Cud na Wisłą wg Dudy: "Jednym z elementów sukcesu było wsparcie Matki Najświętszej i Pana Boga"
Rzęsisty deszcz nie ostudził religijnego zapału prezydenta Dudy, który w mowie na Defiladzie Niepodległości przesądził, że czynnik nadprzyrodzony miał udział w zwycięstwie w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. A jeszcze w 2017 roku mówił językiem racjonalnym: "Przeświadczenie o opiece Matki Boskiej dodało sił naszym żołnierzom"
Opowiadanie, że Matka Najświętsza "wsparła swoich chłopców" w zwycięskim boju na przedpolach Warszawy w 1920 roku i z "całą pewnością" dokonała cudu trudno uznać za wyraz obowiązującej władze "bezstronności w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych".
Mowa prezydenta otwierała spektakl patriotyczno-wojskowy, jakim była Wielka Defilada Niepodległości. Tuż przed nią, podczas hymnu lunął rzęsisty deszcz i rozległy się grzmoty (i nie były to strzały z armat).
"Nie pamiętam, żeby w tak doniosłym dniu jak ten, Mazurek Dąbrowskiego śpiewany był przy akompaniamencie gromów. Jakże to znamienne! - zaczął prezydent, ale nie nadał temu zdarzeniu przyrodniczemu religijnego sensu. "Wielka defilada i wielkie siły natury" - zawołał jakby był ateistą.
Inaczej zinterpretował historię bitwy polsko-bolszewickiej 15 sierpnia 1920 roku:
Tutaj na przedpolach Warszawy 98 lat temu zdarzył się Cud nad Wisłą (pauza). Owszem. Z całą pewnością był tam na pewno element cudu
Dalej prezydent na chwilę relatywizuje tezę o cudzie, przypisując ją "ludziom wierzącym":
"Ludzie wierzący powiedzą: Pan Bóg stanął w obronie Polski, wsparł polskich żołnierzy, Matka Najświętsza wsparła swoich chłopców, swoje dzieci, żeby mogli się obronić przed sowiecką czerwoną nawałą, po to, żeby mogli obronić wolność, obronić niepodległość, ale przede wszystkim obronić chrześcijaństwo i życie".
Za moment mówi jednak: "Ale wiemy wszyscy doskonale, że to tylko jeden z elementów sukcesu. Drugim był geniusz dowódców, męstwo żołnierzy, a przede wszystkim ich umiejętności. Te właśnie czynniki zdecydowały o tym, że Polska zwyciężyła", czyli
wraca do wyjściowej opinii, że cudowna ingerencja była, choć sama w sobie by nie wystarczyła. Bo Polak musiał pomóc Matce Najświętszej.
W ten sposób Duda wprowadza czynnik boski jako element wyjaśnienia zwycięstwa 1920 roku, równoważny z czynnikiem ludzkim czy narodowym.
Dalej prezydent Duda rozwija racjonalny (co nie znaczy - słuszny) pogląd historyczny, że "polscy chłopcy obronili wtedy Europę przed czerwoną zarazą. Męstwo naszych pradziadów zapobiegło katastrofie. To była jedna z najważniejszych w dziejach świata bitwa". Gdyby nie Cud nad Wisłą gdzie zatrzymałaby się wtedy Armia Czerwona: w Berlinie? W Paryżu? A może w Madrycie?".
Przeczytaj analizę Adama Leszczyńskiego rzeczywistego znaczenia wojny 1920 roku.
W 2017 roku Duda nie wierzył w cuda
Deklaracja historycznego cudu Andrzeja Dudy staje się wyrazistsza, gdy porównać ją z jego przemówieniem z 15 sierpnia 2017 roku. Prezydent był wtedy równie wzmożony patriotycznie i podobnie mówił o triumfie polskiego ducha, ale czynnik religijny umieścił w świeckiej, racjonalnej ramie interpretacyjnej:
"Można zapytać, skąd się to zwycięstwo wzięło. Nie waham się powiedzieć i myślę, że taki był też zamysł strategów i dowódców polskiej armii, że ten przełom nastąpił właśnie w święto Matki Boskiej Zielnej, Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Bo przecież polscy rycerze tyle wieków wcześniej, stając do walki, śpiewali: »Bogurodzica, Dziewica...«.
Wierzyli gorąco w opiekę Matki Najświętszej nad nimi i naszą ojczyzną. Przeświadczenie o tej opiece dodało sił ponad milionowi naszych żołnierzy tamtego 15 sierpnia".
W 2017 roku uważał, że zadziałała wiara w możliwość cudu, wykorzystana przez dowódców, by wzmocnić zapał żołnierzy.
Nie cud, lecz wiara w cud pomogła wygrać bitwę.
Kłopot z udziałem Matki Najświętszej
Oczywiście każdy człowiek ma prawo wyznawać dowolną wiarę, nawet w cuda. Według jednych badań (RSW Resaerch, 2016) w cuda wierzy 41 proc. Polek i Polaków, według innych (OBOP, 2011) - 64 proc. W sondażu PBS DGA z 2007 roku aż 73 proc. uznało, że Jan Paweł II dokonywał lub nadal pośmiertnie dokonuje cudów, a kwestionowało ten fakt tylko 21 proc. Cuda w tych sondażach dotyczyły raczej życia prywatnego.
Formułując tezę o bezpośrednim (acz niewystarczającym) udziale Matki Najświętszej w dziejach, prezydent natyka się na problem, z jakim boryka się tzw. teodycea: jak pogodzić wiarę w boską ingerencję ze złem. Bo przecież zwycięstwo w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku było w najnowszych dziejach raczej sukcesem wyjątkowym.
Matka Boska jest królową Polski co najmniej od 1 kwietnia 1656, kiedy odpowiednie śluby złożył król Jak Kazimierz (co potwierdza Episkopat Polski na swoich stronach - zobacz niżej), a przecież od tego czasu Polska poniosła wiele klęsk, przegrała kilka powstań, na ponad 100 lat straciła niepodległość, doznała straszliwych cierpień w czasie II wojny światowej, a potem znalazła się pod kontrolą sowieckiego komunizmu.
Nie zagłębiając się w trudniejsze rozważania filozoficzne, zauważmy, że Duda zostawił tu sobie furtkę.
Mógłby skorzystać z tego, że jego teoria dziejów jest dwuczynnikowa i powiedzieć, że Matka Najświętsza zawsze Polaków wspiera, ale Polacy nie zawsze stają na wysokości zadania.
Rzecz jest tym ważniejsza, że 8 lipca 2018 doszło do swego rodzaju odnowienia ślubów króla Kazimierza. Premier Mateusz Morawiecki podczas mszy na zakończenie pielgrzymki Radia Maryja, zawierzył Polskę Matce Boskiej: "Jasna Góro, Czarna Madonno, miej w opiece naród cały, który żyje dla Twej chwały".
Z dużym prawdopodobieństwem można uznać, że prezydent Duda, podobnie jak wcześniej premier Morawiecki, naruszył zasadę rozdziału państwa i Kościoła, opisaną w art. 25 Konstytucji RP. Stanowi on bowiem m.in., że "władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym".
Trudno uznać opowiadanie o cudach w oficjalnym wystąpieniu za zachowanie religijnej bezstronności.
Założyciel i redaktor naczelny OKO.press (2016-2024), od czerwca 2024 redaktor i prezes zarządu Fundacji Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO. Redaktor podziemnego „Tygodnika Mazowsze” (1982–1989), przy Okrągłym Stole sekretarz Bronisława Geremka. Współzakładał „Wyborczą”, jej wicenaczelny (1995–2010). Współtworzył akcje: „Rodzić po ludzku”, „Szkoła z klasą”, „Polska biega”. Autor książek "Psychologiczna analiza rewolucji społecznej", "Zakazane miłości. Seksualność i inne tabu" (z Martą Konarzewską); "Pociąg osobowy".
Założyciel i redaktor naczelny OKO.press (2016-2024), od czerwca 2024 redaktor i prezes zarządu Fundacji Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO. Redaktor podziemnego „Tygodnika Mazowsze” (1982–1989), przy Okrągłym Stole sekretarz Bronisława Geremka. Współzakładał „Wyborczą”, jej wicenaczelny (1995–2010). Współtworzył akcje: „Rodzić po ludzku”, „Szkoła z klasą”, „Polska biega”. Autor książek "Psychologiczna analiza rewolucji społecznej", "Zakazane miłości. Seksualność i inne tabu" (z Martą Konarzewską); "Pociąg osobowy".
Komentarze