzański Park Narodowy to największy park narodowy w Polsce i jeden z większych w Europie. Jego powierzchnia to 59,2 tys. hektarów. Jak informuje dyrekcja parku na stronie internetowej, celem parku jest przede wszystkim ochrona rozległych torfowisk w dolinie rzeki Biebrzy, zwanych Bagnami Biebrzańskimi.

Bagna Biebrzańskie są uznawane za jedną z najważniejszych w kraju i w Europie Środkowej ostoi ptaków wodno-błotnych. Dlatego obszar ten został w 1995 roku wpisany na listę Konwencji Ramsar o obszarach wodno-błotnych. O międzynarodowej randze walorów przyrodniczych doliny Biebrzy świadczy również uznanie jej za ostoję ptaków o randze europejskiej, wg klasyfikacji BirdLife International.

Od 2004 roku Biebrza jest też włączona do sieci Natura 2000. Obecnie jest to Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków i Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk.

Charakterystyczne dla Biebrzańskiego Parku Narodowego są rozległe krajobrazy, ekosystemy i siedliska, które nie występują nigdzie indziej, bo zostały zniszczone w wyniku melioracji, osuszania bagien i torfowisk.

Przeczytaj także:

Zmarł 21 kwietnia 2025 r. w wieku 88 lat. Informację przekazała Dykasteria ds. Komunikacji Stolicy Apostolskiej. Jorge Mario Bergoglio był zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 13 marca 2013 r. Zastąpił Josepha Ratzingera, czyli Benedykta XVI, który zrezygnował z funkcji 11 lutego 2013 roku ze względu na stan zdrowia.

W lutym i marcu 2025 r. papież Franciszek przebywał w szpitalu i ze Stolicy Apostolskiej dochodziły informacje o złym stanie zdrowia — miał ciężkie zapalenie płuc. Ostatecznie wyszedł ze szpitala pod koniec marca. Jego ostatnim wystąpieniem publicznym było tradycyjne, wielkanocne błogosławieństwo, którego udzielił wiernym zgromadzonym z balkonu bazyliki przy placu świętego Marka w Niedzielę Wielkanocną 20 kwietnia. Na balkon został wwieziony na wózku, a błogosławieństwo odczytał jego pomocnik. Następnie został obwieziony po placu świętego Marka samochodem, skąd także błogosławił wiernym.

Jak zwraca uwagę BBC, ostatnim przesłaniem Franciszka było: „Nie będzie pokoju bez wolności religii, wolności myśli i wolności wypowiedzi” – takie zdanie znalazło się w jego niedzielnym przemówieniu.

Papież wezwał w nim do zawieszenia ognia w Strefie Gazy, uwolnienia wszystkich zakładników oraz natychmiastowej pomocy humanitarnej dla poszkodowanych Gazańczyków. Przestrzegał też przed nasilającym się antysemityzmem. Poza tym wezwał Ukrainę i Rosję do „podjęcia wysiłków na rzecz sprawiedliwego i trwałego pokoju”.

Po śmierci papieża zostanie ogłoszona 9-dniowa żałoba, podczas której odbędzie się pogrzeb zwierzchnika Kościoła. Między 15 i 20 dniem po śmierci Kolegium Kardynalskie przeprowadzi konklawe, czyli wybór nowego papieża. W głosowaniu wezmą udział kardynałowie, którzy nie przekroczyli 80 r.ż. Nowy papież musi uzyskać co najmniej 2/3 głosów kardynalskich. Głosowanie przeprowadza się do skutku. Biały dym z komina w Kaplicy Sykstyńskiej oznacza, że papież został wybrany. Czarny — że głosowanie nie wyłoniło następny i konklawe trwa.

„Odszedł wielki człowiek”

Zaraz po ogłoszeniu śmierci papieża zaczęły płynąć słowa pożegnania od przywódców państw.

„Papież Franciszek nie żyje. Dobry, ciepły i wrażliwy człowiek. Niech spoczywa w pokoju” – napisał na portalu X premier Donald Tusk.

Prezydent Francji Emmanuel Macron napisał w mediach społecznościowych, że „papież chciał, by Kościół niósł radość i nadzieję dla najbiedniejszych”. „Niech jego przesłanie wciąż jednoczy ludzi (...), a nadzieja żyje poza nim” – napisał francuski prezydent.

Premierka Włoch Giorgia Meloni napisała, że „straciliśmy wielkiego człowieka i wspaniałego pasterza”. „Prosił świat o odwagę zmiany kursu, o pójście drogą, która »nie niszczy, ale pielęgnuje, naprawia, strzeże«. Będziemy podążać w tym kierunku, szukać drogi pokoju, dążyć do wspólnego dobra i budować bardziej sprawiedliwe i równe społeczeństwo. Jego dziedzictwo i nauki nie zostaną utracone” – napisała Meloni.

„Opłakuję odejście papieża Franciszka. Jego oddanie dla pokoju, sprawiedliwości społecznej oraz najsłabszych pozostawia niezwykłe dziedzictwo. Spoczywaj w pokoju” – napisał premier Hiszpanii Pedro Sánchez.

Papieża pożegnał także Dick Schoof, premier Holandii. Schoof podkreślił, że papież był „człowiekiem z ludu” i „dobrze diagnozował najbardziej palące problemy współczesności”. „Żył trzeźwo, w służbie i ze współczuciem (...) Był przykładem dla wielu — zarówno katolików, jak i niekatolików. Pozostanie w naszej pamięci otoczony szacunkiem” – napisał premier Holandii.

Wyrazy współczucia dla wspólnoty kościoła katolickiego przekazał też premier Wielkiej Brytanie, Keir Starmer. „Jego wytrwałe wysiłki na rzecz promocji bardziej sprawiedliwego świata to trwałe dziedzictwo” – napisał Starmer.

Amerykański Biały Dom opublikował w mediach społecznościowych dwa zdjęcia — prezydenta Donalda Trumpa oraz wiceprezydenta J.D. Vance'a z papieżem Franciszkiem. Do zdjęć dołączono krótki komentarz: „Spoczywaj w pokoju”.

Poza tym papieża Franciszka pożegnał wiceprezydent J.D. Vance, który jak się okazuje, odbył bardzo krótkie spotkanie z papieżem w niedzielę 20 kwietnia, podczas dwudniowej wizyty w Rzymie. „Wyrazy współczucia dla milionów chrześcijan, którzy go kochali” – napisał J.D. Vance.

„Pokorny kardynał”

Papież Franciszek był pierwszym latynoamerykańskim zwierzchnikiem Kościoła rzymskokatolickiego, a także pierwszym jezuitą powołanym na to stanowisko.

Urodził się w Buenos Aires w Argentynie 17 grudnia 1936 roku. Jego rodzice byli uchodźcami z Włoch, które opuścili, uciekając przed faszyzmem.

Jak wynika z jego biografii w encyklopedii Britannica, skończył technikum chemiczne i we wczesnej młodości pracował w przemyśle spożywczym. W wieku 21 lat przeszedł ciężkie zapalenie płuc, które wymagało usunięcia części prawego płuca. Przez całe późniejsze życie zmagał się z poważnymi infekcjami dróg oddechowych.

Mając 22 lata, wstąpił do nowicjatu jezuitów, a następnie poświęcił się studiom humanistycznym. Studiował filozofię, a następnie teologię. W trakcie studiów pracował jako nauczyciel literatury i psychologii w szkole średniej. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1969 roku, zaś w latach 1973-1979 pełnił funkcję przełożonego prowincji jezuitów w Argentynie.

Ten okres jego aktywności zawodowej zbiega się w czasie z przewrotem wojskowym w Argentynie z 1976 roku dokonanym przez generała Jorge Rafaela Videliego. W wyniku przewrotu zaprowadzono rządy dyktatury wojskowej, które trwały aż do 1983 roku. W tym czasie dochodziło do masowych prześladowań lewicowej opozycji, w tym księży. Bergoglio utrzymywał, że pomagał prześladowanym, także w ucieczkach z kraju. Przez jakiś czas ciążyły na nim jednak zarzuty, że wydał dyktaturze wojskowej dwóch księży, którzy zostali porwani. Pozew przeciwko Bergoglio oskarżający go o współudział w zaginięciu księży został ostatecznie oddalony. Później był także krytykowany za zbyt mało wyraźny sprzeciw wobec dyktatury wojskowej w tym czasie. Niektórzy uważali go wręcz za jej zwolennika.

W 1992 roku został mianowany biskupem pomocniczym Buenos Aires, zaś w 1998 r. arcybiskupem stolicy Argentyny. Stanowisko to piastował do czasu wyboru na papieża. W 2001 r. został konsekrowany na kardynała.

Pełniąc najwyższe urzędy w argentyńskim kościele, Bergoglio zyskał reputację pokornego i skromnego. Mieszkał w zwykłym mieszkaniu w centrum miasta, a nie w rezydencji arcybiskupa. Po mieście przemieszczał się transportem publicznym lub pieszo, a nie limuzyną z szoferem. Stał się orędownikiem najbiedniejszych, a jednocześnie, jako teolog, pozostawał bardzo konserwatywny. Np. sprzeciwiał się inicjatywie legalizacji małżeństw osób tej samej płci, do której starała się doprowadzić centrolewicowa prezydentka Cristina Fernández de Kirchner (2007-15).

Objęcie stanowiska papieża przez kardynała Jorge Mario Bergoglio w 2013 roku było związane z wieloma oczekiwaniami, zarówno w Kościele katolickim, jak i poza nim. Oczekiwano, że nowy papież doprowadzi do reformy Kurii Rzymskiej, czyli administracji watykańskiej, stawi czoła kryzysowi zaufania w Kościele wywołanemu m.in. przez skandale seksualne i finansowe oraz przestępstwa pedofilskie, zbliży kościół do ludzi, tzn. że kościół stanie się bardziej skoncentrowany na sprawiedliwości społecznej i miłosierdziu niż na bogactwie i władzy, a w dobie narastających podziałów – zarówno wewnątrz Kościoła, jak i w świecie – otworzy kościół na dialog z innymi wyznaniami, niewierzącymi, a także z osobami wykluczonymi przez nauczanie Kościoła, np. osobami LGBTQ+.

W jakim stopniu to się udało? Przeczytasz w poniższych tekstach:

Przeczytaj także:

Do eksplozji doszło w Mikołajowie. Tak zakończył się ogłoszony z wielką pompą 30-godzinny rozejm Putina. Wołodymyr Zełenski uznał jednostronne oświadczenie prezydenta Rosji o zawieszeniu broni na Wielkanoc za fałszywe „ćwiczenie PR-owe”. Stwierdził, że wojska rosyjskie kontynuowały w niedzielę ataki dronów i artylerii na wielu odcinkach linii frontu.

Tymczasem prezydent USA Trump powtórzył (wersalami), że ma nadzieję, iż „w tym tygodniu dojdzie do porozumienia między Rosją a Ukrainą” i oba kraje „zaczną robić interesy ze Stanami Zjednoczonymi, które prosperują i zarabiają fortunę”.

Jak donosi „The Wall Street Journal”, do pokoju Trumpa ma przekonać Ukrainę i jej sojuszników Steve Witkoff, specjalny wysłannik Trumpa do Putina. Ma przedstawić Ukrainie i Europie „opcje pokojowe”:

• oficjalne uznanie Krymu za terytorium rosyjskie,
• milczące uznania rosyjskiej kontroli nad okupowanymi terytoriami, co oznaczałoby zamrożenie konfliktu na linii frontu
• utworzenie wokół Zaporoskiej Elektrowni Atomowej neutralnej strefy, która mogłaby znajdować się pod kontrolą USA
• oraz koniec rozmów na temat możliwości przystąpienia Ukrainy do NATO.
• Według Bloomberga dodatkową zachętą dla Rosji miałoby być zniesienie przynajmniej części sankcji

Nie ma na tej liście jakichkolwiek gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy.

Jeśli po konsultacjach stanowiska Waszyngtonu, Europy i Kijowa „okażą się zbieżne”, Witkoff, który z Putinem rozmawiał w ciągu ostatnich dwóch miesięcy już trzy razy, może znowu udać się do Rosji. Rozmowy w Londynie mają zacząć się 23 kwietnia.

Jaki jest kontekst?

Te warunki byłyby dla Ukrainy bardzo ciężkie. Musiałaby je zaakceptować, nie wiedząc nawet, co na to Rosja. Ta tymczasem stale powtarza publicznie (w ostatnich dniach też), że nie będzie pokoju, jeśli Ukraina nie wycofa się do administracyjnych granic obwodów, które Moskwa sobie anektowała w 2022 r., ale nie zdobyła w całości. Moskwa powtarza też w kółko, że zamrożenie konfliktu na linii frontu jest niedopuszczalne. Ukraińcy mieliby więc cofnąć się za Dniepr, bo Zaporoże i Cherońszczyzna administracyjnie sięgają za rzekę. Moskwa domaga się specjalnych przywilejów dla języka rosyjskiego i promoskiewskiej cerkwi w Ukrainie. Podkreśla też, że Ukraina musi mieć władze przyjazne Rosji – po trzech latach wojny jest to raczej nie do wykonania bez rosyjskiej okupacji i terroru, tak jak to było w Europie Środkowej po II wojnie światowej.

Zatrzymanie wojny i machiny wojennej jest też dla reżimu Putina politycznie ryzykowne. Z drugiej strony histeryczna operacja z „rozejmem wielkanocnym Putina" po tym, jak USA zagroziły wycofaniem się z rozmów o Ukrainie, pokazuje, że Moskwa chce nadal prowadzić grę z Trumpem. Do tej pory na wszystkie propozycje nowej amerykańskiej administracji odpowiadała pozytywnie, dodając jednak „małe ALE”. Które naprawdę oznaczało, że amerykańskich warunków nie przyjmuje. Można się spodziewać, że na tym etapie Moskwa będzie próbowała użyć Trumpa do wymuszenia na Ukrainie oficjalnego zrzeczenia się Krymu.

Przeczytaj także:

Rozejm Putin ogłosił w sobotę 19 kwietnia. Ukraina natychmiast zaproponowała rozejm 30-dniowy. Minister spraw zagranicznych Ukrainy Andrij Sybiha powiedział, że działania Moskwy w nadchodzących dniach „ujawnią prawdziwy stosunek Rosji do amerykańskich wysiłków pokojowych i 30-dniowej propozycji całkowitego zawieszenia broni”. A Departament Stanu USA oświadczył, że powitałby z zadowoleniem przedłużenie zawieszenia broni.

Na tę propozycję Rosja jednak nie zareagowała, bo nie zgadza się na zatrzymanie wojny na linii frontu. Chce kapitulacji Ukrainy.

Strona ukraińska twierdziła, że jej żołnierze dostali zakaz otwierania ognia do Rosjan. Mieli też raportować każde załamanie rozejmu przez Rosjan. Ci zaś ogłosili, że odnotowali 400 ukraińskich postrzałów i 900 ataków dronowych. Wszystko to było policzone, zanim Putin ogłosił, że rozejmu nie przedłuża.

Do liczb nie należy się tu przywiązywać – Putin w wystąpieniu ogłaszającym rozejm podkreślał, że ma on pokazać, czy Ukraińcy są w stanie zatrzymać ostrzał. Propaganda i dyplomacja Kremla powtarzają bowiem teraz, że władze w Kijowie nie panują nad armią, dlatego najpierw trzeba wymienić władze Ukrainy, a potem rozbroić ukraińską armię – a dopiero wtedy prezydent Trump uzyska pokój, o którym marzy.

Ukraina ten zarzut odbiła: Rosja przeprowadziła 46 ataków od północy do godz. 16:00 czasu lokalnego, w tym z użyciem ciężkiej broni — napisał prezydent Wołodymyr Zełenski na X. „Albo Putin nie ma pełnej kontroli nad swoją armią, albo sytuacja pokazuje, że w Rosji nie mają zamiaru podejmować żadnych rzeczywistych działań w kierunku zakończenia wojny, a interesują ich jedynie korzystne relacje PR-owe”. Potem Ukraina doprecyzowała, że Rosja złamała własne zawieszenie ognia 4 tysiące razy.

Jaki jest kontekst?

Operacja „rozejm” była odpowiedzią Putina na wyraźne rozdrażnienie strony amerykańskiej tym, że rozmowy pokojowe z Moskwą nie przynoszą żadnych efektów. W piątek amerykański sekretarz stanu Marco Rubio zapowiedział, że USA mogą przestać zajmować się Ukrainą, bo mają inne problemy do rozwiązania.

Przeczytaj także:

Putin próbował wyjaśnić, że pragnie pokoju, ale jest on nie do zrealizowania ze względu na całkowity brak sprawczości strony ukraińskiej. Kreml zmienił więc wyraźnie narrację: Ukraina się broni nie dlatego, że każą jej walczyć USA, ale dlatego, że jej rząd i prezydent nie mają władzy nad armią. Stąd pomysł, by Rosja za zgodą USA zrobiła w Kijowie „porządek”.

„Europa powinna pójść za przykładem USA i wycofać się z konfliktu na Ukrainie, a Rosja szybko rozwiąże ten problem” – ogłosił natychmiast po decyzji o „rozejmie” były prezydent i premier Dmitrij Miedwiediew. A niebezpieczeństwo zostania sam na sam z Europą objaśnił doradca Putina Jurij Uszakow: „antyrosyjskie nastawienie, jakie wykształciło się na Zachodzie w ostatnich latach, uniemożliwia promowanie rozsądnych idei, co do których panuje zgoda, także w Waszyngtonie”.

Rozsądne idee to idee Kremla.

Putin w roli myśliciela i człowieka pobożnego

Sposób ogłoszenia „rozejmu” wskazywał pewną panikę w Moskwie.

W telewizji pokazano w sobotę (i powtórzono w niedzielę) kilkuminutowy filmik, na którym Putin spotyka się na Kremlu z szefem sztabu Gierasimowem. Scenka wymagała kilku ujęć i zapewne kilku dubli – by aktorzy płynnie odegrali swoje role.

Gierasimow wchodzi, siada i od razu czyta z kartki, jakie sukcesy armia Putina odnosi na froncie. A Putin daje się sfilmować, jak siedzi bez ruchu, z wyrazem namysłu na twarzy (to obraz rzadki: w telewizji Putin daje rozkazy armii i wytyczne dla rządu – i do tego stale podskakuje, bo nie panuje nad kończynami). Następnie — jakby ta myśl właśnie przyszła mu do głowy — dzieli się myślą, że skoro jest Wielkanoc, to należy zarządzić rozejm. I takie polecenie wydaje Gierasimowowi.

„Tak jest” – mówi Gierasimow. Putin podkreśla przed kamerą zamiłowanie do pokoju, szacunek do Trumpa i „pozostałych partnerów, w tym Chin i krajów BRICS”.

Miotanie się ekipy filmowej odbija się w szybach biblioteczki pod ścianą.

Jak na tak krótki rozejm, propagandowe zaangażowanie postaci Putina w filmiku jest naprawdę duże. Do tego przez czas „rozejmu” przedstawiciele Kremla (np. wysłannik Putina do Trumpa Kirył Dmitrijew) powtarzali, że „rozejm wielkanocny jest krokiem w kierunku pojednania”. Oraz że „pokaże, czy Wołodymyr Zełenski jest gotowy powstrzymać się od działań zbrojnych przynajmniej w okresie Wielkanocy”.

Rozejm się skończył, a Waszyngton go nie docenił. Jak wyjaśniła propaganda Kremla, to dlatego, że weekendy Trump spędza grając w golfa. Potem okazało się, że w Wielkanoc nie grał, tylko spędzał ją pobożnie — tak jak Putin. Więc komentarza nie było.

Kontekstem operacji „rozejm” są też zbliżające się obchody 80-lecia zakończenia II wojny światowej w Europie, które tworzą nowe narracyjne zagrożenie dla Moskwy. Konkurencją dla wielkiej defilady w Moskwie mają być obchody 9 maja w Kijowe z udziałem przedstawicieli UE. Tam – w przeciwieństwie do opowieści o kochającej pokój, najechanej przez Hitlera Rosji – będzie mowa o Moskwie-agresorze, sojuszniku Hitlera i okupancie Europy Wschodniej i Środkowej. To budzi furię Kremla, bo „nazistami” są w jego opowieści Ukraińcy, kraje bałtyckie, Polska, a obecnie – już cała Europa.

Na zdjęcie u góry – nowa kremlowska ikonografia: Europa – swastyka atakowana przez bratnie armie: rosyjską i amerykańską. Z obrazka tego wynika, że bez amerykańskiego drugiego frontu Rosja może nie dać rady, dlatego po dwóch miesiącach mówienia „NIET” zaczyna zabiegać o uwagę Trumpa (rosyjski napis głosi: „Eurofaszym – tak 80 lat temu, jak i dziś wspólny wróg Moskwy i Waszyngtonu).

Przeczytaj także: