Aborcja nie wywołuje traumy, a 95 proc. kobiet jej nie żałuje. Czyli jest ok, przynajmniej na Zachodzie

"Może moje znajome nie są tak znakomicie wyemancypowane, jak panie z okładki, bo decyzja o usunięciu ciąży była dla nich dramatycznie trudna, a psychologiczne następstwa zabiegu ogromnie bolesne" - napisała dziennikarka Hanna Lis. Na okładce "WO" trzy kobiety z "Aborcyjnego Dream Teamu" (wspierającego kobiety podczas aborcji farmakologicznej) są uśmiechnięte i mają koszulki z napisem "Aborcja jest OK".

Przekonanie, że aborcja, nawet gdy jest prawnie dozwolona, wywołuje zawsze negatywne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i jest dramatycznym wyborem to dominująca w Polsce narracja - także w środowiskach pro-choice. O przerywaniu ciąży nie wypada mówić inaczej, stąd "szok i niedowierzanie" opinii publicznej a także fala hejtu na "Wysokie Obcasy".

Zwróciła na to uwagę Małgorzata Święchowicz w tygodniku "Newsweek": "Gdy tak wielu patrzyło z oburzeniem na okładkę „Wysokich Obcasów”, ja z zażenowaniem patrzyłam na okropne wpisy radykałów, którzy traktują oni kobiety jak kogoś gorszego gatunku, kogo trzeba pilnować i mówić mu, co ma robić oraz czuć. Dlaczego to jest OK? A to, że kobiety opowiadają o aborcji nie jak o ciężkiej, śmiertelnej wręcz traumie, to już nie jest OK?". Święchowicz podkreśla też, że jako osoba, która aborcji nie miała, nie wie, co się wtedy czuje.

Niestety, nie znaleźliśmy polskich badań dotyczących konsekwencji psychologicznych przerwania ciąży. Nic dziwnego: trudno prowadzić badania naukowe w podziemiu. Zajrzeliśmy jednak do dużych badań amerykańskich i brytyjskich.

Aborcja nie wywołuje negatywnych następstw psychicznych

W 2006 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) powołało specjalny zespół, którego zadaniem był przegląd wszystkich badań na temat konsekwencji aborcji. Konkluzje z takiego przeglądu mają dużą wartość - wyznaczają konsensus naukowy.

Psychiatrzy wzięli pod uwagę wszystkie badania na ten temat opublikowane w anglojęzycznych recenzowanych czasopismach naukowych od 1989 roku - łącznie 73 badania. Do jakich wniosków doszli?

• U kobiet, które przerwały nieplanowaną ciążę w pierwszym trymestrze ryzyko wystąpienia problemów z zakresu zdrowia psychicznego nie jest większe niż u kobiet, które donosiły ciążę.
• Negatywne reakcje kobiet, które dokonały aborcji chcianej ciąży ze względu na wady płodu są porównywalne z reakcjami na poronienie, urodzenie martwego dziecka lub śmierć dziecka tuż po porodzie. Ale gorsze od nich w skutkach jest urodzenie dziecka z wadami zagrażającymi życiu.

Badacze wymieniają czynniki sprzyjające negatywnej reakcji na aborcję w pierwszym trymestrze:

• Poczucie stygmatyzacji, konieczność ukrywania się z zabiegiem, słabe wsparcie otoczenia społecznego;
• Wcześniejsze problemy ze zdrowiem psychicznym (to najsilniejszy z czynników);
• Czynniki osobowościowe takie jak niskie poczucie własnej wartości i strategie radzenia sobie ze stresem oparte na wyparciu lub unikaniu;
• Specyfika danej ciąży, w szczególności to, w jakim stopniu była ona chciana.

Podobne były wnioski z wcześniejszego przeglądu opublikowanego przez APA w 1990 roku. Zbieżne wnioski zawiera także systematyczny przegląd oparty na 44 badaniach napisany przez stowarzyszenie brytyjskich psychiatrów na zlecenie tamtejszego ministerstwa zdrowia w 2011 roku. I tutaj największym czynnikiem ryzyka były wcześniejsze problemy ze zdrowiem psychicznym, a mniejszymi - stygmatyzacja, konieczność ukrywania się i brak wsparcia. Według badaczy sama aborcja niechcianej ciąży nie zwiększa ryzyka problemów psychicznych.

Warto zwrócić uwagę, że w Polsce stygmatyzacja aborcji - w wyniku choćby katolickiej perswazji - może być silniejsza niż na Zachodzie. Może to sprawiać, że reakcje Polek są bardziej negatywne.

Kobiety nie żałują aborcji

Nie ma zatem wiarygodnych dowodów na to, że przerwanie niechcianej ciąży samo w sobie ma negatywne konsekwencje dla zdrowia psychicznego kobiet.

A jakie - statystycznie - ma dla ich samopoczucia? Tutaj niestety nie dysponujemy przeglądem badań, bo jest ich po prostu za mało. Ale na jedno z takich badań warto zwrócić uwagę w kontekście toczącej się w Polsce dyskusji.

Badaczki z Uniwersytetu Kalifornijskiego zbadały reakcje emocjonalne 667 kobiet na przestrzeni trzech lat po dokonaniu przez nie zabiegu. Kobiety pochodziły z całych Stanów Zjednoczonych, z różnych grup etnicznych i religijnych.

• 95 proc. kobiet nie żałuje decyzji o zabiegu. Ten odsetek nie zmienia się znacząco w ciągu trzech lat po aborcji, czyli nie jest tak, że kobiety po czasie zaczynają żałować swojej decyzji. Przeciwnie, prawdopodobieństwo takiej reakcji z czasem się zmniejszało;
• Kobiety nieco się pod tym względem różniły: żal odczuwało więcej respondentek pochodzenia latynoamerykańskiego, kobiet bezrobotnych oraz takich, których partnerzy byli przeciwni aborcji (najrzadziej żałowały te kobiety, których partnerzy nie mieli żadnego wpływu na decyzję).

• Kobiety po aborcji silniej doświadczały zarówno pozytywnych emocji (radość, ulga), jak i negatywnych. Jak tłumaczą naukowcy, jest to całkiem zrozumiałe w przypadku każdej decyzji o istotnych konsekwencjach. I jedne, i drugie szybko jednak wygasały, a odstępstwa od tego trendu były rzadkie (jedynie u ok 6 proc. kobiet w ciągu 3 latach po zabiegu poziom negatywnych emocji podniósł się co najmniej o jeden stopień na 16-stopniowej skali).
• Negatywne emocje wystąpiły częściej u kobiet ze środowisk, w których aborcja jest stygmatyzowana.

"W powszechnym odbiorze i w debacie wokół aborcji, ten zabieg jest wiązany z emocjonalną krzywdą" - mówiła dr. Corinne Rocca, jedna autorek badania. "Albo, że trzeba chronić kobiety przed taką decyzją"

Badania wskazują, że to błędne założenia.