Nie wypuszczajmy ministra Zielińskiego na ulice

OKO.press oznacza wypowiedź ministra "matołkiem". Jako minister spraw wewnętrznych powinien wiedzieć, co rzeczywiście ma wpływ na bezpieczeństwo i nie opierać swoich diagnoz politycznych na filmach sensacyjnych.

Zaburzenia psychiczne a przemoc

Przekonanie, że zaburzenia psychiczne wiążą się z większą niż w reszcie społeczeństwa skłonnością do przemocy nie znajdują potwierdzenia w badaniach, które prowadzone są od kilkudziesięciu lat na świecie. To nie osoby z zaburzeniami psychicznymi stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, ale młodzi mężczyźni - najczęstszym sprawcą przemocy jest mężczyzna w wieku 18-30 lat, którzy nie stroni od alkoholu i innych substancji odurzających.

W 2012 roku w Polsce pod wpływem alkoholu było ponad 50 proc. podejrzanych o zabójstwo, 34 proc. - o udział w bójce lub pobicie, 30 proc. podejrzanych o zgwałcenie lub spowodowanie uszczerbku na zdrowiu. W Wielkiej Brytanii przeprowadzono natomiast badania, z których wynika, że tylko 7 proc. zabójców to osoby z chorobami psychicznymi.

W rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Jednym z najciekawszych portretów skłonności osób chorujących psychicznie są badania opublikowane przez dr Jillian Peterson w "Law and Human Behavior". Dowiodła ona, że tylko w 7,5 proc. przypadków akt przemocy można powiązać z poważnymi zaburzeniami psychicznymi (depresją, schizofrenią i zaburzeniami dwubiegunowymi) sprawcy.

Kolejne badanie - MacArthur Violence Risk Assesment Study (USA, 1998) - polegało na badaniu tysiąca osób co dziesięć tygodni po opuszczeniu przez nie oddziału psychiatrycznego. Badanie nie wykazało związku między zaburzeniami psychicznymi a przemocą - różnica między byłymi pacjentami a pozostałymi mieszkańcami danych dzielnic była niewidoczna.

Stereotyp "niebezpiecznego świra"

Dzięki medialnemu powiązaniu chorób psychicznych z przemocą potężne narzędzie otrzymali politycy. Łatwiej jest im straszyć obywateli ludźmi chorymi psychicznie.

Mają oparcie w społeczeństwie. Według badań CBOS 74 procent Polaków uważa za słuszne przymusowe leczenie chorób psychicznych. Ponad 70 proc. nie chciałoby aby osoba, która kiedyś cierpiała na chorobę psychiczną, była opiekunem lub nauczycielem ich dzieci. Za to tylko 11 procent nie chciałoby, żeby osoba z zaburzeniami psychicznymi była ich sąsiadem - większość Polaków nie ma nic przeciwko temu.

Błąd popełnią jednak ci, którzy uznają, że list ministra Zielińskiego to kolejny objaw "dobrej zmiany". Poprzednia władza również posługiwała się tym stereotypem, a człowiekiem, który zrobił w ostatnich latach najwięcej dla stygmatyzacji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi, jest Donald Tusk.

To jego rząd w ekspresowym tempie uchwalił - podpisaną później przez Bronisława Komorowskiego - ustawę o tzw. "bestiach", czyli "o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób". Prawnicy i eksperci w zakresie ochrony praw człowieka - m.in. Monika Płatek, Marian Filar - ostrzegali, że nowe prawo wynika z paniki społeczeństwa, którą wykorzystali politycy.

"Ustawa o bestiach" spowodowała trwający przez kilka miesięcy medialny show stygmatyzacji osób chorujących psychicznie. Na przykład: "Wątpliwości co do zgodności projektowanych przepisów z Konstytucją były kwitowane pytaniem: "ja chciałbym wiedzieć, co te osoby powiedziałyby rodzicom zgwałconych i zamordowanych dzieci...?" - cytuje Zbigniewa Ziobrę Maciej Bocheński w artykule o populizmie karnym.