"To byli ludzie finansowo zależni od poprzedniej władzy, która w ten sposób kupowała sobie poparcie. Oznacza to, że obywatele ponosili koszty politycznej agitacji" - mówił rok temu o artystach popierających Platformę Obywatelską, wicepremier i minister kultury Piotr Gliński. I zapowiadał, że z tym skończy.

Od roku Narodowe Centrum Kultury - państwowa instytucja nadzorowana przez ministra Glińskiego, której zadaniem jest działanie na rzecz rozwoju kultury w Polsce - finansuje imprezy, filmy i publikacje artystów i dziennikarzy popierających obecną władzę. Sami siebie nazywają "niepokornymi".

Najbliżej, spośród "niepokornych", współpracuje z NCK satyryk Jan Pietrzak. A dokładniej Fundacja Jana Pietrzaka "Towarzystwo Patriotyczne". Jej prezesem jest żona Pietrzaka- Katarzyna, a członkami zarządu: prawicowy publicysta Rafał Ziemkiewicz i były szef Solidarności Janusz Śniadek.

W grudniu 2016 r. ujawniliśmy na portalu OKO.press, że na imprezy organizowane przez tę fundację NCK przeznaczyło łącznie prawie 410 tys. zł. Z tego:

• 61,5 tys. zł wydało na festyn w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja,
• 176, 8 tys. zł na koncert „Zwycięstwo 1920” w rocznicę Bitwy Warszawskiej i
• 170,5 tys. zł na koncert z okazji Święta Niepodległości.

Jak wówczas ustaliliśmy, sam Jan Pietrzak za udział w tych imprezach otrzymał kilkadziesiąt tysięcy złotych wynagrodzenia. Satyryk od lat demonstracyjnie wyraża swoje poparcie dla PiS i Jarosława Kaczyńskiego, a od roku także dla rządu Beaty Szydło.

Postanowiliśmy sprawdzić, kto jeszcze dostaje pieniądze z Narodowego Centrum Kultury. Kilka dni temu otrzymaliśmy rejestr wszystkich umów podpisanych przez NCK z zewnętrznymi podmiotami – od listopada 2015 roku do listopada 2016 roku.

370 tys. na inicjatywy Sakiewicza

Na dużą kwotę – łącznie 370 tys. zł – opiewają również umowy NCK z podmiotami związanymi z prawicowym publicystą Tomaszem Sakiewiczem: spółką Niezależne Wydawnictwo Polskie (wydaje „Gazetę Polską”, Sakiewicz jest jej prezesem i udziałowcem) i Fundacją Niezależne Media (Sakiewicz jest jednym z dwóch jej założycieli i członkiem rady; w radzie fundacji zasiada również Grzegorz Tomaszewski, krewny Jarosława Kaczyńskiego).

O FNM pisaliśmy w ubiegłym roku, gdy Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pozytywnie zaopiniował jej wniosek o przyznanie 6 mln zł na budowę portalu o Puszczy Białowieskiej. Wątpliwości budziło to, czy fundacja w ogóle powinna zostać dopuszczona do konkursu. Nie ma bowiem doświadczenia w realizacji ekologicznych projektów edukacyjnych, a „ochronę środowiska” wpisano do jej statutu tuż przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Ostateczne wyniki konkursu NFOŚiGW nie zostały dotąd ogłoszone.

Za to Narodowe Centrum Kultury dofinansowało w ubiegłym roku aż dwie inicjatywy fundacji Sakiewicza:

• festyn rodzinny „Vivat Maj, 3 Maj”, w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja (kwotą 241,7 tys. zł) oraz
• imprezę „Nam twierdzą będzie każdy próg” w rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku (60 tys. zł).

Obie imprezy odbyły się na Placu Teatralnym w Warszawie. Główną gwiazdą obu był Jan Pietrzak (nie przeszkodziło mu to, że jego fundacja organizowała festyny w tych samych dniach).

Honorowym patronem i gościem majowej imprezy był prezydent Andrzej Duda. Media pokazywały później jak, wraz ze zgromadzonymi na Placu Teatralnym, śpiewa patriotyczne pieśni.

Patronat nad sierpniową imprezą objął minister obrony Antoni Macierewicz. Wygłosił podczas niej przemówienie, w którym - nawiązując do zwycięstwa polskich wojsk w 1920 roku - mówił, że w 2015 roku doszło w Polsce do zmiany dającej "szanse na odbudowę silnej armii polskiej". Po przemówieniu Sakiewicz, wręczył ministrowi kopię szabli Józefa Piłsudskiego mówiąc: "Panie ministrze, niech się boją. Niech się boją do nas przyjść! A to jest szabla, którą dzierży prawdziwy wódz".

Niezależne Wydawnictwo Polskie także dostało z NCK dofinansowanie do dwóch projektów. Centrum wyłożyło:

• 20 tys. zł na dołączony do "Gazety Polskiej" śpiewnik kolęd
• i 51,5 tys. zł na cykl wkładek historycznych do „Gazety Polskiej”.

Z zestawienia umów podpisywanych przez NCK wynika, że znaczna część tej ostatniej kwoty trafiła do firmy Trovatore Tomasza Łysiaka - prawicowego publicysty, syna pisarza Waldemara Łysiaka. Za przygotowanie wkładek historycznych, oprawę graficzną i teksty otrzymał co najmniej 31 tys. zł.

107 tysięcy dla Radia Wnet, 78 tysięcy dla Fratrii

Narodowe Centrum Kultury wsparło również inicjatywy innych prawicowych mediów.

Najwięcej pieniędzy dostało Radio Wnet. Prezesem i głównym udziałowcem spółki zarządzającej radiem jest Krzysztof Skowroński. Dwa miesiące temu ujawniliśmy na portalu OKO.press, że dostała ona 150 tys. zł z Ministerstwa Środowiska na produkcję audycji o parkach narodowych.

Z kolei za pieniądze z Narodowego Centrum Kultury, stacja Skowrońskiego miała zrealizować:

• 11 audycji poświęconych historii świętych (NCK wyłożyło na nie 45 tys. zł) i
• 10 programów poświęconych 1050 Rocznicy Chrztu Polski (61,5 tys. zł).

Centrum wsparło również - kwotą 20 tys. zł - organizację konferencji Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, którego prezesem jest Krzysztof Skowroński.

O dofinansowanie zwróciła się do NCK również firma Fratria - której udziałowcami są m.in. publicysta Jacek Karnowski i spółka senatora Grzegorza Biereckiego. Na publikacje w należącym do niej miesięczniku "W Sieci. Historia" (związane z rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę) Centrum wyłożyło 62,7 tys. zł. Zapłaciło też Fratrii 15 tys. zł za zamieszczenie reklamy dotyczącej konkursu na scenariusz filmu fabularnego o historii Polski.

Na liście beneficjentów środków z NCK znalazła się również kontrolowana przez o. Tadeusza Rydzyka Fundacja Lux Veritatis, właściciel koncesji Telewizji Trwam. Na produkcję programu „Chrzest moja nadzieja” dostała blisko 71 tys. zł.

Władze Centrum zawarły również umowę z firmą publicysty Cezarego Gmyza, dotyczącą współpracy przy produkcji filmu dokumentalnego o prymasie kard. Stefanie Wyszyńskim. Dotychczas wyłożyły 10 tys. zł na zrobienie zdjęć z użyciem drona i prace montażowe.

Żona Cezarego Gmyza jest kierownikiem Działu Edukacji Kulturalnej NCK.

Polityka historyczno- kulturalna

Znacznie wyższe dofinansowanie z NCK dostał projekt firmy Film Open Group. Na realizowany przez nią film „Rzeczpospolita- reaktywacja” Centrum wyłożyło ponad 244 tys. zł.

Film Open Group to firma założona przez dokumentalistę Roberta Kaczmarka. Produkowane przez nią filmy przeważnie pokazywały Polskę jako kraj opanowany przez agentów. W cyklu „Erraty do biografii” Kaczmarek i Grzegorz Braun lustrowali kolejnych pisarzy, w „TW Bolek” dowodzili, że Lech Wałęsa był agentem SB, a w „Towarzyszu Generale” przedstawiali Wojciecha Jaruzelskiego jako „rosyjskiego sługusa” zawdzięczającego karierę współpracy z Informacja Wojskową. Najgłośniejszą produkcją FOG był film „Solidarni 2010” w reżyserii Ewy Stankiewicz i Jana Pospieszalskiego, o tym, co działo się po katastrofie smoleńskiej Pałacem Prezydenckim w Warszawie. Rada Etyki Mediów i komisja etyki TVP skrytykowały go za stronniczość na granicy propagandy.

Ponad 135 tys. zł wyłożyło Narodowe Centrum Kultury na produkcję filmu, którego polski tytuł brzmi „Amerykanin na tropach Mieszka I”, a łaciński „Mesco dux baptizatur” („Mieszko ochrzczony”). Jego producentem jest Picaresque- firma Macieja Pawlickiego, publicysty tygodnika „W Sieci”, jednego z liderów ruchu "anty-frankowego". W ostatnich wyborach Pawlicki kandydował do Sejmu z listy PiS.