0:00
0:00

0:00

Prawa autorskie: Dariusz Borowicz / Agencja GazetaDariusz Borowicz / A...

Wiedzieli o tym przodkowie nasi, kiedy u schyłku XVIII wieku, w okresie politycznych i duchowych przemian, podjęli zamiar budowy w stolicy Rzeczypospolitej Świątyni Opatrzności Bożej – wotum narodu za drogę dziejów, za dzieło Konstytucji 3 maja.

Homilia z okazji Narodowego Dnia Niepodległości,11 listopada 2016

Sprawdziliśmy

Półprawda. Przodkowie chcieli wybudować Świątynię Najwyższej Opatrzności

Uważasz inaczej?

W 1791 r. Sejm Wielki nie obiecał wcale wybudowania „Świątyni Opatrzności Bożej”. W dokumentach z epoki jest mowa o „Świątyni Najwyższej Opatrzności”. Wbrew pozorom nie chodzi o to samo. Kościół o tym albo nie wie, albo próbuje niewygodną przeszłość zamazać. A szkoda, bo historia jest ciekawa.

„Najwyższa Opatrzność” to termin używany przez... masonów. Wolnomularze w XVIII wieku nie byli ateistami, wierzyli w jakąś formę bezosobowego bóstwa, ale głosili idee ekumeniczne i przekonanie, że wszystkie religie w istocie czczą tego samego, uniwersalnego Boga.

Wśród autorów Konstytucji 3 Maja było wielu masonów. W loży (choć na niskich stopniach) zasiadał zarówno król Stanisław Poniatowski, jak i jego brat, prymas Michał Poniatowski. „Farmazońskie” idee były popularne w Stronnictwie Patriotycznym, w którym Konstytucja 3 Maja powstała. Masonami byli także m.in.: zakonnik-jakobin Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, marszałek Małachowski czy Tadeusz Kościuszko.

Wrogowie Konstytucji 3 maja: Targowica, czyli katolicy

Wrogami wolnomularstwa i liberalnych idei oświeceniowych był Kościół katolicki. W XVIII wieku konserwatyści bali się rozwoju idei praw człowieka, demokracji, wolności słowa czy tolerancji religijnej. Te „plagi” utożsamiała właśnie masoneria. Trzeba było z nią walczyć za wszelką cenę, nawet kosztem niepodległości Polski. Z takiego założenia wyszli sygnatariusze Targowicy.

Obrona tradycyjnych wartości katolickich przed „tyranią” liberalnych i zachłyśniętych ideami z Zachodu elit daje znać o sobie w tekście deklaracji Konfederacji Targowickiej:

„Nie przywykli do kajdan, które konstytucja 3-go maja na nas włożyła, a równie niewolę kładąc ze śmiercią - protestujemy się jak najuroczyściej przeciwko sukcesji tronu, konstytucją 3-go maja ustanowionej (...),

na koniec przeciwko wszystkim prawom i ustawom na tym sejmie wypadłym, które by wolność Rzczpltej obalały (...) konfederujemy się i wiążemy się węzłem nierozerwanym konfederacji wolnej przy wierze św. katolickiej rzymskiej, przy równości i dawności dla wszystkich szlachty, a nie dla osiadłej tylko”.

Idee Konstytucji 3 maja, w tym pomysł wybudowania świątyni, nie były zatem bezpośrednio związane z katolicyzmem i Kościołem.

Świątynia Najwyższej Opatrzności

Dr Paweł Borecki, historyk prawa z Uniwersytetu Warszawskiego w artykule poświęconym Świątyni Opatrzności Bożej na łamach „Ars Regia” pisze:

„To, że projektowana świątynia określona została przymiotnikiem «Najwyższej Opatrzności», a nie «Bożej Opatrzności», a także to, iż w tej części Deklaracji miejsce słowa «Bóg» zajęło pojęcie «Najwyższego Rządcy» - nie jest przypadkowe.

W tym nazewnictwie uwidoczniła się w sposób wyraźny ideowa proweniencja twórców Konstytucji. Autorami Ustawy Rządowej oraz Deklaracji Stanów Zgromadzonych byli polscy wolnomularze, a swoista terminologia zastosowana w nazwie przyszłej, uchwalonej dla uczczenia Konstytucji Świątyni, miała być manifestacyjnym podkreśleniem tego faktu.

Wolnomularzem był król Stanisław August Poniatowski, adeptami Sztuki Królewskiej byli również: Ignacy Potocki, marszałek Sejmu Czteroletniego, Stanisław Małachowski, marszałek Konfederacji Litewskiej - Kazimierz Nestor Sapieha, a nawet, co niewykluczone, sam Prymas - Michał Poniatowski. Nie należeli oni do ateistów czy wrogów Boga, ale jako wolnomularze stali na stanowisku wyrażonym w masońskiej Konstytucji Jamesa Andersona, w której czytamy:

[...] każdy ma prawo do własnych poglądów, bardziej wskazane jest nakłanianie do przestrzegania Religii, co do której wszyscy ludzie są zgodni. Polega ona na tym, aby być dobrym, szczerym, skromnym, honorowym niezależnie od tego, jak się człowiek nazywa i jakie jest jego wyznanie”.

Borecki przypomina także, że uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę świątyni, w maju 1792 r., przypominała ceremonie wolnomularskie.

;
Na zdjęciu Filip Konopczyński
Filip Konopczyński

Zajmuje się w regulacjami sztucznej inteligencji, analizami polityk cyfrowych oraz badaniami biznesowego i społecznego wykorzystania nowych technologii. Współzałożyciel Fundacji Kaleckiego, pracował w IDEAS NCBR, NASK, OKO.press, Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Publikował m.in. w Rzeczpospolitej, Gazecie Wyborczej, Polityce, Krytyce Politycznej, Przekroju, Kulturze Liberalnej, Newsweeku czy Visegrad Insight. Prawnik i kulturoznawca, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego.

Na zdjęciu Magdalena Chrzczonowicz
Magdalena Chrzczonowicz

Naczelna OKO.press, redaktorka, dziennikarka. W OKO.press od początku, pisze o prawach człowieka (osoby LGBTQIA, osoby uchodźcze), prawach kobiet, Kościele katolickim i polityce. Wcześniej pracowała w organizacjach poarządowych (Humanity in Action Polska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Amnesty International) przy projektach społecznych i badawczych, prowadziła warsztaty dla młodzieży i edukatorów/edukatorek, realizowała badania terenowe. Publikowała w Res Publice Nowej. Skończyła Instytut Stosowanych Nauk Społecznych na UW ze specjalizacją Antropologia Społeczna.

Komentarze