Prof. Łętowska do biznesmenów: możecie sprawdzać paszporty covidowe. Z braku laku dobry i opłatek

Brak czytelnej i systematycznie realizowanej walki z Covid-19 (skądinąd wyraźnie i boleśnie widoczny) ma ciekawy skutek, gdy idzie o ocenę prawnych instrumentów, które mogą i powinny tu znajdować zastosowanie. Dyskurs toczący się z udziałem prawników i dziennikarzy ukazuje tu postawy maksymalistyczne, typu wszystko albo nic. W rezultacie nie wykorzystuje się i lekceważy już istniejące instrumenty prawne, w oczekiwaniu (daremnym) na pełniejszą i bardziej doskonałą interwencję ustawodawcy — pisze dla OKO.press prof. Ewa Łętowska, profesor w Instytucie Nauk Prawnych PAN, członek rzeczywisty PAN, członek korespondent PAU, pierwsza Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce (1988-1992), sędzia NSA (1999-2002) i Trybunału Konstytucyjnego (2002-2011).

Szkoda, że nie można, a zarazem trzeba pod groźbą kary

Jednocześnie obowiązują – teoretycznie stwarzające podstawę do nakładania kar – przepisy sanitarne wprowadzające limit obecności, do którego to limitu nie wlicza się zaszczepionych (posiadaczy paszportów covidowych). W efekcie postępuje oficjalnie tolerowana anarchizacja systemu prawnego i szacunku do prawa.

Dotyczy to zresztą serii ustaw wprowadzających obostrzenia i ograniczenia, nowelizujących i łatających poprzednie ustawy, jak również rozporządzeń formalnie tylko na nich opartych. Całe bowiem ustawodawstwo antycowidowe jest wadliwe. Obowiązuje mocą nieobalonego domniemania konstytucyjności, siłą bezwładu i cynicznej gry pozorów, kryjącej się za pozornie pragmatycznym usprawiedliwieniem bezczynności, gdy politycy — w tym Jarosław Kaczyński — powiadają, że "nie ma sensu wprowadzać restrykcji, skoro nie da się sprawić, by były stosowane", bo rządzący mają „świadomość wielkiej niechęci społeczeństwa do ograniczeń, nie mówiąc już o lockdownie” (wywiad dla Gazety Polskiej).

Nie zmienia to faktu, że niektóre z tych ograniczeń – dotyczące choćby limitu obecności (do którego nie liczy się osób zaszczepionych, legitymujących się tzw. paszportem covidowym) są zasadne z punktu widzenia wiedzy epidemiologicznej i – nie bacząc na zastrzeżenia co do ich podstaw prawnych – warte przestrzegania.

Bezpieczne warunki pracy oraz...

Czy jednak rzeczywiście pracodawcy i kierownicy placówek mających kontakt z klientelą, słuchaczami i widzami – nie dysponują żadnymi prawnymi możliwościami w zakresie oceny, kogo mogą wpuścić do lokalu?

Po pierwsze, zakłady pracy wobec pracowników mają obowiązki (wynikające z kodeksu pracy) zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Niewykorzystane możliwości stwarzają tu akty wewnętrzne prawa pracy, zarówno wynikające z uprawnień kierowników placówek, jak i regulaminów pracy (tam, gdzie bywają one stosowane).

...dbanie o bezpieczeństwo klientów

Po drugie – w odniesieniu do klienteli, użytkowników, widzów, słuchaczy itd. kierujący placówkami świadczącymi im usługi także mają niewykorzystywane możliwości.

Od dawna wiadomo, że każdy prowadzący biznes, stykający się z klientelą, z użytkownikami zakładu (teatr, muzeum) - ma ogólną „obligation de securité” -

Ten obowiązek istnieje niezależnie od szczegółowych, wyraźnie wysłowionych przepisów sanitarnych, przeciwpożarowych i innych, i zobowiązuje do bezpiecznego - w danych okolicznościach - prowadzenia biznesu. Oznacza to, że

Sankcją jest - przewidziane w prawie cywilnym (odpowiedzialność deliktowa, na mocy kodeksu cywilnego czasem także towarzysząca odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy) - naprawienie szkody, spowodowanej niewdrożeniem środków zaradczych.

Restaurator czy hotelarz może zażądać paszportu

Z upowszechnionej wiedzy medycznej wynika konieczność zachowywania dystansu obowiązują wyznaczone limity obecności (inną kwestią jest konstytucyjność prawa, w którym to uczyniono). Jeżeli więc restaurator, hotelarz, inny biznesmen chce zachować się zgodnie z tymi ograniczeniami - może żądać wylegitymowania się ewentualnego klienta, że jako posiadacz paszportu może być wpuszczony niezależnie od limitu. W ten sposób biznesmen wypełni ciążący na nim obowiązek zapewnienia klienteli bezpieczeństwa. Wystarczające będzie okazanie paszportu zaświadczającego o zaszczepieniu.

Będzie to bowiem uzasadniona przyczyna odmowy, a więc nienarażająca na negatywne konsekwencje.

Podstawy prawne legitymowania zatem w systemie prawnym istnieją. Tyle że są nieco niewygodne, np. gdy dojdzie do niemiłego sporu o wstęp, bo wpuszczenia domaga się ideowy antyszczepionkowiec. Tu więc zapewne także należy upatrywać niezbyt chętnego sięgania do przedstawionej przeze mnie koncepcji. No ale taki spór mógłby zaistnieć i tak, gdyby nawet obowiązek sprawdzania paszportów covidowych wprowadzono odrębną ustawą przegłosowaną - bez awantur - w Sejmie.

Z braku laku do pieczętowania listu dobry i opłatek.