"Znajdziemy lekarzy, którzy wyleczą tę twoją orientację". Kampania, która walczy z homofobią w domu

O przemocy wobec osób LGBTI mówi się zazwyczaj w kontekście przestrzeni publicznej. Jej sprawcami są, jak zwykle się sądzi, nieznajomi. Tymczasem pierwszym miejscem, w którym osoby LGBTI spotykają się z brakiem akceptacji i przemocą są ich domy.

Według szacunków Lambdy - organizacji zajmującej się wsparciem osób LGBTI - 12 proc. gejów i lesbijek, którzy zgłaszają się do organizacji, skarży się na przemoc ze strony ojca lub matki. W przypadku osób transpłciowych ten odsetek jest jeszcze wyższy i wynosi niemal 30 proc.

Jednak - jak mówi Karolina Więckiewicz ze stowarzyszenia Lambda Warszawa - ta forma przemocy jest szczególnie bagatelizowana:

Takie komentarze to akty przemocy i sygnał pokazujący, że może dojść do eskalacji. Nie należy ich ignorować".

To do nich - ofiar, a także sprawców, którzy nie mają świadomości, że ich słowa to przemoc - skierowana jest kampania społeczna Lambdy "Jeśli to słyszysz, jeśli to mówisz". To pierwsza w Polsce tak głośna próba poruszenia tematu przemocy psychicznej wobec osób LGBTI ze strony najbliższych. Plakaty z przykładami homofobicznych i transfobicznych haseł zawisły w 40 miejscach Warszawy. Inauguracja kampanii odbyła się 17 maja 2017 roku, z okazji Międzynarodowego Dnia Przeciwko Homo-, Bi- i Trans-fobii, a jej projekt pro bono stworzyła agencja K2.

Hasła na plakatach to autentyczne - pełne uprzedzeń - słowa, które słyszą osoby informujące rodzinę o swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej:

• "Urodziłam córkę, nie jakiegoś transa";
• "Ja cię tak nie wychowałam, żebyś się teraz z mężczyznami umawiał";
• "Wybiję ci z głowy ten biseksualizm";
• "Dzieciakom w Twoim wieku różne rzeczy się wydają, za jakiś czas ten cały homoseksualizm Ci przejdzie";
• "Jak powiesz babci, że jesteś takim odmieńcem, to ją tym zabijesz";
• "Znajdziemy takich lekarzy, żeby wyleczyli tę Twoją orientację";
• "Kieszonkowe dawałem jak byłaś normalna. Na randki z dziewczynami nie dostaniesz pieniędzy".

"Z naszych doświadczeń wynika, że dla wielu osób takie komentarze to codzienność. Wiemy to z telefonu zaufania, interwencji kryzysowych i grup terapeutycznych, które prowadzimy. Naszym celem jest uświadomienie jak najszerszej grupie, że to jest przemoc, a osobom LGBT chcemy pokazać, że nie muszą być w tym same; że mogą zwrócić się o pomoc" - mówi Karolina Więckiewicz.

Co 10 osoba LGBTI spotyka się z przemocą w domu

I choć brakuje kompleksowych badań poświęconych odrębnie zjawisku przemocy domowej wobec osób LGBTI, z dostępnych raportów wynika, że brak akceptacji i przemoc zarówno psychiczna i fizyczna ze strony rodziny to zjawisko, z którym spotyka się przynajmniej co 10 osoba LGBTI.

Najobszerniejsze badanie "Sytuacja społeczna osób LGBT", przeprowadzone na dużej grupie (ponad 11 tys. ankietowanych) z 2011 roku, ujawniło różnice ze względu na płeć. Podczas gdy mężczyźni byli przede wszystkim narażeni na potrącenie, uderzenie, szarpanie albo kopanie oraz pobicie w przestrzeni publicznej, przemoc wobec kobiet znacznie częściej rozgrywała się w sferze prywatnej i miała charakter seksualny. Sprawcami częściej byli matka, ojciec lub przyjaciel, a do przemocy dochodziło we własnym mieszkaniu. Ta zależność powtórzyła się także w przypadku przemocy psychicznej - mężczyźni częściej doznawali jej w sferze publicznej, a kobiety w prywatnej - kiedy sprawcą był ktoś z rodziny, a zdarzenia miały miejsce w mieszkaniu ofiary.

Sytuacja społeczna osób LGBT, raport za lata 2010 - 2011

Osoby LGBTI doświadczają przemocy dwa razy częściej niż osoby heteroseksualne

Z najnowszych badań poświęconych przemocy wobec osób LGBTI w Polsce, przeprowadzonych przez Centrum Badań Nad Uprzedzeniami i Kampanię Przeciw Homofobii, wynika że aż 3 na 10 osób LGBTI w ciągu ostatnich pięciu lat doświadczyło przemocy. To dwa razy częściej niż osoby heteroseksualne.

Najczęściej dotyka ona osób transpłciowych - aż 48 proc. z nich. Jednak występuje niepokojąco często w stosunku do każdej z grup i dotyczy:

• 38 proc. homoseksualnych mężczyzn,
• 33 proc biseksualnych mężczyzn,
• 25 proc. lesbijek,
• 23 proc. osób queer, interseksualnych i aseksualnych,
• 16 proc. biseksualnych kobiet.

Badanie wykazało, że najczęstszymi formami przemocy są:

• atak fizyczny - 27 proc.,
• groźba przemocy fizycznej - 20 proc.,
• wyzwiska - 18 proc.,
• negatywne komentarze - 10 proc.,
• wyśmiewanie - 10 proc.

Sprawcami najczęściej są grupy (68 proc.), mężczyźni (67 proc.) i znajomi ze szkoły czy uczelni (36 proc.), a miejsca, w których dochodzi do aktów przemocy to: przestrzeń publiczna (34 proc. - ulica, plac, parking), szkoła i uczelnia (26 proc), dom (9 proc.), środki komunikacji publicznej (5 proc.).

Polska homofobia

W polskim społeczeństwie wciąż pokutuje przeświadczenie, że homoseksualność to zaburzenie. W sondażu CBOS z 2013 roku aż 83 proc. respondentów uważało, że homoseksualność jest „odstępstwem od normy”, a 63 proc. uważa, że osoby nieheteroseksualne nie powinny mieć prawa do „publicznego pokazywania” swojego „stylu życia”.

W 2014 roku postawy Polaków badało Centrum Badań nad Uprzedzeniami. Sprawdzili czy nienormatywną orientację seksualną Polacy i Polki traktują jako zagrożenie, czy raczej coś pozytywnego. Wyniki są rozczarowujące i potwierdzają tendencje zarysowane przez sondaż CBOS.

Jedna piąta (22 proc.) badanych stwierdziła, że osób homoseksualnych powinno się unikać. Ponad jedna czwarta (28 proc.) uznała, że są niemoralne, a niemal połowa (48 proc.) stwierdziła, że osobom LGBT nie powinno się pozwalać na pracę z dziećmi.