Wybory samorządowe

Wysoki przedstawiciel UE ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Josep Borrell powiedział we wtorek 9 kwietnia w Brukseli, że Europa musi szykować się na możliwą wojną, bo pełnoskalowy konflikt na kontynencie, także poza Ukrainą, „to już nie fantazja, a realne zagrożenie”.

„Rosja realnie zagraża Europie, nie tylko poprzez wojnę w Ukrainie oraz skoordynowane ataki hybrydowe na państwa członkowskie, (…) ale szerzej (…). Konwencjonalna wojna na kontynencie jest możliwa” – mówił Josep Borrell.

To pierwszy raz, kiedy po licznych ostrzeżeniach ze strony ministrów obrony państw NATO, m.in. ministra obrony Danii, który w lutym powiedział, że z posiadanych przez Danię informacji wywiadowczych wynika, że Rosja mogłaby chcieć „poddać solidarność NATO testowi” w przeciągu 3 do 5 lat, wysoki przedstawiciel UE ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa tak wprost wypowiedział się na temat zagrożenia ze strony Rosji.

Borrell podkreślił, że w związku z tym Europa musi wzmocnić swoje możliwości obronne, a do tego niezbędne jest „międzyrządowe finansowanie”. Na forum UE toczy się w tej chwili dyskusja o tym, czy właściwym krokiem nie byłoby pozyskanie funduszy na przyspieszone zbrojenia poprzez wspólne zadłużenie, na takiej zasadzie, na jakiej finansowana jest pocovidowa odbudowa europejskich gospodarek.

Josep Borrell powiedział też, że jest to niezbędne tym bardziej ze względu na to, że jeśli wybory w Stanach Zjednoczonych wygra Donald Trump, to „natowski parasol obronny może nie być dla Europy otwarty wtedy, gdy będzie potrzeba”.

„Być może poleganie na tym, kto rządzi w Waszyngtonie, nie jest najlepszym pomysłem” – powiedział szef unijnej dyplomacji.

„Nie zagram roli, którą niektórzy dla mnie piszą, że jestem jakoś niezadowolony z wyników wyborów samorządowych” – mówił premier Donald Tusk we wtorek podczas konferencji prasowej. Tusk podkreślił, że jest zadowolony z wyniku Koalicji Obywatelskiej i nie uważa, by błędem była decyzja o samodzielnym starcie, bez Lewicy.

„Jestem szefem partii, która uzyskała najlepsze w historii wyniki w wyborach samorządowych. Nigdy wcześniej nie dostaliśmy tylu głosów. Odbiliśmy sejmiki, jesteśmy największą partią po stronie demokratycznej, to się potwierdziło (…) To dla mnie powód do zadowolenia” – podkreślił Donald Tusk.

„Wyborcy KO to nie jest lewicowy elektorat”

Premier dodał, że jego zdaniem wspólny start z Lewicą w wyborach samorządowych byłby ryzykowny ze względu na to, że wśród wyborców Koalicji Obywatelskiej nie brakuje osób, którym „nie po drodze z lewicowymi hasłami”.

„Ja zawsze jestem otwarty na tę ewentualność wspólnego startu koalicji piętnastego października, bo wtedy to byłoby bardzo czytelne. Wszystkie partie, które tworzą rząd, które pokonały PiS, mogłyby pójść razem do wyborów (…). Ale wspólny start z Lewicą? (…) Ja znam wyborców Koalicji Obywatelskiej w wielu miejscach w Polsce, m.in. na Pomorzu. To nie jest elektorat lewicowy” – tłumaczył premier także w odniesieniu do zbliżających się wyborów europejskich (9 czerwca).

Tusk podkreślił, że z wyniku wyborów samorządowych jest zadowolony także z tego powodu, że to „prawie identyczny wynik jak wyborach z 15 października”. "Jeśli chodzi o poparcie ogólnopolskie, utrzymano status quo z 15 października” – powiedział.

„Odbiliśmy część sejmików, PiS może mówić o porażce w miastach (…) Z całą pewnością PiS utrzymał mocną pozycję na polskiej wsi i w regionach wschodnich, ale jeśli chodzi o odbieranie PiS-owi władzy na poziomie województw, to nie będę udawał, że 11 z 16 województw to jest porażka. Dla mnie ten wynik jest raczej motywacją i potwierdzeniem tego, co stało się piętnastego października” – mówił premier.

Premier nie odpowiedział wprost na pytanie o to, czy Koalicja Obywatelska sama pójdzie do wyborów europejskich.

Oddać decyzje kobietom

Premier był też pytany o czwartkowe (11 kwietnia) głosowania w Sejmie nad ustawami dotyczącymi aborcji. Wyraził nadzieję, że Sejm podejmie decyzję o przekazaniu wszystkich projektów – dwóch projektów Lewicy, jednego Koalicji Obywatelskiej oraz wniosku o referendum w tej sprawie, do dalszych prac w komisjach.

„Wiele wskazuje na to, że wszystkie ustawy dotyczące praw do legalnej aborcji przejdą do prac w komisji (…). Mam nadzieję, że to się nam uda” – powiedział premier.

Tusk podkreślił też, że nie jest zwolennikiem przeprowadzania referendum w sprawie dostępności aborcji, bo referendum w takiej sprawie nie byłoby wiążące.

„Wiążące było referendum o wejście do Unii Europejskiej, a referendum w sprawie tego, jak ma wyglądać przyszła ustawa dotycząca dostępu do legalnej aborcji, byłoby de facto sondażem. Później i tak Sejm musiałby odpowiednie prawo przyjąć, a prezydent je podpisać. Dlatego uważam, że mówienie, że referendum cokolwiek rozwiązuje, to jest mydlenie oczu ludziom. Ono co najwyżej daje komfort politykom, którzy nie muszą brać tych decyzji na siebie” – mówił Tusk.

Dlatego premier wezwał liderów koalicji rządzącej, żeby „nie zastanawiali się nad jednoznaczną liberalizacją prawa aborcyjnego i oddali kobietom decyzję o ich zdrowiu, macierzyństwie i bezpieczeństwie”. Podkreślił jednak, że jego zdaniem „aborcja to nic dobrego”, ale nie o „moralną ocenę aborcji” tu chodzi.

„Aborcja nie jest niczym dobrym i w mojej ocenie nigdy niczym dobrym nie będzie (...). Al, chciałbym, żeby to dotarło wreszcie do wszystkich w koalicji piętnastego października, my tutaj mówimy o prawie kobiety do decydowania o własnym zdrowiu, o macierzyństwie, o swoim poczuciu bezpieczeństwa (...). Ja mogę zadeklarować w tej chwili, że będziemy głosować za przejściem tych projektów do prac komisyjnych” – powiedział w imieniu Koalicji Obywatelskiej.

Niebawem rekonstrukcja rządu

Donald Tusk poinformował też, że zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami do rekonstrukcji rządu dojdzie na przełomie wiosny i maja. O tym, kto zostanie w rządzie, a kto będzie musiał odejść, zadecyduje „merytoryczna ocena ministrów”. Niewykluczone, że niezbędne będą także uzupełnienia w rządzie związane z tym, że kilku ministrów rozważa start w wyborach europejskich i może z rządu odejść. Donald Tusk nie zdradził jednak, o kogo chodzi.

„Z pracą w rządzie pożegnają się ci, co do których uznam jako premier, że z jakiś powodów nie wykorzystali optymalnie tych kilku miesięcy” – zapowiedział Donald Tusk.

Rada Ministrów przyjęła dziś projekt ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu małego dziecka „Aktywny rodzic”. Program przewiduje świadczeniem 1500 zł dla rodziców, którzy chcą wrócić do pracy po urodzeniu dziecka. Świadczenie potocznie przyjęło się jako „babciowe”. Tak nazwał je lider KO Donald Tusk w trakcie kampanii wyborczej na spotkaniu z wyborcami w Częstochowie w marcu 2023 roku.

Program zakłada trzy rodzaje dofinansowania do opieki nad dziećmi do lat 3:

• aktywnie w żłobku (1500 zł, które rodzice podejmujący pracę będą mogli przeznaczyć na opiekę żłobkową, 1900 zł na opiekę nad dziećmi z niepełnosprawnością),
• aktywni rodzice w pracy (1500 zł, które rodzice podejmujący pracę będą mogli przeznaczyć na opiekę nad dzieckiem przez innego członka rodziny lub nianię),
• aktywnie w domu (500 zł, już od pierwszego dziecka dla rodziców, którzy nie mogą skorzystać z 2 pozostałych programów).

„To program, który sprzyja wolności wyboru. Jeśli rodzice zechcą powierzyć dziecko babci, dziadkowi, członkowi rodziny, niani i wrócić do pracy, dostaną wsparcie państwa. Jeśli wolą posłać dziecko do żłobka, również dostaną wsparcie. Jeśli jednak preferują bardziej tradycyjny model i chcą zostać z dziećmi w domu, także dostaną wsparcie. Opieka nad dzieckiem to ważna praca na rzecz społeczeństwa i państwa” – mówiła podczas konferencji prasowej ministra pracy Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Nie róbmy polityki, budujmy żłobki

„Ta idea to jest też pomoc Polsce. Każda mama, każdy tata, którzy się na to zdecydują, będą płacili składki. Nie są na urlopie wynikającym z rodzicielstwa, tylko pracują, a więc płacą składki, płacą podatki (...) Nawet jeśli mówilibyśmy o płacy minimalnej, to wpływy ze składek i podatków będą równoważyły w dużym stopniu nakłady wynikające z tej ustawy” – mówił premier Donald Tusk.

Podczas konferencji głos zabrała także Aleksandra Gajewska, sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy, podkreślając, że zwiększenie dostępności opieki żłobkowej było jedną z obietnic wyborczych Koalicji Obywatelskiej

„To jest nasze zobowiązanie kampanijne i my wypełnimy te białe plamy szczęściem rodzin, szczęśliwymi dziećmi, które rozwijają się w żłobkach i spokojem rodziców” – mówiła. „My rodziny realnie wesprzemy, bo jak mówił ktoś bardzo doświadczony »nie róbmy polityki, budujmy mosty«, a ja bym chciała parafrazować – budujmy żłobki”.

Trzeci miesiąc roku był najcieplejszy w liczącej ok. 250 lat serii pomiarowej. Średnia temperatura Ziemi w lutym 2024 roku wyniosła 14,14°C, czyli 0,73°C powyżej średniej z lat 1991-2020, a także więcej o 0,1°C od poprzedniego marca-rekordzisty odnotowanego w roku 2016.

Dane Copernicusa pokazują również, że miniony miesiąc był o 1,68°C cieplejszy od średniej z lat 1850-1900, przyjętej jako tzw. okres przedprzemysłowy i w odniesieniu do której wyznaczone zostały progi wzrostu temperatury, których nie powinniśmy przekroczyć do roku 2100. A więc za życia dzieci wielu czytelników i czytelniczek OKO.press (przeciętna długość życia dziewczynki urodzonej w 2022 roku to nieco ponad 81 lat).

Zła wiadomość jest taka, że pierwszy z tych progów – 1,5°C – właśnie przekraczamy, a drugi, wynoszący 2°C – przekroczymy z dużym prawdopodobieństwem, biorąc pod uwagę obecną trajektorię wzrostu emisji gazów cieplarnianych ze spalania węgla, gazu i ropy. Minione 12 miesięcy (od kwietnia 2023 do marca 2024) było cieplejsze o 1,58°C od średniej z okresu przedprzemysłowego oraz o 0,7°C od średniej z lat 1991-2020.

W Europie marzec był cieplejszy od średniej globalnej, gdyż wzrost temperatury osiągnął poziom 2,12°C ponad średnią z lat 1991-2020; szczególnie ciepło było w Europie Środkowo- Wschodniej, podaje Copernicus. Był to drugi co do temperatury marzec na kontynencie europejskim tuż za rekordowym marcem 2014 roku.

Na marginesie: wg danych IMGW w Polsce marzec okazał się o 3,6°C cieplejszy od średniej z lat 1991-2020. Było też sucho – tylko dziewięć stacji pomiarowych odnotowało opady na poziomie średniej wieloletniej. Wrażenie braku opadów z pewnością było jednak mniejsze ze względu na mokre styczeń i luty.

Poza Europą anomalie temperaturowe były najsilniejsze we wschodniej części Ameryki Północnej, na Grenlandii, we wschodniej Rosji, Ameryce Środkowej, w niektórych obszarach Ameryki Południowej, Afryki, i Antarktyki, a także w południowej Australii.

Najbliższe miesiące mogą przynieść lekkie osłabienie wzrostu temperatury na skutek kończącego się efektu El Niño, który dodatkowo ogrzewa atmosferę. Po El Niño z reguły następuje zjawisko chłodzące znane jako La Niña.

“Widać już, że choć jest to dziesiąty z rzędu rekordowo ciepły globalnie miesiąc, El Niño już słabnie, a wschodnia część Oceanu Spokojnego jest chłodniejsza i zbliża się do stanu »neutralnego«, który zostanie osiągnięty latem” – mówi OKO.press Piotr Florek z brytyjskiego Met Office.

“Wkrótce więc zakończymy tę serię rekordów, choć temperatura globalna pozostanie na wysokim poziomie przynajmniej do końca roku, i jest mniej więcej 50 proc. szans na to że 2024 ostatecznie zostanie najcieplejszym rokiem w historii obserwacji, bijąc poprzedniego rekordzistę, czyli rok 2023” – dodaje Florek.

Odczujemy więc pewną ulgę, mimo że na skutek kryzysu klimatycznego chłodniejsze lata La Niña i tak są cieplejsze niż nawet najgorętsze okresy zdominowane przez El Niño zaledwie kilkadziesiąt lat temu.

Szczegółowe omówienie marca znajdziecie na stronie Copernicusa tutaj.