OKO.pressW 2013 roku ponad 140 tys. opiekunów tych osób niepełnosprawnych, które sprawność utraciły jako osoby dorosłe, straciło prawo do pełnego świadczenia pielęgnacyjnego. Trybunał Konstytucyjny nakazał ustawodawcy to zmienić. Minęły trzy lata i nic. Opiekunowie idą do sądu, a RPO apeluje o pilne wykonanie wyroku TK
Trybunał Konstytucyjny dwukrotnie (w 2013 i 2014) wskazywał potrzebę zmiany polityki państwa wobec opiekunów osób niepełnosprawnych. Chodzi przede wszystkim o przepisy, które różnicują wysokość świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego opiekunce lub opiekunowi osoby dorosłej niezdolnej do samodzielnego funkcjonowania w zależności od momentu, w którym powstała niepełnosprawność. Do 2013 roku świadczenia pielęgnacyjne były powszechne.
Rząd PO-PSL co prawda znacząco podniósł wysokość świadczeń (w 2014 do 1000 zł, a w 2015 roku do 1200 zł netto), ale ograniczył liczbę osób, którym ono przysługuje. Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego utraciło wtedy ok. 140 tys. osób. Zgodnie z nowymi regulacjami
- prawno do pełnego świadczenia zachowali tylko opiekunowie osób niepełnosprawnych od dzieciństwa lub urodzenia;
- opiekunom osób, które sprawność utraciły już jako osoby dorosłe, przysługuje jedynie specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł.
Ale dla opiekunów osób dorosłych, które sprawność utraciły po 2013 roku, nadal pozostawiono dramatycznie niski próg dochodowy – dostaną te 520 zł tylko jeśli w ich rodzinie dochód na głowę nie przekracza 764 zł.
PiS kontynuuje politykę „więcej, ale dla mniejszej grupy”. Z roku na rok wysokość świadczenia pielęgnacyjnego faktycznie się podnosi – w 2017 wynosi już 1 406 zł netto, jednak wciąż nie dotyczy wszystkich.
Trzy lata po drugim wyroku Trybunału Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar przypomina premier Beacie Szydło o konieczności jego wykonania.
Bodnar: konsekwencje złego prawa ponoszą obywatele
W 2014 roku Trybunał Konstytucyjny na wniosek posłów PiS rozpoznał po raz drugi skargę na nowe regulacje uznając,
że zróżnicowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących pieczę nad osobą z niepełnosprawnością ze względu na moment powstania niepełnosprawności osoby podlegającej opiece jest niezgodny z ustawą zasadniczą.
-
Zobacz wyrok Trybunału z 2013 r.
W 2013 roku po wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zaskarżone prawo zmieniające zasady przyznawania świadczeń pielęgnacyjnych łamie konstytucyjną zasadę praw nabytych, sprzeciwia się zaufaniu do państwa i prawa.
Trybunał zobowiązał ustawodawcę do naprawy krzywdy bez zbędnej zwłoki.
W pierwszej połowie 2014 roku wszystkim osobom, które straciły prawo do świadczenia, przyznano na mocy nowej ustawy prawo do zasiłku dla opiekuna – 520 złotych; już bez względu na dochód. Część opiekunów odetchnęła z ulgą, tym bardziej, że otrzymali wyrównanie za okres, w którym pozostawali bez świadczeń.
Jednak zwycięstwo był połowiczne. Opiekunowie otrzymali zamiennik, a nie świadczenie pielęgnacyjne, w dodatku znacznie mniej pieniędzy. Poczucie dyskryminacji wykluczonych opiekunów było uzasadnione.
Adam Bodnar w liście do premier Szydło zaznacza, że niewykonanie wyroku oznacza de facto, że: „konsekwencje błędów ustawodawcy zostały przerzucone w całości na obywateli, którzy nadal nie mogą uzyskać należnych im świadczeń, co stanowi naruszenie praw osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów”.
Bodnar wskazuje, że mozolność prac nad nowym systemem świadczeń doprowadza do sytuacji, w której osoby na własną rękę starają się dochodzić swoich praw – przed sądami. A to tylko wzmaga poczucie niesprawiedliwości, bo orzecznictwo w tej kwestii nie jest jednoznaczne.
„Wykluczeni” opiekunowie osób niepełnosprawnych
W lipcu 2017 roku ponad 300 opiekunów osób niepełnosprawnych, zrzeszonych w grupie „Wykluczeni opiekunowie osób niepełnosprawnych”, wstąpiło na drogę sądową przeciwko Państwu w ramach pozwu zbiorowego. W tym celu wystąpili do rządu z ugodowym pismem przedprocesowym:
„My Opiekunowie Dorosłych Osób Niepełnosprawnych pozywamy Skarb Państwa – Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, do zawarcia ugody w sprawie uznania odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, tj. wydaniem niezgodnej z Konstytucją ustawy z dnia 07.12.2012 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw i niewydaniem nowej oraz zapłaty na rzecz wnioskodawców roszczeń odszkodowawczych, z tytułu pozbawienia prawa do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego”.
Rząd nie odpowiedział. Więc opiekunowie czekają teraz na rozpoczęcie procesu.
