Prokuratura broni prawa Jacka Międlara do nienawiści i dyskryminacji. I manipuluje prawem europejskim

19 września 2018 Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście podjęła decyzję o odmowie wszczęcia dochodzenia w sprawie tekstu Jacka Międlara o zbrodni w Jedwabnem, w którym nawoływał do „żniw” wobec Żydów. Zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa złożyło stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, a także Katarzyna Markusz, którą Międlar w swoim tekście obraża.

Prokuratura swoją odmowę motywuje ochroną swobody wypowiedzi. W uzasadnieniu pisze:

„Ograniczenia wolności słowa i swobody wypowiedzi mogą być ustanawiane tylko wówczas, gdy jest to niezbędne z uwagi na potrzebę ochrony innych, donioślejszych wartości społecznych, której to potrzeby nie można realizować w mniej restrykcyjny sposób”.

Manipulacje

Prokuratura stanęła więc w obronie prawa Jacka Międlara do wolności wypowiedzi:

Według prokuratury określenie Żydów jako „kąkolu” i nawoływanie do żniw, oddzielenia kąkolu od pszenicy, apel aby Żydzi wynosili się z Polski, pisanie o „kłamstwie jedwabieńskim” mieszczą się w dopuszczalnych granicach wolności słowa.

W uzasadnieniu prokuratura powołuje się na Europejski Trybunał Praw Człowieka i jego orzecznictwo w podobnych sprawach, dotyczących mowy nienawiści i wolności wypowiedzi:

„Europejski Trybunał Praw Człowieka od lat stoi na straży stanowiska, iż wolność wyrażania opinii stanowi jeden z podstawowych fundamentów demokratycznego społeczeństwa, jeden z najważniejszych warunków rozwoju społeczeństwa jako całości, jak i rozwoju każdej jednostki. W swoich rozstrzygnięciach ETPC wielokrotnie akcentował, iż swoboda wypowiedzi nie może się ograniczać wyłącznie do informacji i poglądów, które są odbierane przychylnie, uważane za nieobraźliwe lub neutralne, lecz odnosi się także do tych, które obrażają, oburzają lub wprowadzają niepokój w państwie lub części społeczeństwa, bowiem takie są wymagania pluralizmu, tolerancji, otwartości na inne poglądy, bez których nie istnieje demokratyczne społeczeństwo”.

Dość wybiórczo potraktowano tutaj orzecznictwo ETPC w sprawie artykułu 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Można znaleźć wiele przykładów, w których Trybunał opowiedział się za ograniczeniem czyjejś wolności do wypowiedzi, ponieważ wypowiedź ta była obraźliwa lub groźna dla jednostki czy grupy osób.

Jednym z takich przykładów jest zeszłoroczna sprawa grupy "Sharia4Belgium", która powinna szczególnie zainteresować Jacka Międlara. Grupa została zdelegalizowana ze względu na szerzenie nienawiści wobec wszystkich niemuzułmanów. Przywódca grupy Fouad Belkacem, obywatel Belgii, skazany został na 12 lat więzienia za terroryzm i na 1,5 roku za podżeganie do nienawiści.

Tę ostatnią decyzję sądu Belkacem zaskarżył do ETPC, powołując się na zagwarantowaną w konwencji wolność wypowiedzi.

20 lipca 2017 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał orzeczenie, w którym jednogłośnie odrzucił skargę - uznał, że nie będzie jej nawet rozpatrywał, gdyż jest ona sprzeczna z chronionymi przez konwencję i Trybunał wartościami.

W sprawie Belkacema Trybunał argumentował zupełnie inaczej niż w uzasadnieniu, które wykorzystała prokuratura w sprawie Międlara – powołał się tutaj na dwie wartości: tolerancję i spokój społeczny. „Mowa nienawiści” może ten spokój naruszać. Z artykułu 10 nie wynika zatem, że wolność słowa jest zawsze nadrzędna wobec innych wartości.

ETPC zadziałał w tej sprawie dokładnie tak, jak życzyłby sobie tego Jacek Międlar – odmówił muzułmanom prawa do głoszenia nienawistnych treści. Niestety dla byłego księdza, jego również dotyczą te same ograniczenia w sprawie wolności wypowiedzi.

W dokumencie z lipca 2012 roku przedstawiciele ETPC definiują mowę nienawiści oraz omawiają ważne w tym kontekście wyroki. Zaznaczają, że Trybunał wyklucza z ochrony wypowiedzi szerzące nienawiść za pomocą dwóch metod przewidzianych przez Konwencję:

(a) przez zastosowanie Artykułu 17 (Zakaz nadużycia praw) gdy tego rodzaju wypowiedzi stanowią mowę nienawiści i negują fundamentalnych wartości Konwencji, lub

(b) przez zastosowanie ograniczeń przewidywanych w ustępie 2 Artykułu 10 i w Artykule 11 (ta metoda ma zastosowanie, gdy dana wypowiedź, pomimo, że szerzy nienawiść, nie jest w stanie obalić fundamentalnych wartości zawartych w Konwencji).

Niewygodne sprawy

Prawo europejskie chroni przed mową nienawiści każdego, bez względu na narodowość i wyznanie. Orzeczenie Trybunału w sprawie belgijskiego posła Daniela Féreta z lipca 2009 roku zapewne by się Międlarowi nie podobało tak bardzo jak orzeczenie w sprawie Belkacema.

Féret podczas kampanii wyborczej używał haseł przeciwko islamizacji Belgii, chciał „wysłać nie-europejskich poszukiwaczy pracy do domu”. Sąd uznał, że jest on winny podżegania do dyskryminacji rasowej. Został skazany na prace społeczne i 10 lat zakazu działalności parlamentarnej.

ETPC podtrzymał wyrok sądu. Uzasadniał to koniecznością poszanowania praw społeczności imigrantów.

20 września 2018 r. Trybunał wydał jeszcze inny wyrok dotyczący art. 10. Podtrzymał orzeczenie niemieckiego sądu w sprawie antyaborcyjnego aktywisty, który nazywał lekarzy wykonujących legalną aborcję mordercami i porównywał do komendantów w obozach koncentracyjnych. Sąd zakazał Klausowi Günterowi Annenowi używania takich określeń, a Trybunał zgodził się z nim, odrzucając skargę Niemca. Pisaliśmy o tym tutaj.

Prokuratura zignorowała te orzeczenia (a także wiele innych), aby uzasadnić, że wolność wypowiedzi jest wyższą wartością niż ochrona przed dyskryminacją i mową nienawiści. Instrumentalnie posłużyła się Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, aby nie zajmować się nienawistnymi wpisami Jacka Międlara, który kontynuuje swoją antysemicką działalność.

O orzeczeniu prokuratury napisał: „Żydzi dostaną szału”.