Prosimy o Twój 1%. Wolne media i społeczeństwo obywatelskie ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej

Epidemia koronawirusa może umożliwić władzom – płynącym na fali kontroli publicznego zdrowia – wprowadzenie dalszych ograniczeń wolności wypowiedzi i swobody pracy dziennikarskiej. Upierając się przy przeprowadzeniu wyborów prezydenckich 10 maja, rząd i główny rozgrywający, czyli prezes PiS Jarosław Kaczyński, dowodzą, że stawiają na wykorzystanie nieoczekiwanej koniunktury, jaką stwarza im walka z epidemią, do utrwalenia swej władzy na kolejne lata.

28 marca w nocy przegłosowano niekonstytucyjne zmiany w kodeksie wyborczym. Tak, żeby mimo zagrożenia dla zdrowia i życia wybory mogły się odbyć 10 maja.

W tej sytuacji społeczeństwo obywatelskie jeszcze bardziej niż w poprzednich latach „dobrej zmiany” musi mieć narzędzia kontroli i niezależnej informacji – czyli musi mieć do dyspozycji wolne media. Przeznaczając 1 % swego podatku na OKO.press stajesz po stronie demokracji w Polsce. Wspierasz młodą organizację, która od prawie 4 lat dynamicznie się rozwija i dba o sprawy nas wszystkich – obywateli.

Wiemy, jak ważne jest uporządkowanie rynku pracy i zapewnienie pracownikom godnych warunków (sami zatrudniamy na umowy o pracę). Kierując się dobrem wspólnym i potrzebą dostępu do wiarygodnych, sprawdzonych informacji, wszystkie treści w OKO.press publikujemy za darmo, dla wszystkich.

Zdajemy sobie sprawę, że Organizacje Pożytku Publicznego narażone są na dużą krytykę i są pod specjalnym nadzorem nie tylko odpowiednich państwowych służb, ale też obywateli. Dlatego w sposób transparentny rozliczamy się z Czytelnikami z pozyskanych od nich środków i dbamy o to, by nasze wydatki nie budziły jakichkolwiek zastrzeżeń.

OKO.press jest niezależne tak bardzo, jak tylko media mogą być. Jesteśmy niezależni od polityki i wielkich korporacji. Nie mamy reklam. To daje dodatkową pewność, że za OKO.press nie kryją się żadne „sponsorowane treści”. Nie boimy się kontrolować i piętnować władzy, gdy tylko na to zasługuje i pisać tego, co powinno być napisane. Do opozycji mamy zdrowy (i krytyczny) dystans. Działamy jak wykrywacz kłamstw, który wyciąga na światło dzienne afery, nielegalne wydatki publiczne, podejrzane układy z Kościołem.

Jedyni, od których zależymy, to nasi Czytelnicy i Czytelniczki. To marzenie każdego dziennikarza. Utrzymujecie nas z dobrowolnych wpłat, uczestnicząc w obronie wolnego słowa i polskiej demokracji. Dlatego prosimy Cię o przekazanie 1% podatku na niezależne dziennikarstwo OKO.press. Dobrze to wykorzystamy.

OKO.press otrzymało status organizacji pożytku publicznego 28 stycznia 2019 roku. Trochę zbyt późno, by prosić Czytelniczki i Czytelników o wsparcie naszej pracy z odpisu podatkowego w 2019 roku. Ale teraz jest to możliwe i bardzo liczymy na to, że w ten sposób dacie wyraz troski o wolne słowo w Polsce.

To nic nie kosztuje

“To nic nie kosztuje” – to chyba najbardziej rozpoznawane hasło towarzyszące corocznej kampanii 1 %. Wszystko za sprawą mechanizmu, który pozwala odliczyć 1 % podatku od osób fizycznych na organizacje pożytku publicznego. Od 2004 roku Polki i Polacy przekazali w ten sposób ponad 6,7 mld zł na cele społeczne, w 2019 roku osiągając rekordową kwotę 875 mln zł, na którą złożyło się 14,5 mln podatników.

Kim są organizacje, które mogą otrzymać pieniądze? To szczególna grupa NGO’sów (w Polsce jest ich w sumie 8,8 tys. z ponad 100 tys. wszystkich NGO), które uzyskały status organizacji pożytku publicznego, a w zamian przyjęły zobowiązanie większej transparentności, szczególnie finansowej. Ich listę publikuje Narodowy Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. W tym roku to 8 800 organizacji.

Spośród wszystkich organizacji działających dla dobra wspólnego możemy co roku rozliczając podatek wybrać jedną. A ona może wydać te pieniądze tylko na cele publiczne.

1% podatku często mylnie jest kojarzony z darowizną, jednak to dwa zupełnie różne instrumenty wsparcia organizacji pozarządowych. Darowizna, za polskim kodeksem cywilnym to „forma umowy, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swe­go majątku”. Mówimy więc o sytuacji, gdy przekazujemy komuś część pieniędzy należących do nas. 1% natomiast jest instrumentem pozwalającym na dysponowanie częścią pieniędzy należących formalnie do państwa i za pośrednictwem państwa przekazywanych do OPP. 1% i darowizna nie kolidują ze sobą.

Nie tylko akcje charytatywne

Kampanię 1% kojarzymy głównie ze wsparciem dla osób chorych i z niepełnosprawnościami. To ma bezpośrednie przełożenie na statystyki. Co roku najwięcej pieniędzy z 1% trafia do największych OPP. W 2019 roku organizacje, które znalazły się w czołowej dziesiątce zebrały blisko 349 mln złotych, co stanowi prawie 40 proc. wszystkich wpływów z 1%.

Dysproporcje widać też w podziale geograficznym. Zdecydowanie najwięcej środków zebrały organizacje mające swoje siedziby w Warszawie – na ich konta trafiło ponad 402 mln złotych, czyli ok. 46 proc. całej kwoty odpisów. To od mieszkańców Warszawy płynie też najwięcej środków w skali całego kraju. W ramach 1% podatku przekazali organizacjom prawie 196 mln. złotych.

Lp.	Nazwa organizacji	Kwota w zł.
1.	FUNDACJA DZIECIOM „ZDĄŻYĆ Z POMOCĄ	185 507 307,23
2.	AVALON – BEZPOŚREDNIA POMOC NIEPEŁNOSPRAWNYM	47 003 021,68
3.	FUNDACJA POMOCY OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM „SŁONECZKO”	42 382 571,36
4.	FUNDACJA WIELKA ORKIESTRA ŚWIĄTECZNEJ POMOCY	13 678 107,87
5.	FUNDACJA POMOCY DZIECIOM I OSOBOM CHORYM „KAWAŁEK NIEBA”	12 382 195,66
6.	FUNDACJA SENSORIA	10 880 115,57
7.	FUNDACJA DZIECIOM „POMAGAJ”	9 665 855,72
8.	FUNDACJA SERCE DZIECKA IM. DINY RADZIWIŁŁOWEJ	9 581 149,69
9.	FUNDACJA STUDENCKA „MŁODZI-MŁODYM”	8 905 949,22
10.	DOLNOŚLĄSKA FUNDACJA ROZWOJU OCHRONY ZDROWIA	8 829 320,86

Nierówne szanse w finansowaniu stały się też osią krytyki 1%. Co roku największe organizacje inwestują ogromne pieniądze w widoczne kampanie promocyjne, które służą tylko temu, by zebrać obywatelską część podatku. Choć można się zastanawiać nad koniecznością wydawania dużych środków na kampanie 1% (co samo w sobie staje się trochę zaprzeczeniem tej idei), to jednak wiele z tych kampanii na dobre weszło do społecznej świadomości. Nie tylko zachęcały do wsparcia podatkiem OPP, ale zwracały też uwagę na ważny społecznie problem. Świetnym przykładem jest kampania „Pijani życiem” Fundacji Rak’n’roll.

Znaczne fundusze z 1% podatku zbierają też organizacje zakładane przez najpotężniejsze media, jak Agora (wydawca m.in. „Gazety Wyborczej” i Radia TOK.FM) czy TVN, mogące liczyć również na preferencyjne kampanie reklamowe. Dużą część środków z odpisu podatkowego zbiera też wyjątkowa w skali światowej inicjatywa Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

1% stał się podstawą dla wielu organizacji bazujących na subkontach swoich podopiecznych. Możliwość dedykowania pieniędzy na subkonta fundacji, które mają podopiecznych, z jednej strony przybliżyła podatników do idei, z drugiej zmieniła 1% w akcję charytatywną. I nie ma się co dziwić, że w kraju, w którym opieka zdrowotna jest niedofinansowana, ludzie chętnie przekazują pieniądze na ratowanie życia.

Warto jednak pamiętać, że założeniem 1% jest wspieranie wszystkich obszarów życia publicznego, o które ani państwo, ani prywatny rynek nie dbają.

Także tych, których celem jest rozwijanie społeczeństwa obywatelskiego, praktykowanie demokracji czy wspieranie różnorodności. Takich jak OKO.press.

Przeznaczajmy 1% świadomie – na organizacje, które walczą o ważne dla nas cele i wartości. Wtedy 1% najlepiej spełni swoje zadanie.

Przekazanie 1% – to proste

Niezależnie od formy zatrudnienia ani od wysokości odprowadzanych składek, każdy podatnik może wesprzeć swoim 1% wybraną OPP. Są jednak wyjątki. Trzeba do nich zaliczyć studentów i osoby do 26 roku życia, które nawet jeśli pracują, to są zwolnione z obowiązku zapłaty podatku od dochodów. Nie mogą więc też przekazywać 1%.

Odrębną grupą uprawnioną do przekazywania 1% podatku są emeryci i renciści. Choć nie pracują już zawodowo i nie otrzymują wynagrodzenia, to mogą podzielić się z OPP procentem swojego podatku odprowadzanego od rent i emerytur.

Na przestrzeni lat znacząco zmieniał się sposób, w jaki przekazywaliśmy organizacjom 1% podatku. Na początku większość z nas używała do tego tradycyjnych formularzy wypełnianych ręcznie i osobiście dostarczanych do Urzędów Skarbowych. Wraz z rozwojem powszechnego dostępu do Internetu dodano też możliwość rozliczania się online. Po uruchomieniu w 2019 roku rządowego portalu podatki.gov.pl umożliwiającego rozliczenie się w bardzo prosty sposób, liczba PIT-ów rozliczanych online znacząco wzrosła.

Jak zatem przekazać 1% poprawnie i ze wskazaniem na odpowiednią organizację? Najprostsze zadanie stoi przed wspomnianymi wyżej emerytami i rencistami. Wystarczy, że osobiście, przez internet lub pocztą dostarczą do odpowiedniego urzędu skarbowego druk PIT OP, w którym wskazują, na jaką organizację chcą przekazać swój 1%.

Pozostali podatnicy mogą skorzystać z prostych i intuicyjnych w obsłudze narzędzi udostępnianych przez Ministerstwo Finansów lub z szeregu programów i gotowych formularzy udostępnianych przez organizacje. My oczywiście polecamy narzędzia do przekazania 1%, które przygotowaliśmy specjalnie z myślą o czytelnikach OKO.press.

Przekaż 1% na niezależne dziennikarstwo OKO.press! DZIĘKUJEMY!

---