Najstarsze drzewa miały 165 lat. Wstrząsający raport ekologów o wycince w Puszczy Białowieskiej

Szczególną uwagę autorzy poświęcili oddziałom leśnym - 338, 312 i 311 - które przylegają do drogi zwanej Wilczą Trybą. Lasy wokół niej to, jak piszą autorzy, "w większości cenne starodrzewia dębowo-świerkowe, nierzadko z drzewostanem panującym osiągającym wiek 180 lat".

Tu również żyją gatunki zwierząt objęte ścisłą ochroną. Ptaki - dzięcioł trójpalczasty i białogrzbiety, sóweczka i muchołówka mała. A także owady: ponurek Schneidera i zgniotek cynobrowy. To obszar ochronny UNESCO, w którym nie wolno prowadzić gospodarki leśnej, położony w bezpośredniej bliskości Białowieskiego Parku Narodowego.

Ale właśnie tu Lasy Państwowe wycięły od czerwca do końca sierpnia 2017 roku drzewa o łącznej kubaturze ponad 1356 m3.

Krajobraz po apokalipsie

Wycinka była prowadzona przy pomocy kombajnów zrębowych zwanych harvesterami. Te wielkie, dwudziestotonowe maszyny usuwały nie tylko suche świerki. Aby się do nich dostać, rozjeżdżały mniejsze drzewka i krzewy. Zdarzały się przypadki nieodwracalnych uszkodzeń drzew, które nie były przeznaczone do wycinki.

"Co więcej, udokumentowane zostały liczne przypadki, w których pozostawione na terenie wycinki dęby oraz inne drzewa liściaste, pozbawione osłony, jaką dawały im przed wycinką rosnące wokół świerki, zostały wywrócone przez wiatr. Takich przypadków nie odnotowano w sąsiednim lesie o zwartym charakterze" - piszą autorzy raportu.

Harvestery i forwardery (wywożą drewno z miejsca wycinki) są bardzo ciężkie i na podmokłej ziemi pozostawiają po sobie koleiny. Niekiedy nawet o metrowej głębokości. Dlatego w miejscach, gdzie pracowały, zniszczeniu uległo również runo leśne oraz zostały zryte ściółka i gleba.

Skalę tych zniszczeń unaoczniają dwa poniższe zdjęcia z raportu. To ten sam fragment lasu. Przed i po wycince.

Jednak potężne maszyny do wycinki są zagrożeniem nie tylko dla roślin, ale i zwierząt. Właśnie "są" nadal, ponieważ choć z Puszczy Białowieskiej wycofano harvestery, to - według informacji aktywistów - na miejscu wciąż jest przynajmniej jeden forwarder (towarzyszy grupom pilarzy).

Raport podaje, że w badanych wydzieleniach leśnych w pobliżu Wilczej Tryby zniszczono po jednym siedlisku dzięcioła trójpalczastego i sóweczki oraz osiem stanowisk zgniotka cynobrowego i pięć ponurka Schneidera. To wszystko gatunki z Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych.

Lasy Państwowe: tniemy, żeby było bezpiecznie

Od marca 2016 roku oficjalnym motywem wycinki było zwalczanie gradacji (masowego pojawienia się) kornika drukarza. Zmieniło się to 27 lipca 2017 roku, gdy Trybunał Sprawiedliwości UE zakazał tzw. cięć sanitarnych do momentu rozstrzygnięcia sporu między Polką a Komisją Europejską. Czyli nakazał tzw. środki tymczasowe. Ale zostawił furtkę - możliwość usuwania uschniętych drzew ze względu na bezpieczeństwo publiczne.

Tego chwyciły się Lasy Państwowe. Szybko okazało się, że niemal cała Puszcza Białowieska to obszar zagrożenia bezpieczeństwa publicznego. Bo - w tłumaczeniach Lasów Państwowych - nawet dalej od leśnej drogi na jakiegoś zabłąkanego grzybiarza mogło zwalić się uschnięte drzewo. Kategoria bezpieczeństwa publicznego została rozciągnięta do granic absurdu.

"Tymczasem z przeprowadzonych wizji terenowych wynika, że była ona wielokrotnie przekraczana.

Skalę i rozmiar cięć w rejonie Wilczej Tryby pokazuje poniższa mapa:

Wycinka "na Bolka oko"

"To oburzające, że w takim lesie jak Puszcza Białowieska nie ma jasnych zasad wyznaczania szerokości pasa wycinek przydrożnych" - mówił 28 listopada na konferencji prasowej Michał Książek, pisarz, leśnik i działacz Obozu dla Puszczy.

Książek: "Jeden z leśników powiedział, że robi się to »na Bolka oko«. To znaczy, że w jednym miejscu tnie się na głębokość pojedynczej wysokości przydrożnego drzewostanu, a w innym już podwójnej. Ale kim jest Bolek, jaki ma wzrok i jak danego dnia patrzy, to tego nie wie nikt".

Raport zwraca również uwagę na to, że problemem jest nie tylko głębokość przydrożnych wycinek, ale również to, jakie szlaki komunikacyjne do nich kwalifikowano. "Wycinka miała również miejsce wzdłuż rzadko uczęszczanych dróg innych niż Wilcza Tryba.

"Niezgodnie z prawem i dla pieniędzy"

Przez ostatnie cztery miesiące Lasy Państwowe i Ministerstwo Środowiska przekonywały, że prowadzone cięcia są zgodne z postanowieniem TSUE z końca lipca tego roku. Czyli, że Polska stosuje się do tzw. środków tymczasowych. Przypomnijmy, że Trybunał wezwał Polskę do:

• zaprzestania wycinki w puszczańskich borach i lasach bagiennych oraz łęgach wierzbowych, olszowych, topolowych i jesionowych, a także w starodrzewach;
• zaprzestania wycinki w siedliskach licznych gatunków zwierząt, m.in. dzięcioła trójpalczastego, trzmielojada i zagłębka bruzdkowanego;
• zaprzestania usuwania ponadstuletnich, martwych świerków;
• zaprzestania wycinki w ramach zwiększonego etatu cięć w Nadleśnictwie Białowieża (w marcu 2016, decyzją ministra środowiska Jana Szyszko, zwiększono go trzykrotnie).

Zdaniem aktywistów ich wizje terenowe wykazały, że nałożone przez TSUE środki tymczasowe zostały naruszone, ponieważ cięto:

• w drzewostanach ponadstuletnich;
• na stanowisku łęgu olszowego;
• na siedliskach dzięcioła trójpalczastego i sóweczki;
• na siedliskach chrząszczy saproksylicznych: zgniotka cynobrowego oraz ponurka Schneidera.

Poza tym, we wszystkich puszczańskich nadleśnictwach (Białowieża, Browsk i Hajnówka) usuwano - tj. ścinano i wywożono - ponadstuletnie, uschnięte świerki. A w Nadleśnictwie Białowieża cały czas pozyskiwano drewno w ramach zwiększonego w 2016 roku przez ministra Szyszkę etatu cięć.

"Patrole udokumentowały również wywóz drewna z Wilczej Tryby. Rozpoczął się on 26.10.2017 i był realizowany przez prywatnych odbiorców kupujących surowiec drzewny.

Cały raport jest dostępny na stronie Greenpeace Polska.