Polska fabryką Europy? Nie. Morawiecki znowu fabrykuje liczby [Eurostat przesyła nam dane]

"Panie Morawiecki, pana wystąpienie wskazuje, że żyje Pan w pewnej rzeczywistości, a pana kraj żyje w zupełnie innej" - mówiła 5 lipca po wystąpieniu premiera w Europarlamencie Tania González Peñas, hiszpańska posłanka z lewicowej frakcji GUE/NGL.

W wizji premiera Polska okazała się nie tylko kwitnącą demokracją, ale i dostatnim, skutecznym i doskonale zorganizowanym państwem. Fantazja o przyszłości? Nie - zdaniem premiera to rzeczywistość rządów PiS.

W wywiadzie dla tygodnika „Sieci”, który ukazał się parę dni przed wystąpieniem w Strasburgu, Mateusz Morawiecki kreślił podobny obraz dostatniej i silnej Polski pod rządami religijnej prawicy.

„To jest właśnie Polska moich snów: atrakcyjne państwo, które zatrzymuje i przyciąga talenty, nie wypycha ludzi na emigrację, tworzy bogactwo, naszą polską drogę do trwałego dobrobytu. Ale także zachowuje chrześcijańską tożsamość i kulturę, i tym też przyciąga. O tym mówię Polakom”.

I znów - nie chodzi o przyszłość, ale o teraźniejszość.

O tym twierdzeniu już raz pisaliśmy, gdy Morawiecki użył go w swoim exposé 12 grudnia 2017. "2/3 nowych miejsc w przemyśle w całej Unii Europejskiej powstało w Polsce. Zaczęto nas nazywać fabryką Europy" - mówił premier. I choć wówczas 2017 rok się jeszcze nie skończył, było jasne, że twierdzenie jest fałszywe.

Nie przeszkadza to premierowi powtarzać je do dziś. W międzyczasie straciło wszelkie pozory prawdopodobieństwa i stało się czystą konfabulacją.

Eurostat rozwiewa wątpliwości

Statystki Eurostatu są niemal w całości dostępne w sieci, ale dla pewności zwróciliśmy się o pomoc wprost do tej instytucji. Czy wiadomo dokładnie, ile miejsc pracy w przemyśle europejskim w 2017 powstało w Polsce? Czy rzeczywiście aż dwie trzecie spośród wszystkich w UE?

"Możemy tylko dostarczyć dane, nie możemy ich w żaden sposób komentować" - odpisała pracownica luksemburskiego biura Eurostatu. Ale zestawienia, które nam przesłała raczej nie wymagają komentarza.

W przemyśle wytwórczym w Polsce w pierwszym kwartale 2017 roku pracowało 3 mln 363 tys. osób. Rok później w tym sektorze gospodarki pracowało 3 mln 474 tys. osób. Przybyło 111 tys. pracowników. Taki wzrost - 3,3 proc. był dobry na tle Unii, ale Polska nie była liderem wzrostu zatrudnienia w przemyśle.

Lepiej od Polski wypadają:

• Chorwacja - wzrost o 7,7 proc.
• Estonia - 7,1 proc.
• Słowenia - 5 proc.
• Cypr - 4,7 proc.
• Portugalia - 4 proc.
• Finlandia - 3,6 proc.
• Słowacja - 3,5 proc.
• Malta - 3,4 proc.

Wszystkie te gospodarki są mniejsze od naszej, ale w 2017 także w dużych państwach liczba pracowników przemysłu wytwórczego wzrosła, nawet jeśli nieco mniej niż w Polsce.

• Hiszpania - wzrost o 3 proc.
• Wielka Brytania - 1,6 proc.
• Niemcy - 1,4 proc.

Ogólnie w Unii Europejskiej zatrudnienie w produkcji w 2017 wzrosło o 1,8 proc. Ile to pracownic i pracowników? W pierwszym kwartale 2017 - 32 mln 159 tys.; na początku 2018 roku - 32 mln 720 tys.

Polska gospodarka odpowiada za prawie jedną piątą tego wzrostu zatrudnienia. To przyzwoity wynik, ale do dwóch trzecich naprawdę daleko. Dla pełnego obrazu dodajmy jeszcze wzrost zatrudnienia w produkcji między 2016 a 2017 rokiem. Przeciętny poziom zatrudnienia w tym sektorze gospodarki wyniósł w 2016 roku 3 mln 244 tys, a rok później 3 mln 383 tys. To wzrost o 4.3 proc, jeden z wyższych w Europie (rok wcześniej wzrost był nawet wyższy i wyniósł 4,9 proc.; zatrudnienie w produkcji rosło szybko od drugiego kwartału 2014 roku). W całej Europie przybyło 540 tys. nowych miejsc pracy w produkcji. Posługując się kategoriami Morawieckiego można powiedzieć, że Polska odpowiadała za jedną czwartą nowych miejsc pracy w tym sektorze. Sam taki sposób mówienia o wzroście zatrudnienia jest jednak bardzo wątpliwy - o tym za chwilę.

Do słów Morawieckiego warto przyłożyć jeszcze jedną miarę. Pracujący w Polsce stanowią nieco ponad jedną dziesiątą wszystkich pracowników przemysłu wytwórczego w UE - nasz kraj ma największą rzeszę pracowników produkcji po Niemczech. W Polsce produkowane są jednak towary o niższej wartości dodanej niż w Zachodniej Europie. Wartość naszej produkcji to zaledwie 4 proc ogólnej wartości sprzedanej produkcji UE (dane z 2016 roku). Wyprzedzają na Niemcy (22 proc.), Włochy (13 proc.), Francja (10 proc.), Wielka Brytania (7 proc.), Hiszpania (6 proc.).

Od nagłówka w internecie do exposé premiera

Nawet konfabulacje niosą zazwyczaj jakieś dalekie echo rzeczywistości. Dlaczego premier wymyślił takie, a nie inne liczby? Nie wiemy, ale mamy swoje podejrzenia.

We wrześniu 2017 roku serwis Money.pl opublikował tekst pt. „Polska fabryką Europy. Dwie trzecie miejsc pracy w przemyśle powstaje u nas”. Był to komentarz do wzrostu zatrudnienia w przemyśle odnotowanego przez Eurostat w dwóch pierwszych kwartałach 2017 roku.

Faktycznie w dwóch pierwszych kwartałach 2017 roku przy produkcji zatrudniono wielu nowych pracowników (223 tys.), ale mniej niż dwie trzecie wszystkich w EU. W kilku krajach zatrudnienie spadło - w takiej sytuacji nawet kilka krajów jednocześnie może "odpowiadać za dwie trzecie nowych miejsc pracy" (albo i więcej), więc mówienie o wzroście w jednym kraju jako części wzrostu w całej UE nie ma większego sensu. Ale choć nie było tak fantastycznie, jak opisywał to serwis money.pl, to wówczas Polska faktycznie była jednym z liderów wzrostu zatrudnienia. Dwa kwartały danych nieskorygowanych o czynniki sezonowe i kalendarzowe to jednak zdecydowanie za mało, by wyciągać jakiekolwiek poważniejsze wnioski.

Morawiecki nie tylko je wyciągnął, ale nagłówek z polskiego serwisu internetowego włożył w usta zachodnich polityków. Podczas debaty budżetowej w październiku 2017 roku przyszły premier chwalił swoją „Strategię na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”:

W grudniu 2017 powtórzył swoją tezę podczas exposé. "Zaczęto nas nazywać fabryką Europy" - dodał. "Największe firmy budują u nas zaawansowane technologicznie fabryki i centra rozwoju".

Minęło 8 miesięcy. Od tego czasu Eurostat przedstawił kompletne dane za 2017 rok, które w ogóle nie przystają do opowieści Morawieckiego.

Ale premier wciąż opowiada swoją bajkę.