Pytają: no i gdzie to wasze globalne ocieplenie? O "chłodnym sierpniu" w Polsce i globalnych upałach

Jak tłumaczą klimatolodzy, globalne ocieplenie – wskazuje na to nazwa zjawiska – zachodzi na całym świecie. W ramach długoterminowego trendu wzrostu temperatury Ziemi mogą zdarzyć się okresy chłodniejsze. Z tym, że uwaga! – nawet ów chłodny polski sierpień 2021 roku i tak był cieplejszy niż typowy sierpień sprzed kilku dekad.

– mówi Piotr Florek, polski klimatolog z brytyjskiego MetOffice.

Najnowsze dane temperaturowe zebrane przez Copernicusa, unijny serwis obserwacji satelitarnych Ziemi, wskazują ponad wszelką wątpliwość, że sierpniowe chłody w Polsce to raczej wyjątek w skali globu. W planetarnej skali sierpień 2021 roku był, ex aequo z sierpniem 2017 roku, trzecim najcieplejszym w historii. Temperatura była nieco ponad 0,3°C wyższa niż średnia z lat 1991-2020.

W Europie sierpień 2021 roku był zbliżony do średniej z lat 1991-2020. Średnia temperatura w Europie w sierpniu 2021 wyniosła zaledwie 0,02°C poniżej średniej z lat 1991-2020. To najchłodniejsza anomalia od sierpnia 2014 roku.

W poszczególnych regionach Starego Kontynentu wystąpiły kontrastujące warunkami. Rekordowe temperatury maksymalne odnotowano w krajach śródziemnomorskich, cieplejsze niż przeciętne - na wschodzie, natomiast chłodniej niż średnia wieloletnia było od Francji po Polskę i w krajach skandynawskich.

Chłodny sierpień w klimatycznym kontekście

Podczas fali upałów na południu Europy 11 sierpnia 2021 roku na Sycylii odnotowano temperaturę 48,8°C. Jeśli pomiar zostanie ostatecznie zweryfikowany przez Światową Organizację Meteorologiczną, będzie to najwyższa temperatura, jaką kiedykolwiek zarejestrowano w Europie. Fala upałów dotknęła także Hiszpanię, Grecję i Turcję, a jednym z jej skutków były katastrofalne pożary.

Według danych zebranych przez Piotra Djakówa z portalu Pogoda i Klimat, temperatura sierpnia w Polsce była o 1,56°C niższa niż średnia z lat 1991-2020. Był to więc najchłodniejszy sierpień od 2005 roku. Co jednak istotne, chłodny sierpień należy umieścić w klimatycznym kontekście, a ten jest taki, że zeszły miesiąc odczuliśmy jako chłodny w obecnym cieplejszym klimacie.

„Patrząc na sierpnie z lat 1960-1979, obecny sierpień byłby cieplejszy aż od 14 z nich. Klimat się ocieplił, a ludzie uważają, że najcieplejsze lata z ostatniej dekady to warunki typowe, a nie wyjątkowe. Idąc dalej, za 30-40 lat pewnie to, co dzisiaj uważamy za ciepły miesiąc będzie uznawane za miesiąc zimny” – mówi Florek.

Najcieplejsze lato w historii europejskich pomiarów

Opublikowany niedawno raport Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu (IPCC) ocenia jednoznacznie, że to człowiek odpowiada za zmiany klimatu i że wskutek działalności ludzi klimat ogrzewa się w tempie niespotykanym od co najmniej ostatnich 2000 lat. W 2019 roku koncentracja głównego gazu cieplarnianego, czyli dwutlenku węgla (CO2) w atmosferze osiągnęła poziom najwyższy od co najmniej 2 milionów lat, a stężenie metanu i kolejnego gazu cieplarnianego, czyli podtlenku azotu, było najwyższe od 800 000 lat.

Naukowcy uważają, że przekroczenie progu ocieplenia o 1,5°C (względem czasów sprzed rewolucji przemysłowej) jest już w zasadzie nieuniknione. W scenariuszach mniej optymistycznych przekraczamy próg 2°C ok. 2050 roku – za 29 lat. Trajektoria emisji, na której znajdujemy się obecnie, oznacza, że temperatura Ziemi wzrośnie aż o 2,7°C do końca stulecia.

Chłodniejszy sierpień nie oznacza także, że lato w Polsce było podobne.

Średnia temperatura lata (rozumianego jako okres czerwiec-sierpień) w Europie była o 0,96°C wyższa od średniej z lat 1991-2020. Oznacza to, że żegnamy właśnie najcieplejsze lato w historii europejskich pomiarów, choć tylko o 0.1°C cieplejsze niż lata w roku 2010 i 2018.

Bardzo ciepło było na Grenlandii

Poza Polską i Europą cieplejsze niż przeciętne warunki w sierpniu wystąpiły także na północ od Morza Czarnego i w niektórych częściach Syberii, podaje Copernicus. Bardzo ciepło było na Grenlandii, a cieplej niż przeciętnie było również w północno-wschodniej części Ameryki Północnej. Temperatury nad Afryką Północną były wyższe niż normalnie, co częściowo było związane ze wspomnianą falą upałów w południowej Europie.

Z kolei niższe niż przeciętne temperatury wystąpiły na północ od Zatoki Hudsona w Kanadzie, na północnej Alasce i nad Morzem Beauforta, a także w północno-wschodnim Meksyku oraz w części Mongolii i Chiny aż po Półwysep Koreański.

Na półkuli południowej temperatury powyżej średniej wystąpiły na większości terytorium Australii. Również w większości krajów Ameryki Południowej temperatury były wyższe niż przeciętnie. Temperatury znacznie powyżej średniej odnotowano we wschodniej Antarktydzie, a na większości obszaru zachodniej Antarktydy było zimniej niż przeciętnie. Wschodnia Brazylia i środkowo-południowa Afryka również miały niższe niż przeciętne temperatury.

Nad większością oceanów było cieplej niż w latach 1991-2020 – do tego stopnia, że nad północnym Atlantykiem odnotowano „morską falę upałów”. Chłodniej było nad częścią tropikalnych i subtropikalnych regionów Oceanu Spokojnego.