Polacy to mistrzowie Europy w chodzeniu do kościoła. Ale tylko dla 29 proc. religia jest bardzo ważna

Chociaż jedynie 29 proc. Polaków deklaruje, że religia jest w ich życiu bardzo ważna (10. wynik wśród badanych krajów), to jesteśmy europejskim liderem w uczęszczaniu na niedzielną mszę. Aż 61 proc. Polaków idzie do kościoła w niedzielę przynajmniej raz w miesiącu. Skąd to wiemy?

Pew Reaserch Center to amerykański think tank, który zajmuje się badaniami trendów społecznych i demograficznych na całym świecie. 29 października 2018 Pew opublikował wyniki badania europejskiej religijności i podejścia do kwestii społecznych, takich jak małżeństwa jednopłciowe, legalność aborcji czy akceptacja muzułmanina lub Żyda we własnej rodzinie.

Muzułmanin i Żyd w rodzinie

Z drugiej strony, na tle Europy Wschodniej nie wypadamy wcale tak źle (6. miejsce na 19). Na dnie piramidy tolerancji narodowej znajdują się Armeńczycy (7 proc.) i, co może być zaskakujące, Czesi (12 proc.). Czechów cechuje jednak dużo większy poziom akceptacji dla Żyda w rodzinie – 51 proc. Również ponad połowa Polaków (57 proc.) deklaruje, że nie miałaby problemu z Żydem we własnej rodzinie. Wciąż daleko nam do Szwedów, Duńczyków, Norwegów i Holendrów, wśród których te odsetki przekraczają 80 proc.

Badanie wśród młodych (18 do 34 lat) sugeruje, że nasza część Europy będzie się pod tym względem zmieniać powoli. 36 proc. młodych Polaków twierdzi, że zaakceptowałoby muzułmanina w swojej rodzinie. To jedynie o 3 punkty procentowe więcej niż w całej populacji. Młodzi Czesi podnoszą odsetek w swoim kraju o 4 pkt procentowe (16 proc.).

W Europie Zachodniej, która doświadcza migracji osób z krajów muzułmańskich na dużą skalę, odsetek ten wciąż rośnie. W młodych populacjach zachodnich ponad 80 proc. osób zaakceptowałoby muzułmanina w swojej rodzinie w Belgii, Hiszpanii, Portugalii, Szwecji, Danii, Norwegii i Holandii. Wśród młodych Duńczyków odsetek wzrósł o 9 punktów procentowych w porównaniu do całej populacji.

Małżeństwa jednopłciowe

W przypadku poparcia dla małżeństw jednopłciowych podział na Wschód i Zachód jest bardzo jaskrawy. Jedynie Czesi wyłamują się i z 65 procentami notują wyższe poparcie niż Finowie, Włosi i Portugalczycy. Wśród Ukraińców, Mołdawian, Rosjan, Armeńczyków i Gruzinów poparcie to jest niższe niż 10 proc.

Zaledwie 32 proc. Polaków pozwoliłoby parom jednopłciowym zawierać małżeństwa.

Ponownie jednak na tle regionu jest to jeden z najwyższych wyników – tylko Czesi i Słowacy (47 proc.) są częściej skłonni zaakceptować małżeństwa gejów i lesbijek. Być może jest to zapowiedź zmian – w Czechach od 2006 roku istnieje możliwość zawierania związków partnerskich przez osoby tej samej płci, a w czerwcu 2018 roku rząd Andreja Babiša poparł ustawę o małżeństwach par jednopłciowych. Na Słowacji istnieją istnieją bariery konstytucyjne, które blokują możliwość ustanowienia takich małżeństw.

Przeciwko jest 59 proc. Polaków. Wyniki badania wśród młodych (18-34 lata) sugerują, że zmiana w Polsce i w ogóle w Europie Wschodniej niekoniecznie nastąpi szybko.

To sugeruje, że polaryzacja w Polsce w tej kwestii utrzyma się jeszcze długo.

W krajach, które najbardziej sprzeciwiają się idei równości małżeńskiej, odsetek sprzeciwu wśród młodych również spada, ale jeszcze mniej niż w Polsce (Na Ukrainie z 85 proc. do 82 proc., w Rosji z 90 proc. do 86 proc.).

Poparcie dla legalnej aborcji

Polska jest jednym z najbardziej podzielonych krajów (obok Litwy, Bośni, Grecji i Białorusi) w kwestii legalnej aborcji (dokładnie pytano o to, czy aborcja powinna być legalna we wszystkich lub większości przypadków). Pod względem poparcia dla legalności aborcji Polska jest piąta od końca, 41 proc. uważa, że aborcja powinna być legalna, 51 proc. badanych Polaków sprzeciwiło się. W tym przypadku płyniemy jednym nurtem z Rosjanami (56 proc.), pod prąd nurtów na Zachodzie.

Na Wschodzie zwraca uwagę wysokie poparcie dla legalności aborcji wśród zwykle liberalnych Czechów (84 proc.), ale też wśród Bułgarów (80 proc.). Na Zachodzie, najniższy odsetek poparcia jest u Portugalczyków (60 proc.).

Religia a tożsamość narodowa

Polacy znajdują się w czołówce narodów, u których religia jest ważnym składnikiem tożsamości narodowej. Twierdzi tak 64 proc. Polaków, co daje nam pod tym względem siódme miejsce wśród badanych krajów.

W tym wypadku, podział na Europę Wschodnią i Zachodnią nieco się załamuje. Ponad 50 proc. Włochów i Portugalczyków również uważa, że religia jest ważna dla ich tożsamości narodowej. Na drugim biegunie znajdują się Łotwa (11 proc.), Szwecja i Estonia (po 15 proc.). Co ciekawe, Węgry i Słowacja, dwa kraje naszego regionu w których historii katolicyzm odegrał bardzo ważną rolę, notują wyniki poniżej 50 proc. (Węgry - 43 proc., Słowacja 35 proc.).

Wychowani w chrześcijaństwie

W badaniu pytano również ankietowanych czy zostali wychowani jako chrześcijanie i czy dalej są religijni. W odpowiedziach widać, że wszystkie kraje Europy Zachodniej laicyzują się, choć w różnym tempie.

4 procent Polaków, którzy zostali wychowani w katolicyzmie, deklaruje, że porzuciło religię. Nie zmienia to faktu, że Polacy wciąż uważają się za jeden z najbardziej religijnych narodów w Europie – 92 procent deklaruje przynależność do chrześcijaństwa.

Cztery kraje (Armenia, Rosja, Białoruś, Ukraina) zanotowały wzrost religijności. Nasi sąsiedzi Białorusini (+ 11 punktów proc., 94 proc.) i Ukraińcy (+12 punktów proc., 93 proc.) notują pod tym względem największe wzrosty i przeganiają Polaków w klasyfikacji najbardziej religijnego kraju regionu. Z kolei nasi sąsiedzi z południa, Czesi, nie mogliby być pod tym względem od Polaków dalej – jedynie co czwarty (26 proc.) deklaruje, że uważa siebie za chrześcijanina.

Niecodzienna modlitwa

Chociaż jedynie 29 proc. Polaków deklaruje, że religia jest w ich życiu bardzo ważna (10. wynik wśród badanych krajów), to jesteśmy europejskim liderem w uczęszczaniu na niedzielną mszę. Aż 61 proc. Polaków idzie do kościoła w niedzielę przynajmniej raz w miesiącu.

Jedna msza w miesiącu nie jest jednak przejawem nadmiernej regularności. Jeżeli zapytać o codzienną modlitwę, Polacy wypadają słabiej –

Wśród najbardziej rozmodlonych w Europie Mołdawian, co drugi (48 proc.) klęka do modlitwy codziennie. Na drugim biegunie, o codziennej modlitwie zupełnie zapomnieli już Brytyjczycy (6 proc.).

Całkiem inaczej rozumiemy zatem religijność niż chociażby Grecy. 55 proc. z nich deklaruje, że religia jest dla nich bardzo ważna, a jednak greckie świątynie muszą być znacznie mniej zapełnione, bo tylko 38 proc. z nich deklaruje, że zagląda do cerkwi przynajmniej raz w ciągu miesiąca.

Zły urok

Chociaż we wszystkich krajach Europy dominującą religią jest jeden z trzech głównych odłamów chrześcijaństwa, to wśród Europejczyków stosunkowo powszechna (w większości krajów powyżej 20 proc.) jest wiara w reinkarnację, która z chrześcijaństwem nie ma nic wspólnego.

Polacy zaraz za Gruzinami (11 proc.), a razem z Brytyjczykami (17 proc.), są jednymi z najmniej zainteresowanych reinkarnacją.

Europejczycy zaskakująco często deklarują też, że wierzą w możliwość rzucania uroków. Dokładnie co czwarty Polak wyraża taką wiarę. Jesteśmy pod tym względem całkiem blisko Francuzów (20 proc.). Łotysze (66 proc.), Grecy (66 proc.) i Ukraińcy (60 proc.) muszą żyć w nieustannym lęku, że ktoś źle na nich spojrzy i nałoży na nich klątwę.

Państwo i kościół

Statystyką, w której podziały wschód-zachód są najbardziej rozmyte, jest podejście do rozdziału państwa i religii. Aż 70 proc. Polaków uważa, że religia powinna być oddzielona od polityki rządu. Pod tym względem bliżej nam do progresywnych Szwecji (80 proc.) i Finlandii (70 proc.) niż Białorusi (50 proc.) i Ukrainy (57 proc.). Wyprzedzamy pod tym względem laicką z założenia Francję (68 proc.) i Niemcy (59 proc.).

Jednocześnie zaledwie 25 proc. Polaków wybiera odpowiedź przeciwną, czyli że rząd powinien wspierać religijne wierzenia i wartości.