Sąd: marsz w Hajnówce w 2018 roku propagował faszyzm i szerzył nienawiść. Prokuratura ma wznowić postępowanie

Uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim jest zarazem lekcją tragicznej historii i wykładem o granicach prawa do konstytucyjnie gwarantowanej wolności głoszenia poglądów i wolności słowa. Surowa i dobrze udokumentowana ocena marszu w Hajnówce w 2018 roku nabiera szczególnej wymowy wobec uchylonego przez sąd zakazu Hajnowskiego Marszu Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2019. Marsz odbędzie się w sobotę 23 lutego 2019.

Sąd rozpatrywał zażalenie RPO Adama Bodnara na postanowienie prokuratury (zatwierdzone 17 września 2018 roku przez Prokuratora Rejonowego w Białymstoku), by umorzyć dochodzenie w sprawie "publicznego propagowania faszystowskiego ustroju państwa podczas zgromadzenia publicznego zorganizowanego pod nazwą Hajnowski Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych w lutym 2018 roku". Sędzia Grzegorz Front postanowił 13 grudnia 2018 uchylić zaskarżone przez RPO postanowienie.

Oznacza to, że prokuratura ma obowiązek wznowić postępowanie.

W obszernym uzasadnieniu sędzia dowodził, że uczestnicy marszu z 2018 roku "wznosili też okrzyki ku czci »żołnierzy wyklętych«, w tym Romualda Rajsa »Burego«", co oznacza, że "pochwalali popełnienie zbrodni przeciwko ludzkości, których od 29 stycznia 1946 roku do 2 lutego 1946 roku miał dopuścić się »Bury« na ludności wyznania prawosławnego". W ten sposób "publicznie znieważyli też grupę ludności z powodu ich przynależności wyznaniowej obecnie zamieszkałej teren Hajnówki".

Sędzia przywołał art. 256 § 1 Kodeksu Karnego:

Zaskarżając decyzję prokuratury, RPO zarzucił jej, że dokonała oceny dowodów "w sposób jednostronny, pobieżny i sprzeczny ze wskazaniami wiedzy i logicznego rozumowania, co z kolei skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych".

Rzecznik wykazał też prokuraturze "błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że umieszczona na ubraniu jednego z uczestników Marszu odznaka z literami ŚWO z symbolem trupiej główki ze skrzyżowanymi piszczelami nie stanowi symbolu SS Totenkopf, lecz jest odpowiednikiem historycznej odznaki honorowej ustanowionej rozkazem Komendanta Okręgu NZW Białystok »Kotwiczą« z dnia 20.12.1945 roku".

Powołując się na dokumenty IPN, sąd opisał zbrodnie oddziału Burego podczas przerażającego rajdu po Podlasiu.W Zaleszanach zginęło 16 osób, w Wólce Wygonowskiej zastrzelono 2 osoby, we wsi Puchały Stare po wyprowadzeniu do lasu rozstrzelano 30 osób, które następnie pochowano w wykopach, w Zaniach zginęły 24 osoby, w Szpakach 7 osób.

Działania oddziału »Burego« wymierzone w grupy osób, które łączyła więź oparta na wyznaniu prawosławnym, co w tamtym czasie utożsamiano z przynależnością do narodowości białoruskiej".

"Wznoszone okrzyki i hasła o ewidentnie nacjonalistycznej wymowie (np. „Narodowa Hajnówka") winny bowiem zostać zdaniem sądu ocenione w szerszym kontekście, z uwzględnieniem zarysowanego tła historycznego, społecznego i wyznaniowego".

O przestępstwie nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych lub wyznaniowych świadczy zdaniem sądu także "ustalenie trasy Marszu przez organizatorów, która rokrocznie przebiega przez miejsce szczególnie newralgiczne z punktu widzenia społeczności prawosławnej, w tym obok jednej z największych świątyń tego wyznania w regionie - Soborze Św. Trójcy".

Dnia 13 grudnia 2018 r.

POSTANOWIENIE

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Zamiejscowy VII Wydział Karny w Hajnówce w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR Grzegorz Front Protokolant: Małgorzata Trzcińska

przy udziale prokuratora Jana Andrejczuka po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 13 grudnia 2018 r. w Hajnówce zażalenia Rzecznika Praw Obywatelskich na postanowienie z dnia 14.09.2018 r. o umorzeniu dochodzenia, zatwierdzone przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w Białymstoku w dniu 17.19.2018 r. w sprawie: dokonanego w dniu 24 lutego 2018 r. w Hajnówce publicznego propagowania faszystowskiego ustroju państwa podczas zgromadzenia publicznego zorganizowanego pod nazwą „Hajnowski Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych", którego uczestnicy prezentowali symbole „krzyża celtyckiego", odznaki trupiej główki z piszczelami tzw. „Totenkopf z literami ŚWO, a także prezentując wizerunek Romualda Rajsa pseud, „Bury" i wznosząc okrzyki ku czci „żołnierzy wyklętych", w tym „Burego", pochwalali popełnienie zbrodni przeciwko ludzkości, których w okresie od 29 stycznia 1946 r. do 2 lutego 1946 r. miał dopuścić się Romuald Rajs pseud. „Bury" na ludności wyznania prawosławnego, czym także publicznie znieważyli grupę ludności z powodu ich przynależności wyznaniowej obecnie zamieszkałej teren Hajnówki,

to jest o czyn z art. 256 § 1 kk w zb. z art. 255 § 3 kk w zb. z art. 257 kk na podstawie art. 330 § 1 kpk

postanawia:

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14.09.2018 r., zatwierdzonym przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w Białymstoku w dniu 17.09.2018 r, umorzono dochodzenia w sprawie dokonanego w dniu 24 lutego 2018 r. w Hajnówce publicznego propagowania faszystowskiego ustroju państwa podczas zgromadzenia publicznego zorganizowanego pod nazwą „III Hajnowski Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych", którego uczestnicy prezentowali symbole „krzyża celtyckiego", odznaki trupiej główki z piszczelami tzw. „Totenkopf z literami ŚWO, a także prezentując wizerunek Romualda Rajsa pseud. „Bury" i wznosząc okrzyki ku czci „żołnierzy wyklętych", w tym „Burego", pochwalali popełnienie zbrodni przeciwko ludzkości, których w okresie od 29 stycznia 1946 r. do 2 lutego 1946 r. miał dopuścić się Romuald Rajs pseud. „Bury" na ludności wyznania prawosławnego, czym także publicznie znieważyli grupę ludności z powodu ich przynależności wyznaniowej obecnie zamieszkałej teren Hajnówki, to jest o czyn z art. 256 § 1 kk w zb. z art. 255 § 3 kk w zb. z art. 257 kk. Podstawą decyzji był art. 17 § 1 pkt. 2 kpk, wobec stwierdzenia braku znamion czynu zabronionego

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich (dalej; RPO, Rzecznik), działający w charakterze instytucji państwowej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie " data-mutability="IMMUTABLE">