Zapytaliśmy Polki i Polaków, kogo uważają za polskich bohaterów. Daliśmy do wyboru kilka możliwości, nie sięgaliśmy do historii daleko – tylko do XX i XXI wieku. Za każdym razem pytany mógł stwierdzić, czy uważa wymienioną grupę za bohaterów, czy nie.
Kogo Pan/Pani uważa za polskich bohaterów
Najmniej wątpliwości jako kandydaci na bohaterów budzą powstańcy warszawscy: wskazało ich 74 proc. respondentów. Trochę mniej osób wybrało polskich pilotów, którzy brali udział w bitwie o Anglię w 1940 r., i Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie II wojny światowej (po 66 proc.). Tuż za podium są tzw. żołnierze wyklęci, czyli członkowie powojennej partyzantki antykomunistycznej — 61 proc.
Kobiety: bohaterowie pomagali Żydom i walczyli w getcie
W przypadku pierwszego wyboru kobiety i mężczyźni nie różnią się: wśród obu płci zwyciężają powstańcy warszawscy, ciekawe różnice zaczynają się od drugiego miejsca.
Według kobiet Polacy ratujący Żydów bardziej zasługują na miano bohaterów niż piloci z bitwy o Anglię, a powstańcy w getcie warszawskim — niż żołnierze wyklęci.
Bohaterowie mężczyzn i kobiet
Kogo Pan/Pani uważa za polskich bohaterów? powstańcy warszawscy - czerwony, polscy piloci - szary, Polacy ratujący Żydów - żółty, tzw. żołnierze wyklęci - fioletowy, powstańcy w getcie warszawskim - niebieski
Co ciekawe, zaledwie 35 proc. kobiet uznało za bohaterów działaczy opozycji demokratycznej z lat 70. Wśród mężczyzn wskazań było aż o 10 proc. więcej.
Najmłodsza grupa respondentów (18-29 lat) bliższa jest mężczyznom niż kobietom. Polki i Polacy przed trzydziestką widzą bohaterów przede wszystkim w powstańcach warszawskich (77 proc.), tzw. żołnierzach wyklętych (70 proc.) i pilotach (68 proc.). Z kolei najwięcej wątpliwości co do bohaterstwa powstańców warszawskich mają najstarsi – wskazało ich 68 proc. Zachodzi też ciekawa regularność: im młodsi są odpowiadający, tym rzadziej za bohaterów uznają działaczy KOR, a tym częściej tzw. żołnierzy wyklętych. Wyjątkiem jest grupa 30-39 lat:
tylko połowa trzydziestolatków wskazała powojennych partyzantów.
Żołnierze wyklęci bohaterami PiS
Bohaterowie PiS i pozostałych partii
Kogo Pan/Pani uważa za polskich bohaterów? powstańcy warszawscy - czerwony, polscy piloci - szary, Polacy ratujący Żydów - żółty, tzw. żołnierze wyklęci - fioletowy
Powstańców warszawskich za największych polskich bohaterów uznają Polki i Polacy w większości grup wykształcenia, zamieszkania itd. Jednym z wyjątków są wyborcy PiS. Wśród głosujących na partię Kaczyńskiego największe uznanie budzą tzw. żołnierze wyklęci. Dopiero za nimi są powstańcy warszawscy, a potem Polacy ratujący Żydów.
Jeśli zsumujemy odpowiedzi wyborców wszystkich pozostałych partii, to okaże się, że największymi bohaterami polskiej historii są powstańcy warszawscy (74 proc.), piloci z bitwy o Anglię (68 proc.) i Polacy ratujący Żydów (66 proc.).
Bohaterowie nie dość bohaterscy
Łatwiej jest szukać bohaterów w bardziej odległej przeszłości. Im bliżej czasów współczesnych, tym bohaterstwo jest bardziej wątpliwe, nawet jeśli mówimy o żołnierzach, którzy – jak widać – cieszą się szacunkiem Polaków. Tymczasem tylko 44,2 proc. uznało za bohaterów polskich żołnierzy na misjach NATO w Afganistanie czy Iraku.
Stosunkowo niewiele, bo 39 proc., widzi bohaterów w działaczach opozycji demokratycznej z lat 70.,
a po 52 proc. wśród działaczy podziemnej „Solidarności” i Polaków walczących z Niemcami u boku Armii Czerwonej. Czy opozycja demokratyczna za mało zadbała o pamięć? A może minęło zbyt mało czasu?
Przy okazji chcielibyśmy zapytać nasze czytelniczki i czytelników: kto jeszcze powinien się znaleźć na liście „polskich bohaterów”? Kogo uwzględnić, by nie była to wyłącznie lista bohaterów związanych z wojnami, powstaniami i walką podziemną? Przy następnej okazji uwzględnimy Państwa sugestie.
Sondaż IPSOS dla OKO.press 28-30 września na reprezentatywnej, 1001-osobowej grupie metodą wywiadu telefonicznego CATI.
