Naukowcy i naukowczynie przeciw konferencji z udziałem Straży Granicznej. Apel podpisało ponad 350 osób
"My, niżej podpisane i podpisani, wyrażamy nasz stanowczy sprzeciw wobec faktu, że Uniwersytet w Białymstoku organizuje konferencję naukową wspólnie ze Strażą Graniczną, która jest współodpowiedzialna za łamanie praw człowieka". Pod apelem środowisk naukowych podpisało się ponad 350 osób, m.in. prof. Tokarska-Bakir, prof. Stola
"Wyrażamy nasz stanowczy sprzeciw wobec legitymizowania przez Uniwersytet w Białymstoku niehumanitarnych i niezgodnych z prawem działań Straży Granicznej oraz wobec wykorzystywania naukowych przestrzeni dyskusji, jaką powinna być konferencja naukowa, do budowania społecznego przyzwolenia na przemoc, dehumanizację i łamanie prawa", piszą naukowcy i naukowczynie w apelu do władz Uniwersytetu w Białymstoku. Apel podpisało ponad 350 osób m.in. prof. Monika Płatek, prof. Joanna Tokarska-Bakir, prof. Irena Grudzińska-Gross, prof. Jacek Leociak, prof. Dariusz Stola, prof. Barbara Engelking, prof. Andrzej Leder, Aleksandra Gliszczyńska-Grabias.
To reakcja na zapowiedzianą na koniec października konferencję "Kryzys migracyjny na granicy z Białorusią w ujęciu interdyscyplinarnym", którą razem z Uniwersytetem w Białymstoku współorganizuje Straż Graniczna i Lasy Państwowe. O Akademicy i Akademiczki przypominają także, że 3 października podczas inauguracji roku akademickiego wykład wygłosił gen. bryg. Straży Granicznej Andrzej Jakubaszek, który będzie także wykładowcą uczelni w tym roku:
"Powierzenie przez władze Uniwersytetu w Białymstoku wygłoszenia wykładu inaugurującego rok akademicki na Wydziale Historii i Stosunków Międzynarodowych mgr Andrzejowi Jakubaszkowi, komendantowi Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej, a także zatrudnienie go na uczelni w roli wykładowcy, powodują, że za uzasadnioną uznajemy obawę, że władze Uniwersytetu w Białymstoku de facto
realizują celową strategię publicznego normalizowania przemocy, naruszeń i łamania prawa przez funkcjonariuszy Straży Granicznej, wykorzystując w tym celu autorytet akademii".
Inicjatorem apelu jest sieć badawcza "Badaczki i Badacze na Granicy"*.
Kliknij, by przeczytać więcej
Badaczki i Badacze na Granicy (BBnG) są międzyuczelnianą, interdyscyplinarną i oddolnie zorganizowaną siecią badawczą, powstałą w reakcji na trwający kryzys humanitarny. Nieformalny projekt zmobilizował i połączył naukowczynie i naukowców z różnych ośrodków badawczych w Polsce i poza jej granicami, reprezentujących różnorodne dyscypliny, dziedziny i zainteresowania naukowe takie jak: kulturoznawstwo, socjolingwistyka, nauki o migracjach, nauki o bezpieczeństwie, nauki społeczne, orientalistyka oraz studia nad Zagładą. Sieć łączy w tym momencie kilkadziesiąt osób.
List protestacyjny środowisk akademickich wobec współorganizacji przez Straż Graniczną konferencji naukowej na Uniwersytecie w Białymstoku
My, niżej podpisane i podpisani, wyrażamy nasz stanowczy sprzeciw wobec faktu, że Uniwersytet w Białymstoku organizuje w dniach 25-26 października 2022 roku konferencję naukową pt. „Kryzys migracyjny na granicy z Białorusią w ujęciu interdyscyplinarnym” wspólnie ze Strażą Graniczną, która jest współodpowiedzialna za łamanie praw człowieka oraz przemoc wobec osób poszukujących ochrony międzynarodowej w Unii Europejskiej.
Od sierpnia 2021, kiedy w Usnarzu Górnym Straż Graniczna przetrzymywała grupę 32 osób z Afganistanu, uniemożliwiając im złożenie wniosków o ochronę międzynarodową, a także odmawiając dostępu do żywności, wody i pomocy medycznej, obserwujemy kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej. Od tamtej pory udokumentowano szereg niehumanitarnych praktyk Straży Granicznej łamiących międzynarodowe zobowiązania Polski w zakresie praw człowieka oraz prawo Unii Europejskiej, w tym szczególnie stosowanie nielegalnych praktyk pushbacków (wywózek). Zbadano je i opisano już wielokrotnie (1), a kolejne wyroki sądowe jedynie potwierdzają ich sprzeczność z prawem (2).
Za całkowicie niedopuszczalne i nieetyczne uważamy więc, by Straż Graniczna, której działania na granicy polsko-białoruskiej są rozpatrywane przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka (3), była współorganizatorem konferencji naukowej poświęconej sytuacji na tej granicy.
Zwracamy też uwagę, że Straż Graniczna to organ państwa, „jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja, która powołana jest do ochrony granic państwowych na lądzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego, zgodnie z interesami bezpieczeństwa narodowego” (4), a nie jednostka naukowa. Zapraszanie przez publiczną uczelnię (tu Uniwersytet w Białymstoku) do organizacji konferencji naukowej partnera będącego jednostką zależną od decyzji politycznych, a wręcz instytucją państwową, powinno budzić poważne wątpliwości. Tym bardziej, że mowa o instytucji odpowiedzialnej za przemoc i łamanie prawa wobec ludzi, jak Straż Graniczna, oraz za systematyczną degradację przyrody, jak Lasy Państwowe (które są drugim partnerem konferencji (5)).
Dawanie w murach akademii pola do prezentacji oficjalnych stanowisk straży granicznej (polskiej, litewskiej i łotewskiej) oraz policji (co jest zawarte we wstępie do programu konferencji) w formie przewidzianej dla prezentowania badań naukowych stanowi zatarcie granicy między dyskursem naukowym a instytucjonalnym. Odbieramy to jako zagrożenie autonomii debaty akademickiej w Polsce, a także legitymizowanie i normalizowanie przemocy wobec ludzi i wobec przyrody.
Dodatkowo, powierzenie przez władze Uniwersytetu w Białymstoku (6) wygłoszenia wykładu inaugurującego rok akademicki na Wydziale Historii i Stosunków Międzynarodowych mgr Andrzejowi Jakubaszkowi, komendantowi Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej, a także zatrudnienie go na uczelni w roli wykładowcy (7), powodują, że za uzasadnioną uznajemy obawę, że władze Uniwersytetu w Białymstoku de facto realizują celową strategię publicznego normalizowania przemocy, naruszeń i łamania prawa przez funkcjonariuszy Straży Granicznej, wykorzystując w tym celu autorytet akademii.
Jako przedstawiciele i przedstawicielki środowiska akademickiego nie możemy pozostać na takie działania obojętne i obojętni. Analiza zawartości merytorycznej ww. wykładu inauguracyjnego mgr Andrzeja Jakubaszka nie pozostawia złudzeń co do meritum konferencji współorganizowanej przez reprezentowaną przez niego instytucję, ujawniając nienaukowe i mocno upolitycznione podejście mgr Andrzeja Jakubaszka do migracji.
Krytyczne podejście do badanej problematyki jest podstawą idei merytorycznej dyskusji, jaka powinna cechować konferencje organizowane przez uniwersytety.
Zwracamy też uwagę, że samo sformułowanie tematu konferencji, której dotyczy nasz protest, definiujące sytuację na granicy polsko-białoruskiej jako „kryzys migracyjny” jest kontrowersyjne. Przypominamy - to nie migracje stanowią istotę trwającego kryzysu, a brak humanitarnej odpowiedzi na wyzwania związane z procesami migracyjnymi, dlatego - jak wielokrotnie było już podkreślane - najbardziej adekwatne jest nazywanie tego kryzysu humanitarnym, co jednak organizatorzy konferencji w swoim programie w sposób otwarty podważają. Tymczasem, to właśnie nielegalne działania Straży Granicznej stanowią jedną z głównych jego przyczyn. Przypomnijmy, trwający kryzys do dziś pochłonął wiele ofiar śmiertelnych po obu stronach granicy (8), a według ostatnich danych (czerwiec 2022) ponad 180 osób zostało zgłoszonych jako zaginione (9).
Podsumowując, wyrażamy nasz stanowczy sprzeciw wobec legitymizowania przez Uniwersytet w Białymstoku niehumanitarnych i niezgodnych z prawem działań Straży Granicznej oraz wobec wykorzystywania naukowych przestrzeni dyskusji, jaką powinna być konferencja naukowa, do budowania społecznego przyzwolenia na przemoc, dehumanizację i łamanie prawa.
Wzywamy jednocześnie władze Uniwersytetu w Białymstoku do podjęcia natychmiastowej reakcji i rezygnacji z organizowania tej niegodnej murów akademii konferencji, a także zaniechania form współpracy ze Strażą Graniczną, które nie powinny mieć miejsca w przestrzeni uniwersytetu.
Warszawa, 11 października 2022 roku
Podpisano [pierwsze 135 nazwisk w kolejności alfabetycznej, później w kolejności dopisywania]:
dr Grażyna Baranowska, Instytut Nauk Prawnych PAN
dr Łukasz Bertram, Instytut Studiów Politycznych PAN
mgr Krzysztof Bielawski, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UW
dr hab. Karolina Bielenin-Lenczowska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW
dra hab. Natalia Bloch, prof. UAM, Centrum Badań Migracyjnych UAM
mgr Milena Błahuta, Wydział Socjologii UW
mgr Magda Bodzan, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UW
mgr Nina Boichenko, Instytut Slawistyki PAN, Badaczki i Badacze na Granicy
dr hab. Marcin Boryczko, Zakład Pedagogiki Społecznej UG
dr hab. Paweł Bukowiec, prof. UJ, Katedra Kultury Literackiej Pogranicza WP UJ
dr Michał Choptiany, Wydział “Artes Liberales” UW
dr Sylwia Chutnik, Wydział Nauk Humanistycznych Uniwersytet SWPS
prof. Anna Cichopek-Gajraj, Departament of Modern Polish-Jewish History, Arizona State University, USA
dr Marta Cobel-Tokarska, Instytut Filozofii i Socjologii APS
mgr Katarzyna Czarnota, Wydział Socjologii UAM
dr hab. Katarzyna Czeczot, prof. IBL PAN, Instytut Badań Literackich PAN
Mgr Katarzyna Dębska, Wydział Socjologii UW
dr Eva Duda, Wydział Filologiczny UWr
dr hab. Maciej Duszczyk, prof. UW, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW
prof. dr hab. Barbara Engelking, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
dr Kamila Fiałkowska, Ośrodek Badań nad Migracjami UW, Badaczki i Badacze na Granicy
dr hab. Agnieszka Gajewska, prof. UAM, Instytut Filologii Polskiej UAM
dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, Instytut Nauk Prawnych PAN
dr hab. Agnieszka Golczyńska-Grondas, prof. UŁ, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ
mgr Marta Górczyńska, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych UW
dr Katarzyna Górniak, Wydział Administracji i Nauk Społecznych PW
dr Ewa Górska, Wydział Prawa i Administracji UJ
dr hab. Agnieszka Graff, prof. UW, Ośrodek Studiów Amerykańskich UW
mgr Adela Gąsiorowska, Wydział Prawa i Administracji UW
dr. hab. Irena Grudzińska-Gross, prof. IS PAN, Instytut Slawistyki PAN
dr Katarzyna Grzeszkiewicz-Radulska, Instytut Socjologii UŁ
dr Joanna Grzymała-Moszczyńska, Instytut Psychologii UJ
mgr Inga Hajdarowicz, Instytut Socjologii UJ
dr hab. Agnieszka Halemba, prof. IAE PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN
dr Agnieszka Haska, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
dr Magdalena Hoły-Łuczaj, Freie Universität Berlin/Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie
dr Agata Hummel, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW
prof. dr hab. Inga Iwasiów, Instytut Literatury i Nowych Mediów US
dr Katarzyna Iwińska, Instytut Socjologii Collegium Civitas
dr Ignacy Jóźwiak, Ośrodek Badań nad Migracjami UW
dr Natalia Judzińska, Instytut Slawistyki PAN, Badaczki i Badacze na Granicy
prof. dr hab. Joanna Jurewicz, Katedra Azji Południowej Wydział Orientalistyczny UW
dr hab. Katarzyna Kajdanek, prof. UWr, Instytut Socjologii UWr
dr Justyna Kajta, Instytut Nauk Społecznych, Uniwersytet SWPS
dr Iwona Kaliszewska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW
dr Przemysław Kaniecki, Wydział ,,Artes Liberales” UW
dr Katarzyna Kasia, Wydział Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich, ASP
dr Marta Kindler, Ośrodek Badań nad Migracjami UW
dr hab. Witold Klaus, prof. INP PAN, Instytut Nauk Prawnych PAN
dr Weronika Kloc-Nowak, Ośrodek Badań nad Migracjami UW
mgr Agata Kochaniewicz, Norwegian University of Science and Technology, Trondheim, Norwegia
dr hab. Jacek Kochanowski, prof. UW, Ośrodek Społecznych Badań Queer UW
dr hab. Marta Kołodziej-Sobocińska, prof. IBS PAN, Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży
dr Tomasz Kosiek, Instytut Historii UR
dr hab Agnieszka Kościańska, prof. UW, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, UW
dr hab. Justyna Kowalska-Leder, Instytut Kultury Polskiej UW
dr hab. Paulina Kramarz, prof. UJ, Instytut Nauk o Środowisku UJ
mgr Mateusz Krępa, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych UW, Badaczki i Badacze na Granicy
prof. dr hab. Grażyna Kubica-Heller, Instytut Socjologii UJ
dr Piotr Kubkowski, Instytut Kultury Polskiej UW
dr hab. Iwona Kurz, prof. UW, Instytut Kultury Polskiej UW
dr Agnieszka Kwiatkowska, Instytut Nauk Społecznych Uniwersytet SWPS
dr Paulina Kwiatkowska, Instytut Kultury Polskiej UW
mgr Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UAM
dr hab. Piotr Laskowski, prof. UW, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW
dr hab. Andrzej Leder, prof. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
prof. Jacek Leociak, Instytut Badań Literackich PAN, Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN
dr hab. Mikołaj Lewicki, Wydział Socjologii, UW
dr hab. Dariusz Libionka, prof. IFiS PAN, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
dr Kamil Łuczaj, UŁ
dr hab. Ewa Maciejewska-Mroczek, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW
dra hab. Izabella Main, prof. UAM, Centrum Badań Migracyjnych UAM
dr Rafał Majka, Wydział Psychologii, Pedagogiki i Nauk Humanistycznych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
ETPC zakomunikował sprawę push-backu Afgańczyków na granicy polsko-białoruskiej, Helsinska Fundacja Praw Człowieka: https://www.hfhr.pl/etpc-push-back-na-granicy-polsko-bialoruskiej/
Por. hasło “Straż Graniczna” na stronie Ministerstwa Spraw wewnętrzynch i Administracji: https://www.gov.pl/web/mswia/straz-graniczna
Por. Opis programu konferencji „Kryzys migracyjny na granicy z Białorusią w ujęciu interdyscyplinarnym” na Uniwersytecie w Białymstoku”: „Podczas konferencji głos zabiorą także przedstawiciele służb bezpośrednio zaangażowanych w ochronę wschodniej granicy (polscy, litewscy, oraz łotewscy przedstawiciele służb granicznych, a także służby wspomagające - Policja oraz leśnicy ze Straży Leśnej), którzy przedstawią, jak wyglądało zarządzanie sytuacją na granicy z Białorusią, jakie środki były przedsiębrane, jaka była ich skuteczność, czy fizyczne zabezpieczenia są bardziej efektywne niż prawne, jak wyglądała współpraca między służbami chroniącymi wschodnią granicę oraz w jakim kierunku powinna się ona rozwijać”, https://www.uwb.edu.pl/wschodniagranica
Liczba ta według oficjalnych statystyk to 16 osób, por. Gdzie prawo nie sięga, Raport Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka z monitoringu sytuacji na polsko-białoruskiej granicy, czerwiec 2022: https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2022/06/Raport_Gdzie_Prawo_Nie_Siega-HFPC-30062022.pdf, natomiast zarówno aktywistki i aktywiści, jak i działaczki oraz działacze praw człowieka uważają, że liczba ta jest znacznie niedoszacowana. Dodatkowo, dane te dotyczą jedynie śmierci zarejestrowanych po polskiej stronie granicy, natomiast nie mamy żadnego dostępu do danych ze strony białoruskiej.
*Badaczki i Badacze na Granicy (BBnG) są międzyuczelnianą, interdyscyplinarną i oddolnie zorganizowaną siecią badawczą, powstałą w reakcji na trwający kryzys humanitarny. Nieformalny projekt zmobilizował i połączył naukowczynie i naukowców z różnych ośrodków badawczych w Polsce i poza jej granicami, reprezentujących różnorodne dyscypliny, dziedziny i zainteresowania naukowe takie jak: kulturoznawstwo, socjolingwistyka, nauki o migracjach, nauki o bezpieczeństwie, nauki społeczne, orientalistyka oraz studia nad Zagładą. Sieć łączy w tym momencie kilkadziesiąt osób.
Jesteśmy obywatelskim narzędziem kontroli władzy. Obecnej i każdej następnej. Sięgamy do korzeni dziennikarstwa – do prawdy. Podajemy tylko sprawdzone, wiarygodne informacje. Piszemy rzeczowo, odwołując się do danych liczbowych i opinii ekspertów. Tworzymy miejsce godne zaufania – Redakcja OKO.press
Jesteśmy obywatelskim narzędziem kontroli władzy. Obecnej i każdej następnej. Sięgamy do korzeni dziennikarstwa – do prawdy. Podajemy tylko sprawdzone, wiarygodne informacje. Piszemy rzeczowo, odwołując się do danych liczbowych i opinii ekspertów. Tworzymy miejsce godne zaufania – Redakcja OKO.press
Komentarze