Na przykład w Opolu. Kuratorium, wojewoda i NSZZ "Solidarność" zakrzyczeli debatę o zwolnieniach nauczycieli

Przez całą Polskę przetacza się walec reformy edukacji. Minister Anna Zalewska obiecywała, że "żaden nauczyciel nie straci pracy". Jednak dane spływające z samorządów mówią co innego. Z informacji przedstawionych przez ZNP 16 czerwca 2017 roku wynika, że pracę straciło już w Polsce 9 389 nauczycieli, a etat obcięto kolejnym 22 087.

MEN konsekwentnie zaprzecza. Podczas debaty sejmowej nad obywatelskim wnioskiem o referendum edukacyjne min. Zalewska powiedziała, że to ona jest „jedynym dysponentem wiarygodnych danych”. Aktorami w tej nerwowej grze poza MEN są: samorządy i dyrektorzy szkół próbujący bezkosztowo wdrażać idee fixe Zalewskiej, podporządkowane MEN kuratoria, związkowcy głównie ZNP i słabszej "Solidarności", nauczyciele, rodzice i uczniowie.

OKO.press ruszyło w Polskę, by sprawdzić jak wygląda sytuacja lokalnie. Nasz pierwszy punkt to Opole, specjalne spotkanie Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego zorganizowane 30 czerwca (2017) na wniosek Czesława Tomalika, przewodniczącego Związku Gmin Śląska Opolskiego.

Kuratoria w służbie PiS

Okazuje się, że także na poziomie lokalnym władze PiS - reprezentowane przez kuratorów i mianowanych przez rząd wojewodów - kwestionują dane z arkuszy organizacyjnych szkół, a nawet świadectwa konkretnych burmistrzów czy dyrektorów. Debata z udziałem kuratorów, w której OKO.press uczestniczyło w Opolu, pokazuje, że lokalni obrońcy reformy stosują cały zestaw argumentów:

• przerzucają odpowiedzialność za zwolnienia na niegospodarnych dyrektorów i złą politykę kadrową;
• przedstawiają własne wyliczenia na podstawie np. rozmów telefonicznych ze szkołami;
• wykazują brak związku między reformą a zwolnieniami, twierdzą, że wszystkiemu winna jest demografia;
• umniejszają zwolnienia twierdząc, że więcej ich było w poprzednich latach;
• wskazują, że bulwersujące efekty "deformy" (np. "nauczyciele objazdowi", którzy będą musieli jeździć ze szkoły do szkoły, by uciułać etat) występowały już wcześniej;
• apelują o cierpliwość - bo rozmiary pierwszej "korekty zatrudnienia" poznamy dopiero po 30 września, kiedy zwolnieni nauczyciele znajdą zatrudnienie.

Takie są wnioski ze specjalnego spotkania opolskiej Rady Dialogu Społecznego, z udziałem związków - ZNP, Solidarności i Forum Związków Zawodowych, reprezentantów gmin i dyrektorów szkół, przedstawicieli wojewody i opolskiego kuratorium oraz reprezentantów związków pracodawców.

Zamiast merytorycznej dyskusji na temat pierwszych - namacalnych a nie szacunkowych - skutków reformy, dyskusja rozbiła się jednak o "inne dane". Michał Siek, opolski kurator oświaty, kilkakrotnie powtarzał, że dane ZNP są niewiarygodne, źle odczytane i przedwczesne.

W rezultacie Rada nie wyszła z żadną propozycją działań osłonowych czy naprawczych. Kuratorzy wspomagani przez "Solidarność" ucinali dyskusję. W kółko powtarzali, że trzeba czekać do 30 września.

Jak mówiono w kuluarach efekt zamieszania z reformą jest taki, że skonsternowani rodzice nie wiedzą, w co wierzyć, szkoły obawiają się protestować, a nawet krytykować władze, a wszyscy razem - trwają w zawieszeniu.

Opolskie ZNP: Etaty, które proponują kuratoria są fikcyjne

Dane z województwa na 27 czerwca przedstawiła szefowa opolskiego ZNP Wanda Sobiborowicz:

• 101 osób straciło pracę - wszystkim nie przedłużono umowy na czas określony;
• 515 osobom ograniczono etat - w tym 114 będzie mieć mniej niż 1/2 etatu.

Podczas konferencji prasowej 16 czerwca 2017 roku Sławomir Broniarz, prezes ZNP, mówił o konieczności podjęcia działań osłonowych nie tylko dla nauczycieli, którzy stracili pracę, ale również dla tych, którym ograniczono etaty. Osoby pracujące poniżej połowy etatu będą zarabiać 800-900 zł. Na ten problem zwróciła też uwagę Sobiborowicz. Dodała, że w województwie opolskim taki los czeka głównie młodych nauczycieli.

Jedynym działaniem osłonowym, którym chwalą się kuratoria i MEN są tzw. banki pracy. Na stronie opolskiego kuratorium oświaty można szukać ofert pracy dla nauczycieli. Sobiborowicz mówiła jednak, że uprawiana jest tam zbyt prosta arytmetyka:

W większych miastach, jak Opole czy Brzeg, pojawiają się oferty całych etatów. Ale nawet tutaj dla nauczycieli fizyki, biologii, chemii, historii, polskiego czy informatyki propozycje obejmują np. dwie godziny w jednej szkole. Najgorsza sytuacja jest w małych miejscowościach, gdzie uzbieranie etatu pomiędzy kilkoma oddalonymi od siebie miejscowościami jest niewykonalne".

Burmistrz: Na reformie tracą nauczyciele i budżety samorządowe

Samorządowcy i dyrektorzy próbowali skutki reformy pokazać na przykładach.

Julian Kruszyński, burmistrz Namysłowa mówił, że zgodnie z rachubami z 4 kwietnia 2017 roku pracę w jego okręgu miało stracić trzech nauczycieli. Ale nowych etatów jest mniej niż miało być i wypowiedzenie wręczono sześciu osobom, z czego dwie znalazły pracę w innej gminie. Ponadto 10 nauczycieli ze względu na ograniczenie etatu, musi go uzupełniać pracując w trzech szkołach. Kruszyński skarżył się na koszty reformy, które dźwiga samorząd:

A gmina do edukacji już przed reformą dokładała 18 mln. Jak to się ma do obietnicy, że reforma edukacji będzie bezkosztowa"?

Głos zabrał też dyrektor przekształcanego w szkołę podstawową, gimnazjum w Namysłowie - Jacek Pawłowski:

W gimnazjum pracują specjaliści, w podstawówkach przedmiotowcy zaczynają pracę od czwartej, a na dobre od piątej czy szóstej klasy i to w mniejszym wymiarze godzin. To naturalne, że pracy dla nich będzie nie więcej lecz mniej".

Pawłowski przedstawił dane ze swojej szkoły:

• w roku 2017/2018 jest praca dla 29 nauczycieli (żaden nie został zwolniony), ale siedmioro będzie uzupełniać etat;
• w roku 2018/2019 będzie już tylko 23 nauczycieli, w tym pięcioro będzie uzupełniać etat;
• w roku 2019/2020 zostanie 17 nauczycieli - z czego pięcioro będzie uzupełniać etat.

"Matematyki nie da się oszukać. Musimy też myśleć o nauczycielach objazdowych. Jaki związek będą mieli ze szkołą? Jak będą organizować wywiadówki i imprezy szkolne? Czy ktoś bierze to w ogóle pod uwagę?" - pytał dyr. Pawłowski.

Kuratorium: jedna jaskółka wiosny nie czyni

Opolski kurator oświaty Michał Sieko użył wielu argumentów, żeby zdyskredytować przedmówców:

• żeby rozmawiać o zwolnieniach należałoby mieć skalę porównawczą z ostatnich lat;
• dane kuratorium zebrane w rozmowach telefonicznych są zupełnie inne niż dane ZNP;
• dane ZNP oparte o arkusze nie uwzględniają informacji o nauczycielach, którzy już mieli niepełne etaty;
• w arkuszach zakłada się czarny scenariusz, a w sierpniu okazuje się, że miejsca pracy jednak są;
• "demografia robi swoje";
• tam, gdzie polityka kadrowa była prowadzona w sposób przemyślany, tam zwolnień nie ma.

W sukurs kuratorowi przyszli związkowcy z NSZZ "Solidarność".

"Jeżeli w szkole jest dobry manager to nie ma problemu. Kluczem do poradzenia sobie z reformą jest dobre zarządzanie. O zwolnieniach możemy mówić dopiero, gdy będziemy mieć dane, które można zweryfikować".

Wtórował mu, Jerzy Naszkiewcz, szef gabinetu wojewody opolskiego. Użył nawet (nieudanej) metafory:

Kolejną patologią, która rosła przez lata, i z którą też rozprawia się reforma, to nauczyciele z podwójnymi etatami".

Nie ma miejsca na niepokój

Czesław Tomalik, przewodniczący Związku Gmin Śląska Opolskiego, przygotował wniosek, który wyrażał niepokój o los nauczycieli. Ale debata Rady Dialogu Społecznego w Opolu, zdominowana przez pracowników kuratoriów i ich popleczników z województwa i prorządowej "Solidarności", została ostatecznie "wygaszona", tak jak gimnazja w reformie Zalewskiej.

Reszta członków Rady, jeśli zgłaszała zastrzeżenie to nieśmiało. "Zabrakło realnych konsultacji społecznych". "Trzeba było powiedzieć, że będą zwolnienia po to, żeby za kilka lat było lepiej, a nie zamiatać rzeczy pod dywan". "Samorządy dopłacają miliony do oświaty, o tym nie rozmawiamy". "Nie można mówić o dobrowolnym przechodzeniu nauczycieli na emerytury, to jest ich przymuszanie" - to najodważniejsze głosy, które padły ze strony rodziców, samorządowców i związkowców.

Ale na sali dominowała propaganda sukcesu oświatowego.