Promował bzdury o europejskim kanibalizmie i zoofilii. Odpowiada w Sejmie za politykę zagraniczną

Najbardziej drastycznym przykładem dezinformacji w kampanii do parlamentu 2019 jest wyborcza reklama ówczesnego wojewody łódzkiego, a dziś posła i przewodniczącego sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych, Zbigniewa Raua (na zdjęciu) - dowiadujemy się z raportu Frontu Europejskiego, czyli inicjatywy proeuropejskich organizacji pozarządowych, m.in. Fundacji Centrum im. Prof. Bronisława Geremka i Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana.

Zbigniew Rau zapłacił on na Facebooku za promocję postu, w którym przekonywał mieszkańców województwa łódzkiego, że trzeba przeciwstawić się europejskiej „cywilizacji śmierci”. Podał przykłady, „do czego doszła Europa” i wskazał na: legalizację zoofilii, eutanazję, postulaty legalizacji aborcji do końca ciąży oraz rozważania na temat legalizacji kanibalizmu.

Rau przekonywał w swojej wyborczej reklamie (z września 2019 roku, dotarła przynajmniej do 50 tys. osób, kandydat wydał na nią przynajmniej 1 tys. zł), że „dla zachodnich rzeczników »nowoczesności« nie ma żadnych świętości. Ich barbarzyńskie działania wiodą wprost do iście piekielnej »cywilizacji śmierci«, przed którą próbował nas ostrzegać św. Jan Paweł II. Prawo i Sprawiedliwość jest ostatnią barierą, jaka chroni nas i nasze rodziny przed chaosem który chce nam zafundować lewica”.

W poście, pisząc o tym do czego doszła Europa, Rau wskazywał jednocześnie linki do potwierdzających to artykułów. Jednak, jak sama sprawdziłam, część z nich dotyczyła informacji pochodzących z państw pozaeuropejskich:

- o legalizacji zoofilii miał świadczyć artykuł na temat orzeczenia sądu w Kanadzie – przy czym sam artykuł ma cechy fake newsa, a przynajmniej manipulacji treścią;

- dowodem na legalizację aborcji do końca ciąży w Europie miał być artykuł na temat nowelizacji prawa aborcyjnego w Nowym Jorku,

- link dotyczący postulatów legalizacji pedofilii odnosi się do rozważań amerykańskich psychiatrów,

- pierwotnym źródłem informacji o pomyśle szwedzkiego naukowca, związanym z kanibalizmem, jest amerykański portal skrajnej prawicy Breitbart (za którym podał go polski portal wgospodarce.pl), wielokrotnie wskazywany jako rozpowszechniający fake newsy, także więc w tym przypadku należałoby jego informacje gruntownie zweryfikować.

Zbigniew Rau w swojej reklamie wszystkie te informacje podał jednak jako pewne i prawdziwe, na nich właśnie opierając cały swój niezwykle emocjonalny przekaz. Dziś Rau, który w ten sposób – przez pryzmat, zoofilii, kanibalizmu i pedofilii - przedstawiał współczesną Europę, odpowiada w polskim Sejmie za polską politykę zagraniczną jako przewodniczący komisji spraw zagranicznych.

Opiniotwórczy liderzy na Twitterze bywają anonimowi

To oczywiście niejedyny przykład dezinformacji w polskiej sieci, przedstawiony w raporcie Frontu Europejskiego, czyli inicjatywy proeuropejskich organizacji pozarządowych, m.in. Fundacji Centrum im. Prof. Bronisława Geremka i Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana.

Raport można przeczytać tutaj: „Front Europejski - Dezinformacja i propaganda w polskim internecie w trakcie kampanii wyborczej 2019”.

Analitycy tej organizacji monitorowali dwie platformy społecznościowe: Facebook i Twitter. Dane z Facebooka pochodzą z okresu od 1 marca do 13 października 2019, z Twittera – z okresu od 6 sierpnia do 14 października 2019.

Na FB przeanalizowano konta, strony i grupy, które łącznie miały ponad 6 mln obserwatorów. Na Twitterze z ponad 4 tys. kont o największej popularności wyłoniono 150 najpopularniejszych kont aktywnych w przestrzeni politycznej i przyjrzano się 1530 tweetom, budzącym największe zaangażowanie.

Już samo zestawienie najbardziej opiniotwórczych kont na Twitterze pokazuje specyficzną różnicę między kontami wspierającymi partię rządzącą a tymi, które sytuują się po stronie opozycyjnej.

Są oczywiste, jak konto Donalda Tuska czy Radosława Sikorskiego (od lat w czołówce najbardziej popularnych kont w Polsce) oraz kontami liderów politycznych i najpopularniejszych posłów (Bartosza Arłukowicza i Kamilii Gasiuk-Pihowicz).

Ale wśród osób opiniotwórczych podczas kampanii parlamentarnej znaleźli się: Leszek Balcerowicz, Zbigniew Hołdys, Roman Giertych, Marek Migalski, Michał Boni i Józef Moneta (to ostatnie, to jedyne konto osoby niepublicznej w tym gronie).

Wśród polityków PiS na czele znajduje się oczywiście prezydent Andrzej Duda, potem mamy konto premiera Morawieckiego, Beaty Szydło, Patryka Jakiego, Krzysztofa Bosaka, Janusza Korwin-Mikkego. Zbigniewa Ziobry oraz konta KPRM-u i PiS-u.

Natomiast w pierwszej dziesiątce kont, które nie należą do polityków, ale wpisują się w narrację PiS i partii prawicowych, aż sześć to konta anonimowe:

• @BasedPoland,
• @pikus_pol,
• @czlowiek_bobr,
• @10murzynkow,
• @bukarolbu,
• @AdamNieznaj_2.

Tylko cztery osoby związane z tą narracją, które piszą na Twitterze pod swoimi nazwiskami, są równie popularne. To: Robert Gwiazdowski, Sławomir Cenckiewicz, Stanisław Żerko i Daniel Wachowiak.

Poza tymi kontami na narrację kampanijną mieli wpływ także popularni dziennikarze. Po stronie opozycyjnej byli to przede wszystkim: Tomasz Lis, Konrad Piasecki, Bartosz Węglarczyk, Eliza Michalik i Dominika Wielowieyska, a po stronie prawicowej: Rafał Ziemkiewicz, Stanisław Janecki, Cezary Gmyz, Michał Karnowski i Magdalena Ogórek.

PiS skuteczniejszy w zarządzaniu strachem, „Sok z buraka” liderem na FB

Autorzy raportu zauważają, że treści publikowane przez polityków były obliczone głównie na utrwalanie i pogłębianie podziałów społecznych. Przy czym to PiS, a nie opozycja, skuteczniej wykorzystywał polaryzację oraz metodę zarządzania strachem.

Właśnie to dawało i daje wrażenie, że PiS dominuje w polskich mediach społecznościowych, gdy w rzeczywistości nie ma jednoznacznej dominacji żadnej ze stron. Zarówno partie prawicowe, jak i opozycyjne, dotarły w kampanii do znacznej liczby nowych odbiorców, i to pomijając reklamy płatne, Front Europejski badał bowiem tylko tzw. ruch organiczny.

Wśród analizowanych stron najbardziej angażujący okazał się prezentujący poglądy opozycyjne „Sok z buraka”, a na drugim miejscu fanpage „Nie lubię PiS-u”.

Jednocześnie jednak na 18 najbardziej angażujących stron na FB aż 12 reprezentowało poglądy prawicowe. W tym gronie nie było też fanpage'a żadnego polityka opozycyjnego, za to aż pięciu prawicowych:

• Janusza Korwin-Mikkego,
• Patryka Jakiego,
• Adama Andruszkiewicza,
• Konrada Berkowicza,
• Marka Jakubiaka.

Widać więc, że o ile na Twitterze przewagę zasięgową mają dziś osoby związane z opozycją, na FB dominuje prawica, a poglądy opozycyjne szerzy tam głównie „Sok z buraka”, który też ma ogromną przewagę nad resztą stron – 14,5 mln reakcji do 2,5 mln reakcji drugiego w rankingu fanpage'a.

Analitycy podkreślają, że rosną wpływy kont, stron i grup prowadzonych przez osoby anonimowe, co jeszcze bardziej niż na Twitterze jest widoczne na Facebooku.

Przy czym jednocześnie coraz trudniej jest rozpoznać boty i trolle, ponieważ te do złudzenia przypominają prawdziwych użytkowników social media. Ale istnieją. Wśród zidentyfikowanych botów są takie, które tweetowały nawet 500-600 razy dziennie, w tym ponad 90 proc. ich wpisów to retweety – tego rodzaju konta służą głównie rozpowszechnianiu określanych treści.

Natomiast na Facebooku dezinformacja często rozprzestrzenia się w zamkniętych grupach, zarządzanych przez anonimowych użytkowników.

Dezinformacja polityków i mediów o LGBT

Autorzy raportu zauważają, że w kampanii parlamentarnej głównymi źródłami dezinformacji w sieci były przede wszystkim konta polityków i tzw. „aktorów politycznych”, a rozpowszechniane przez nich treści były często zbieżne z treściami propagandy rosyjskiej.

Najwięcej dezinformacji pojawiło się na temat osób LGBT. Post Zbigniewa Raua z PiS jest tylko jednym z wielu. Inny przykład to post posła PiS Dominika Tarczyńskiego z 23 sierpnia, podający link do wywiadu w Radiu Maryja, w którym parlamentarzysta głosił tezę, że homoseksualizm to dewiacja, a roznegliżowane zdjęcia osób publicznych o orientacji homoseksualnej to świadome działanie, mające na celu promocję małżeństw homoseksualnych oraz adopcję przez nie dzieci.

Dezinformację na ten temat szerzyły również media – w raporcie wskazano cztery jej przykłady: z TVP Info, wpolityce.pl oraz Sputnika.

• Wpolityce.pl informowało o związku między homoseksualizmem a pedofilią,
• TVP Info m.in. podało, że prezydent Trzaskowski wycofał się z Karty LGBT w szkołach,
• a rosyjski Sputnik informował o tym, że „sataniści wspierają LGBT” – choć w rzeczywistości chodziło o czteroosobową (!) mini-manifestację, którą przedstawiono jako masową akcję poparcia.

Wszystkie te dane były dezinformacjami. W sieci można też było znaleźć post uderzający w prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego, z hasłem: „Nie ma edukacji bez masturbacji” czy wpis o tym, że rząd PiS przeznaczył 9 mln zł na „seks-edukatorów” w szkołach.

Anonimowe konto z najpopularniejszymi tweetami

Inne popularne podczas kampanii parlamentarnej tematy, które zawierały treści nieprawdziwe, to:

• obcy (muzułmanie, Żydzi, uchodźcy),
• awaria warszawskiej oczyszczalni Czajki,
• w mniejszym stopniu Brexit, kwestie klimatyczne oraz aborcja.

Zwraca uwagę popularność konta @BasedPolska – tweetującego po angielsku, prezentującego skrajnie konserwatywne poglądy. Jego użytkownik przedstawia się jako mieszkaniec Warszawy, który wcześniej przez kilka lat mieszkał w Szwecji.

To na tym koncie znalazły się aż trzy najpopularniejsze wpisy polskiego TT w czasie kampanii. Jeden dotyczył osób LGBT, dwa pozostałe – cudzoziemców. Tweet z filmikiem, na którym mężczyzna w londyńskim pociągu uderza głową Afgańczyka, pobił rekord popularności na polskim TT, zdobywając ponad 10 tys. polubień i ponad 4700 podań dalej.

Podobnie anonimowy jest kolejny filmik opublikowany przez to konto, również bardzo popularny jesienią. Widać na nim tłum mężczyzn, rozebranych przynajmniej do połowy, tańczących na ulicy gdzieś w Niemczech. Z okna domu stojącego przy ulicy przygląda się temu kobieta.

@BasedPolska opisuje, że kobieta jest przerażona na myśl o przyszłości swojego kraju, kiedy widzi tych mężczyzn na ulicy. Te tweety w sposób jednoznaczny narzucają interpretację wydarzeń, o których niewiele wiadomo, bo same nagrania są krótkie i pozbawione jakiegokolwiek kontekstu. Mimo to drugi filmik obejrzano 145 tys. razy. Także jeden z dwóch najpopularniejszych wpisów na temat osób LGBT pochodził z tego samego konta – dotyczył on Marszu Równości w Płocku.

Awaria „Czajki” sztucznie podkręcana przez polityków

Eksperci przyjrzeli się też tematowi awarii warszawskiej oczyszczalni ścieków „Czajka”. Jak napisano w raporcie, „analiza treści wykazała, w jaki sposób do celów politycznych wykorzystuje się temat, który pojawia się nagle i nosi cechy paniki moralnej”.

Zaznaczono, że temat był sztucznie podkręcany przez polityków, zaś w budowanie narracji przypisującej wyłączną odpowiedzialność za awarię prezydentowi Warszawy włączyły się konta trolli i botów.

W raporcie wskazano liderów tej narracji. Aż 449 tweetów zamieściło konto @urwis1977, 323 tweety – konto @twitkcg. Ale wśród liderów są też użytkownicy nieanonimowi. @PolskieRadio24 zamieściło 230 tweety o awarii Czajki, Radosław Poszwiński z portalu TVP Info – 155, sam portal tvp.info – 142.

Wśród przykładów dezinformacji pokazano m.in. artykuł portalu niezalezna.pl, w którym przekonywano, że awaria Czajki to „największa katastrofa ekologiczna na świecie”. Zwrócono również uwagę na wykorzystanie w sposób dezinformujący zdjęć, które według wpisów miały przedstawiać: ścieki wpuszczane do Wisły – gdy w rzeczywistości było to zdjęcie ścieków z Tajlandii, lub ścieki wpływające z Wisły do morza - gdy naprawdę było to zdjęcie fali powodziowej z czerwca 2019 roku.

Akcja ta miała zorganizowany przebieg, ale w związku z dynamiką sytuacji była przygotowywana »na szybko«, co skutkowało rozprzestrzenianiem się treści oznaczonych różnymi znacznikami #gownorafala, #trzaskowski, #GÓWNO, #rabiej, #wisly, #ścieki, #Czajka oraz brakiem jednolitej narracji” – podsumowano w raporcie.

Polski Twitter łamie ciszę wyborczą

Autorzy zwrócili także uwagę, że na polskim Twitterze notorycznie łamana jest cisza wyborcza – to tzw. bazarek (czyli podawanie wyników sondażowych w trakcie trwania ciszy, ale w zawoalowany sposób). Bazarek był 13 października najpopularniejszym tematem na tej platformie społecznościowej.

Tweety z wynikami z „bazarku” publikowali i podawali dalej nie tylko anonimowi użytkownicy, ale też kandydaci na posłów i senatorów. Niektóre wpisy, choć nie posługiwały się nazwami partii, to jednak były bardzo łatwe do rozszyfrowania., np. zamiast PiS – PIStacje, zamiast KO – KOlendra.

Front Europejski zawiadomił o tej sytuacji Państwową Komisję Wyborczą: „Analizując konta kandydatów na posłów i senatorów, znaleźliśmy dowody łamania ciszy wyborczej przez większość sił politycznych. Zgromadzony materiał dowodowy po analizie przez Państwową Komisję Wyborczą został skierowany do Komendy Głównej Policji. Do dnia opublikowania raportu nie otrzymaliśmy informacji o wszczęciu postępowania w tej sprawie.

Złamania ciszy wyborczej dopuściły się konta: PiS Powiat bełchatowski, Prawo i Sprawiedliwość Złotoryja oraz kandydaci: Bartłomiej Pejo, Piotr Cieśliński, Barbara Chrobak, Jolanta Hibner, Krzysztof Lipiec, Jerzy Polaczek, Piotr Uściński, Monika Falej, Dorota Anna Więckowska, Marek Wójcik”.

To prawdopodobnie wysoka bezkarność w tej dziedzinie sprawia, że w Polsce część polityków nie ma zahamowań i świadomie dopuszcza się zniekształcania informacji dla osiągnięcia zysku w postaci np. lepszego wyniku wyborczego.

Grafiki pochodzą z opisywanego raportu.