"Smoleńsk" w Berlinie. OKO.press pyta organizatorów, jak było

„Normalność, to jest właśnie to, co chcieliśmy osiągnąć - mówi Adam Gusowski z Klubu Polskich Nieudaczników, organizacji, której celem jest stworzenie przestrzeni do dialogu polsko-niemieckiego. - Żeby można było obejrzeć ten film tak normalnie, jak każdy inny, móc go ocenić z artystycznego punktu widzenia, jak każde dzieło. Chcieliśmy normalnie usiąść i rozłożyć ten film na czynniki pierwsze. Bez szyderstwa, ale bez klękania na kolana”.

Z relacji Gusowskiego wynika, że to się udało. Film zobaczyło ponad 500 widzów - w większości Polaków. Ale było też wielu Niemców. Przyszło też sporo obcokrajowców.

„Chciałbym zaznaczyć, że dla nas katastrofa smoleńska nie jest powodem do żartów - to była wielka tragedia, dla Polski i dla świata. Mamy głęboki respekt dla ofiar i ich rodzin. Chcieliśmy, żeby ten szacunek był też widoczny w czasie pokazu".

Po filmie odbyła się dyskusja panelowa, w której uczestniczył dr Piotr Olszówka, historyk sztuki, i niemiecki dziennikarz, Philipp Fritz. Obaj, jak podaje PAP, uznali film za dzieło propagandowe. Dla Fritza w dodatku nieudane.

„W tym filmie są elementy komiczne, ale to nie dlatego, że temat jest śmieszny. Chodzi o dialogi - są kanciaste, sztuczne, nie pasują do sceny. Chodzi też o połączenie tych dialogów z grą aktorską. W trzech czy czterech momentach widzowie parsknęli śmiechem właśnie dlatego. Były też momenty, gdy była cisza jak makiem zasiał - to był wyraz szacunku."

Ale nie o to nam chodziło. Chcieliśmy pociąć go skalpelem, przebić balonik, bez zadęcia, bez klękania go ocenić".

Ze scen, które rozbawiły widzów, Adam Gusowski pamięta tę, gdy główna bohaterka pyta swojego partnera: „Byłeś kiedyś tak kurewsko oszukany?" Niezbyt przychylnie ocenili też scenę seksu między główną bohaterką i jej partnerem.

„Na scenę z oficerami z Katynia nie byłem kompletnie przygotowany, nie wiedziałem, że taka jest w tym filmie. Była totalna cisza, ludzi wbiło w fotele, zaczęli uciekać wzrokiem, byli zażenowani i zszokowanie. Nie rozumieli, o co chodzi. Bo ta scena jest po prostu bezwstydna. Jak można to porównywać?"

„Cezary Gmyz, korespondent TVP Info, zauważył, że w kinie pito alkohol. Tak jakby ten film to była jakaś msza, świętość, a kino stawało się kościołem, w którym piwa pić nie wolno. To brak dystansu do filmu jako do medium." 2 stycznia w TVP Info Cezary Gmyz zarzucał Nieudacznikom, że chcą „Smoleńsk" wyśmiać. „Ale nie przyszedł do nas i nie zapytał".

Reakcjami na inicjatywę członkowie Klubu są zresztą zaskoczeni. „Była fala hejtu ze strony polskiej prawicy, a na to nie byliśmy gotowi, bo nigdy wcześniej nam się to nie zdarzyło. To taka naiwność z naszej strony. Zarzucili nam, że jesteśmy finansowani przez rząd niemiecki, który współpracuje z Kremlem".

Dla „Do rzeczy" o projekcji pisał Cezary Gmyz: „Na widowni znalazły się m.in. osoby związane z Komitetem Obrony Demokracji, widzowie w kluczowych momentach filmu wybuchali śmiechem". Tekst był zatytułowany "Salwy śmiechu podczas pokazu Smoleńska w Berlinie." Adam Gusowski: "żadne salwy! Raczej parsknięcia niedowierzania czy zdziwienia".

Dwa dni przed pokazem portal wPolityce stwierdził, że Klub Polskich Nieudaczników to berlińska przybudówka KOD, co uzasadnił faktem, że Adam Gusowski pracuje w radiu kierowanym przez człowieka, który „aktywnie występuje na kodowskich spędach w Berlinie".

Ale, jak zaznacza Gusowski, były też pozytywne reakcje. I przede wszystkim pokaz cieszył się ogromnym zainteresowaniem - kilkudziesięciu osób nie wpuszczono z powodu braku miejsc.

Problem polega na tym, że co udało się Nieudacznikom, było nieosiągalne dla polskiego ambasadora w Berlinie, prof. Andrzeja Przyłębskiego. Pod koniec 2016 r. dwa kina w Berlinie odwołały projekcję filmu, uzasadniając to kwestiami bezpieczeństwa". Na ostatni pokaz, 7 listopada w kinie CineStar Cubix, ambasada już wysłała zaproszenia. Kilka dni przed projekcją kino wycofało się.

Fot. Adam Gusowski

Klub Polskich Nieudaczników - działa przy Ackerstrasse 168 w Berlinie. Założony w 2001 r. przez polskich emigrantów. Odbywają się w nim koncerty, pokazy filmów, wydarzenia literackie i artystyczne. Jak sami mówią w rozmowie z "Gazetą Wyborczą", ich celem jest odczarowanie relacji polsko-niemieckich i stworzenie przestrzeni do dialogu polsko-niemieckiego. O historii Klubu przeczytasz tutaj.