Nie doczytali klasyka, zapomnieli o getcie, nie spojrzeli na mapę. Jak radni PiS atakują Trzaskowskiego

Młodzi radni z PiS przypuścili dziś atak na Rafała Trzaskowskiego, zarzucając mu „skrajnie lewicową” wizję kultury i polityki historycznej. Swoją tezę podparli manipulacjami i przemilczeniami, strasząc wyborców bolszewickim radykalizmem kandydata KO.

Radny gubi ulicę

Samorządowcy z PiS oburzyli się, że w Warszawie nie powstał pomnik walczącego w wojnie polsko-bolszewickiej gen. Tadeusza Rozwadowskiego, jednego ze zwycięzców bitwy warszawskiej 1920.

Jest natomiast ulica Józefa Lewartowskiego - bohatera oporu w getcie warszawskim i obrońcy Warszawy w 1939. A zarazem członka Komunistycznej Partii Polski, więzionego przez sanację, który w 1920 współpracował z bolszewikami.

Jest to dla niego kolejny dowód, że Rafał Trzaskowski i jego zaplecze rzekomo „wchodzą w retorykę skrajnej lewicy”, i że wykluczają z upamiętnień prawicowych bohaterów. A to groźne! Jak mówił bowiem Mazurek, ”jeżeliby, nie daj Boże, Rafał Trzaskowski został prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej, to będzie miał szczególnie dużo do powiedzenia właśnie w kwestiach związanych z polityką pamięci, z polityką historyczną, zarówno przez rozmaite działania symboliczne, czy związane z polityką orderową, polityką zagraniczną, będzie oddziaływał na sferę pamięci i kultury”.

Ciskając gromy na Trzaskowskiego, radny Mazurek zapomniał wspomnieć o fakcie, że... gen. Tadeusz Rozwadowski również ma ulicę w Warszawie. I to nazwaną jego imieniem w 2011, za rządów PO.

Ul. Generała Rozwadowskiego znajduje się na Targówku, rozciąga się na długości mniej więcej kilometra od Radzymińskiej. Mazurek, radny z Bielan i Żoliborza, mógłby się o tym przekonać - przejeżdżając na drugą stronę Wisły. Natomiast Lewartowski też nie ma w Warszawie pomnika. Obaj bohaterowie polskiej historii są zatem upamiętnieni tak samo. I szlag trafił slajd z prezentacji!

Ludzie Dudy potrafią przemilczeć Zagładę i getto, przemilczeć fakt upamiętnienia polskich bohaterów - byleby ustawić rzeczywistość pod propagandową tezę.

Teatr znów na sztandarach

Druga część konferencji została oparta o tezę: „Trzaskowski zabrał pieniądze Centrum Myśli Jana Pawła II, a dał Teatrowi Powszechnemu, który wystawił bluźnierczą »Klątwę« ”.

Dla sztabu Dudy to bardzo wygodne zestawienie, poręczna ilustracja tezy o „wojnie kulturowej”. Sztuka wymierzona w katolicyzm polityczny staje się dowodem na „lewactwo” kandydata Koalicji Obywatelskiej. Premiera „Klątwy” odbyła się… 18 lutego 2017, półtora roku roku przed wybraniem Trzaskowskiego na prezydenta Warszawy - za rządów Hanny Gronkiewicz-Waltz. O spektaklu pisaliśmy już wiele. Poruszał temat odebranego kobietom w Polsce prawa do aborcji czy systemowo krytej pedofilii w Kościele katolickim.

Trzy i pół roku po premierze PiS znów próbuje zrobić z przedstawienia polityczną amunicję. Rząd PiS starał się używać politycznie spektaklu z Teatru Powszechnego już wielokrotnie. Gdy w 2017 podczas protestów skrajnej prawicy przeciwko spektaklowi dochodziło do fizycznych napaści na teatr i widzów, minister Gliński obciążał odpowiedzialnością za nie ówczesną prezydentkę Warszawy, która nie podjęła kroków przeciwko teatrowi. I choć polityce kulturalnej trzech kadencji Hanny Gronkiewicz-Waltz można zarzucić wiele (i autor tego tekstu robił to w różnych mediach niejednokrotnie) - to w kwestii obrony autonomii instytucji kultury i wolności twórczej po premierze „Klątwy” zachowała się wzorowo.

Tymczasem zdaniem radnego PiS Tomasza Herbicha, polityka kulturalna pod rządami Trzaskowskiego „została oddana osobom i środowiskom, dla których identyfikacji kluczowe znaczenie ma właśnie ten spektakl”.

Czy PiS czyta Wyspiańskiego?

Radny Herbich - na co dzień zastępca redaktora naczelnego „Teologii Politycznej Co Tydzień” i doktorant filozofii - pozwolił sobie na wygłoszenie w ramach konferencji swoistej recenzji „Klątwy”. Warto ją tu przytoczyć w całości.

Herbich perorował: „Zapytajmy - czym »Klątwa« w Teatrze Powszechnym jest. »Klątwa« w Teatrze Powszechnym to obsceniczny, wulgarny, obrażający uczucia religijne i uczucia patriotyczne bardzo dużej części mieszkańców Warszawy spektakl, który - jak głosi afisz tego spektaklu - ma być oparty na motywach dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Problem polega na tym, że z »Klątwą« Stanisława Wyspiańskiego ten dramat nie ma nic wspólnego, nie ma nic wspólnego. Jeżeli sobie porównamy te dwa teksty, tekst, w którym Stanisław Wyspiański stawia pytania o fundamentalne dla polskiej tożsamości kwestie, takie jak problem ofiary, z tym, co z tego wychodzi po przerobieniu - zrozumiemy, jakie jest zadanie, jakie jest zadanie, które chcą realizować ci ludzie, którzy stoją za spektaklem »Klątwa«.

Także z tych pytań, które stawia Wyspiański, które są niejednoznaczne”.

„Klątwa” faktycznie nie jest bynajmniej wiernym wystawieniem sztuki sprzed 121 lat, która - dodajmy - też wywołała obyczajowy skandal. Ale mgr Herbich chyba dawno nie czytał samego Wyspiańskiego. Ani o Wyspiańskim. Przypomnijmy: w oryginalnym tekście sztuki Młoda, współżyjąca z wiejskim księdzem gosposia, pali na stosie swoje dzieci, które ma z tymże księdzem - by przebłagać Boga za grzechy. Grzechy całej wsi, swoje lub księdza - bo w odczuciu społeczności wsi panująca klęska suszy musi być karą za jakieś grzechy. Małopolska wiejska społeczność kamieniuje Młodą. Ksiądz nie broni kochanki. Księdzu wszystko uchodzi płazem.

Jeśli w zabijaniu dzieci (poczętych i jak najbardziej narodzonych) Herbich widzi „fundamentalną dla polskiej tożsamości kwestię ofiary”, jeśli kamieniowanie kobiety to „niejednoznaczne pytanie” - to dużo to mówi o tym, kto stoi za polityką kulturalną PiS.

Papieskie centrum miejskie

TVP Info podała, że radna Olga Semeniuk stwierdziła na konferencji, iż „władze stolicy zmniejszyły o ponad połowę budżet Centrum Myśli Jana Pawła II”. Ma to być dowód na to, że Trzaskowski i jego ekipa zwalczają katolicyzm i tradycyjne wartości. To manipulacja.

Gdyby Trzaskowski był faktycznie takim straszliwym „bolszewikiem” czy radykalnym laicyzatorem, mógłby forsować w radzie likwidację bezprecedensowej „miejskiej instytucji katolickiej”. Z wpisaną w statut współpracą z Kościołem katolickim, założonej w czasach stołecznej prezydentury Lecha Kaczyńskiego. Tymczasem samorząd warszawski - od 14 lat pod kontrolą PO - ją utrzymuje. Wszystkie inne „papieskie” placówki kulturalne w Polsce - w Krakowie, Wadowicach czy Świątyni Opatrzności Bożej - mają charakter kościelno-publiczny.

Tutaj miasto samodzielnie prowadzi i finansuje - na z grubsza niezmiennym poziomie, jak zobaczymy poniżej - instytucję poświęconą przywódcy wyznaniowemu.

Papieskie stypendium dla ateistki?

Co więcej, Centrum Myśli Jana Pawła II zarządza programem miejskich stypendiów dla uczniów. Noszą imię - tu bez niespodzianki - Jana Pawła II. Sytuacja tych miejskich stypendiów pod względem neutralności światopoglądowej czy wyznaniowej była aż do tego roku mocno niejasna. Jeszcze rok temu w regulaminie istniał punkt dotyczący upowszechniania przez kandydatów myśli i działania Jana Pawła II.

W 2014 wicedyrektor Centrum Michał Łuczewski, tłumaczył „Gazecie Wyborczej”, że mimo takiego zapisu „wniosek o przyznanie stypendium im. Jana Pawła II nie wymaga i nigdy nie wymagał podawania wyznania lub światopoglądu, a Centrum w żaden sposób takich danych nie zbiera”. Czyli? O stypendium wniosek mogła złożyć protestantka, ateistka czy licealistka zaangażowana w organizację Czarnych Protestów. Czyli zdaniem Łuczewskiego, każda mogła tak samo być rozliczana pod kątem upowszechniania myśli i działania Jana Pawła II.

O usunięcie punktu wnioskowała komisja kultury rady Warszawy. Kierują nią radna Agata Diduszko-Zyglewska z KO. Argumentowała, że miasto nie może stwarzać religijnych warunków otrzymania pomocy. Choćby dlatego że to łamie zapisy art. 53 Konstytucji o wolności sumienia.

Gdzie stypendia? Spytajcie w MEN

Wbrew telewizyjnemu cytatowi z Semeniuk, nie ograniczono budżetu instytucji Centrum Myśli Jana Pawła II, ale miejski budżet stypendialny. Semeniuk to nie tylko radna Warszawy, ale i wiceminister rozwoju, wcześniej przez lata zatrudniona w Ministerstwie Obrony Narodowej. „Chcemy wiedzieć, gdzie są pieniądze na stypendia dla najzdolniejszych dzieci?” - dramatycznie pytała podczas konferencji. Na to pytanie odpowiedziała już wcześniej radna Diduszko-Zyglewska - podczas obrad w ratuszu. Na sesji rady miasta Diduszko-Zyglewska mówiła:

Co do sposobu podziału miejskich pieniędzy zawsze można się spierać. Ale radni pominęli fakt, że to właśnie pod rządami PiS samorządy ubożeją. Ze względu na „deformę” i spadek wpływów z PIT. To manipulacja. Podobnie zresztą, jak zestawianie budżetów dwóch instytucji w taki sposób, jakby Trzaskowski jednej instytucji zabierał, a drugiej dawał.

Powszechny - jeden z biedniejszych teatrów

Co ważne, Teatr Powszechny wcale nie jest finansowo faworyzowany przez władze Warszawy. Ani obecne, ani poprzednie. Sprawdziliśmy w uchwałach budżetowych.

• W budżecie Warszawy na 2020 rok Teatr Powszechny miał 8 000 000 zł dotacji + 25 tys. na realizację projektu „Atlas of Transitions”.
• Na 2019 - 7 875 140 zł dotacji + 1 320 000 na realizację projektu Atlas of Transitions i na przedsięwzięcia realizowane w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji m.st. Warszawy.
• Na 2018 - 7 880 000 dotacji (+ 200 tys. na wymianę oświetlenia oraz 370 tys. na organizację projektu „Atlas of Transitions”).
• W budżecie na 2017 Teatr Powszechny - 7 750 000 zł budżetu + 900 tys. dotacji celowej.

Skąd sztabowcy Dudy wzięli informację o nagłym „300 tys. zł bonusu” dla Powszechnego? Tego nie wiadomo.

Warto natomiast zauważyć, że spośród dużych miejskich teatrów Warszawy Powszechny ma najmniejszą dotację. Dla porównania - Teatr Dramatyczny m. st. Warszawy ma w miejskim budżecie na 2020 rok 16,5 mln zł, Teatr Rozmaitości - 12 mln zł, Nowy Teatr - 9 mln zł, Teatr Studio - 9,7 mln zł. Podległy ministrowi Glińskiemu Teatr Narodowy w Warszawie otrzymuje w tym roku 28,6 mln zł dotacji.

Zamrożone dotacje i wsparcie Glińskiego

Jak wygląda w ostatnich latach finansowanie Centrum Myśli Jana Pawła II? Placówka dostała na 2020 rok 4 mln dotacji oraz 200 tys. na Elektroniczny System do Obsługi Stypendiów.

Jak było wcześniej z miejskim finansowaniem CM JP2?

2019 również 4 mln zł dotacji, oraz 280 tys. zł na w.w. system.

2018 - 4,5 mln zł dotacji

2017 - 4 mln zł

2016 - 5,2 mln zł

Ale inaczej niż Powszechny, Centrum Myśli Jana Pawła II może liczyć przy obecnej władzy na wsparcie rządowe. Ostatnio w ramach ministerialnego programu „Kultura Cyfrowa” Gliński przyznał Centrum 232,6 tys. zł na portal JP2online. Portal uruchomiony został 18 maja 2020 roku. Zawiera m.in. strony poświęcone Karolowi Wojtyle z Archiwum Akt Nowych i innych publicznych zasobów. W 2019 na ten sam cel - 125 tys. zł, w 2017 - 151 tys. zł, w 2016 - 76,2 tys zł. Łącznie na sam portal instytucja dostała zatem ponad 584 tys. zł.

Dla porównania można tu odnotować, że w 2007 - w pierwszym pełnym roku działalności Centrum Myśli Jana Pawła II - zaplanowana dotacja dla tej instytucji również wynosiła 4,5 mln, a dla Teatru Powszechnego - 7,1 mln zł. Widzimy więc, że ogólnie budżety instytucji kulturalnych pozostają od lat na bardzo podobnym poziomie, choć np. pensje w gospodarce wzrosły.