Piotrowicz tylko udaje, że idzie na rękę sędziom i OBWE. Kandydatów do KRS mają wskazywać podwładni Ziobry

Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka obradowała 23 maja 2017 roku nad ustawą o Krajowej Radzie Sądownictwa - kluczową w planie PiS na podporządkowanie sobie sądów. Ustawę krytykowali m.in.: Rzecznik Praw Obywatelskich, Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu, Krajowa Rada Sądownictwa, stowarzyszenia sędziowskie, sędziowie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, Biuro OBWE, Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy, Rada Wykonawcza Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa.

Główne zarzuty wobec ustawy o KRS dotyczyły:

• przerwania kadencji 15 sędziów wybieranych na członków KRS w ciągu 30 dni od wejścia w życie ustawy, choć Konstytucja mówi, że ich kadencja trwa cztery lata;
• powierzenia Prezydium Sejmu lub 50-osobowym grupom posłów zgłaszania kandydatów na 15 miejsc sędziowskich, a Sejmowi ich wyboru. Choć Konstytucja nie mówi wprost, kto może ich wybierać, podczas prac nad nią ustalono, że będą to zgromadzenia sędziowskie. Konstytucja mówi za to, że Sejm wybiera czterech członków KRS spośród posłów;
• podzielenia Rady na dwa “zgromadzenia”: do pierwszego miałoby trafić 15 wybieranych sędziów, w drugim znalazłoby się ośmiu przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz tylko dwóch sądowniczej (prezesi SN i NSA). Zgromadzenia miałyby równorzędny głos przy wyborze kandydatów na sędziów, a w razie ich konfliktu, kandydat może dostać pozytywną opinię jedynie przy jednomyślności wszystkich 17 sędziów. To rozwiązanie wzmacniające pozycję polityków w KRS nie ma żadnych podstaw w Konstytucji, nie ma w niej ani słowa o podziale na “zgromadzenia”.

Kandydatów do KRS zgłoszą prokuratorzy

Uczestnicy komisji sprawiedliwości tuż przed rozpoczęciem obrad 23 maja dostali treść poprawek do ustawy. Najważniejsza z nich dotyczyła sposobu wyboru kandydatów na 15 miejsc sędziowskich. Marcin Warchoł, wiceminister sprawiedliwości, zapowiedział ją już 20 maja podczas Kongresu Prawników Polskich, ale nie zdradził wtedy wszystkich szczegółów.

Zgodnie z poprawką do procedury wyboru dodano dodatkowy szczebel. Propozycje kandydatów na członków KRS będą mogły zgłaszać “stowarzyszenia zrzeszające sędziów lub prokuratorów, do których zadań statutowych należy reprezentowanie środowiska sędziów lub prokuratorów, grupy co najmniej 20 sędziów lub prokuratorów, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych lub Krajowa Rada Notarialna".

W kolejnym kroku spośród zgłoszonych propozycji właściwych kandydatów Marszałkowi Sejmu zgłaszać będą Prezydium Sejmu (w którym PiS ma przewagę) oraz grupy co najmniej 50 posłów.

Komisja głosami posłów PiS odrzuciła wnioski o przerwę w procedowaniu projektu, by pracami nad reformą sądownictwa mogła zająć się rada legislacyjna, do której powołania wezwał 20 maja Kongres Prawników Polskich.

Ich przedstawiciele musieli więc przeanalizować treść poprawek i opracować uwagi na gorąco w trakcie posiedzenia.

Poprawka na pokaz

Minister Warchoł zapowiadał na kongresie prawników, że poprawka zagwarantuje demokratyzację wyborów do KRS, której domagali się OBWE, posłowie opozycji i sami sędziowie. To samo zapewniał 23 maja poseł PiS Stanisław Piotrowicz, przewodniczący komisji sprawiedliwości.

Niestety, ustępstwo PiS jest pozorne. Jak zauważył na posiedzeniu komisji sędzia Waldemar Żurek, rzecznik KRS, obecnie dla Ministerstwa Sprawiedliwości pracuje ponad 150 sędziów, którzy z tego powodu zostali wyłączeni z orzekania. Poza tym, wszyscy prokuratorzy podlegają zwierzchnictwu Prokuratora Generalnego. Funkcje Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego sprawuje Zbigniew Ziobro, jego podwładni dostaną więc możliwość proponowania kandydatur na członków Rady mającej strzec niezależności sądownictwa od władzy wykonawczej.

Nowelizacja nie ogranicza liczby zgłaszanych kandydatów na kandydatów do KRS przez poszczególne grupy prawników ani liczby miejsc, które mogą obsadzić ich kandydaci.

W kolejnym kroku wystarczyłoby, że Prezydium Sejmu i posłowie PiS zgłosiliby Marszałkowi Sejmu wszystkich 30 kandydatów. Oprócz nich PiS, a także posłowie PO mogliby zgłaszać kandydatury proponowane przez stowarzyszenia sędziowskie czy radcowskie, ale nie miałoby to już znaczenia. Ostatecznie i tak przepadłyby w głosowaniu.

Poprawka miałaby sens tylko wtedy, gdyby poszczególnych grup prawników miały gwarancję, że ich kandydatury nie zostaną zignorowane w sejmowym głosowaniu. Wciąż jednak wpływ polityków na wybór sędziów zasiadających w KRS byłby niezgodny z Konstytucją.

Ministerstwo Sprawiedliwości nie zdecydowało się też na poprawki wykreślające niekonstytucyjne przepisy o skracaniu kadencji członków Rady, ani o podzieleniu jej na dwa zgromadzenia.