Rośliny. Dają nam tlen, ale też mogą nas truć izoprenem

Rośliny to fundament życia na Ziemi. Dzięki fotosyntezie wytwarzają tlen, którym oddychamy, i produkują substancje odżywcze, z których korzystają wszystkie organizmy — od najmniejszych owadów po największe ssaki. Bez nich nie byłoby chleba, owoców ani warzyw, a całe ekosystemy nie mogłyby istnieć.

Jednak ewolucja wyposażyła je w chemiczny arsenał obronny. Oprócz cukrów i białek tworzą tysiące związków wtórnych — alkaloidy, terpeny czy glikozydy — które chronią je przed owadami, grzybami czy bakteriami. Większość nie szkodzi człowiekowi, ale część potrafi być groźna, wywołując zatrucia, podrażnienia skóry czy reakcje alergiczne.

Ale to nie wszystko. Te same procesy metaboliczne, które pozwalają roślinom wytwarzać toksyny obronne, produkują również związki ulatniające się do atmosfery. Niektóre z nich — jak izopren — mogą zmieniać skład powietrza, którym oddychamy, i w określonych warunkach pogarszać jego jakość.

Niewidzialna chmura nad lasem

Izopren to bezbarwny i łatwo lotny gaz organiczny, którego cząsteczka zbudowana jest z pięciu atomów węgla i ośmiu atomów wodoru (C5H8). Rośliny uwalniają go do atmosfery w naprawdę imponujących ilościach — szacuje się, że globalnie rocznie emitują około 600 mln ton tej substancji. To sprawia, że izopren jest najczęściej występującym w powietrzu lotnym związkiem organicznym pochodzenia naturalnego.

Izopren to bezbarwny i łatwo lotny gaz organiczny, którego cząsteczka zbudowana jest z pięciu atomów węgla i ośmiu atomów wodoru (C5H8). Rośliny uwalniają go do atmosfery w naprawdę imponujących ilościach — szacuje się, że globalnie rocznie emitują około 600 mln ton tej substancji. To sprawia, że izopren jest najczęściej występującym w powietrzu lotnym związkiem organicznym pochodzenia naturalnego.

a emisja rośnie w upalne i słoneczne dni, kiedy liście pracują najintensywniej.

Choć sam izopren nie jest silnie trujący dla człowieka, to jego znaczenie ujawnia się w atmosferze. Tam staje się uczestnikiem skomplikowanej chemii powietrza. W obecności światła słonecznego i tlenków azotu (NOx) – gazów powstających głównie w wyniku spalania paliw w samochodach i fabrykach — izopren ulega utlenianiu.