Żydzi jako "żmijowe plemię". Leszczyński o antysemickim wpisie Bartyzela

Wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec prof. Jacka Bartyzela, dawnego opozycjonisty, a obecnie profesora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, wysłałem na adres rektora UMK w sobotę 23 lutego 2019. Kilkanaście godzin wcześniej, w piątek wieczorem, prof. Bartyzel opublikował na Facebooku publiczny post o jednoznacznie antysemickiej treści:

Dlaczego wpis jest antysemicki? Prof. Bartyzel pisze o Żydach, że:

• „nienawidzą nas i opluwają”;
• są „plemieniem żmijowym, pełnym pychy, jadu i złości” (jest to zniekształcony cytat z ewangelii, zaraz do niego wrócimy);
• „nie są zdolni do okazywania wdzięczności, uważają natomiast, że wszystko im się należy”.

Kluczowe jest tutaj nie tylko wykorzystanie antysemickich stereotypów (pycha, nieuczciwość, nieumiejętność okazywania wdzięczności), ale też przypisanie tych cech Żydom w ogóle - tylko z tego powodu, że są Żydami. Jest to pogląd antysemicki w czystej postaci, rodem z przedwojennej endeckiej lub nazistowskiej prasy.

Kiedy minister spraw zagranicznych Izraela Izrael Katz, powiedział - cytując innego izraelskiego polityka - że „Polacy wyssali antysemityzm z mlekiem matki”, rząd RP się oburzył i oskarżył Katza o rasizm. Wpis prof. Bartyzela należy do dokładnie tej samej kategorii, co skandaliczna wypowiedź Katza. Wpisuje się też w długą i bardzo bogatą tradycję polskiego antysemityzmu.

Co więcej, prof. Bartyzel wzywa także do agresji fizycznej wobec naukowców - bo to o nich chodzi - którzy mówią otwarcie o współudziale części Polaków w Zagładzie. Nie zostało to powiedziane wprost, ale wpis prof. Bartyzela pojawił się w kontekście debaty dotyczącej konferencji poświęconej polskiej szkole badań nad Zagładą, która odbyła się w Paryżu 21-22 lutego i obfitowała w incydenty wywołane przez protestujących przedstawicieli Polonii.

Oburzony wpisem prof. Bartyzela, napisałem list do rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Prosiłem w nim - jako dziennikarz i jako naukowiec - o odpowiedź na pytanie:

„Czy uważa Pan te wypowiedzi za licujące z godnością pracownika naukowego - profesora - Uniwersytetu?”

oraz wnioskowałem o wszczęcie procedury dyscyplinarnej. Uznałem bowiem, że publiczne głoszenie antysemickich i rasistowskich poglądów dyskwalifikuje nauczyciela akademickiego. Zgodnie z „Regulaminem pracy UMK w Toruniu” z 2011 roku (par. 101) „Nauczyciele akademiccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie uchybiające obowiązkom nauczyciela akademickiego lub godności zawodu nauczycielskiego”.

Potem opublikowałem swój list i zrzut ekranu z wpisem prof. Bartyzela na Facebooku.

Jak zostałem sykofantem

Prof. Bartyzel zareagował szybko. Nazwał naukowców z PAN występujących na konferencji w Paryżu „oszczercami i łgarzami”, a mnie - „publicznym sykofantem w służbie publicznego kultu judeolatrii” (w przekładnie na polski: „publicznym donosicielem w służbie publicznego kultu uwielbienia Żydów”) oraz podgatunkiem naukowca.

Oba te posty były publiczne. Facebook usunął je jednak po kilkunastu godzinach za naruszenie standardów społeczności (na Facebooku nie można głosić rasistowskich i antysemickich poglądów). Ktoś musiał zgłosić oba posty prof. Bartyzela moderatorom Facebooka.

Sprawą zainteresowały się media - napisał o niej m.in. Onet, „Gazeta Wyborcza”, „Fakt” oraz Wirtualna Polska.

Dziennikarz „Onetu” zadzwonił do prof. Bartyzela i zapytał go, czy sam usunął wpisy „targany wyrzutami sumienia”:

- zakończył profesor, rzuciwszy słuchawką, nie chcąc nawet wysłuchać, że Onet nie jest portalem niemieckim. Chwilę potem pochwalił się na Facebooku, że odmówił komentarza.

W poniedziałek 25 lutego dostałem także odpowiedź na maila wysłanego do UMK. Rektor nie odpowiedział na pytanie, czy jego zdaniem wpis prof. Bartyzela licuje z godnością nauczyciela akademickiego. Kolegium rektorskie (rektor i prorektorzy) zdecydowało się jednak skierować sprawę do rzecznika dyscyplinarnego, który ma teraz trzy miesiące na jej zbadanie. O postępowaniu dyscyplinarnym poinformowały media.

Strumień manipulacji

Wtedy w obronie prof. Bartyzela stanął portal wPolityce.pl braci Karnowskich, który w krótkim czasie opublikował cztery materiały:

• informację, że „Gazeta Wyborcza” chce wyrzucić z pracy prof. Bartyzela;
• wywiad z samym prof. Bartyzelem;
• wywiad z prof. Wojciechem Polakiem, profesorem historii z Torunia, częstym gościem „Radia Maryja”;
• wywiad z synem Jacka Bartyzela, Jackiem Władysławem, początkującym politykiem i publicystą.

Pominę insynuacje pod moim adresem; kto jest zainteresowany, niech sam przeczyta. Nie jestem na nie wrażliwy.

Ustalmy jednak fakty:

• „«Gazeta Wyborcza» wzięła na cel prof. Jacka Bartyzela”. Nie. Z całą sprawą „Wyborcza” ma tyle wspólnego, że o niej napisała. Nie ona jedna zresztą. Oczywiście „Wyborcza” działa na czytelników jak płachta na byka — odrzucają automatycznie wszystko, co napisze.
• „Używanie argumentu antysemityzmu jest chwytem często stosowanym w rozmaitych dyskusjach o Żydach. Wypowiedź, że coś jest antysemickie ma być ostatecznym argumentem, który ma zdyskwalifikować niewygodnego dyskutanta i zakończyć rozmowę” (prof. Polak). Żaden z obrońców prof. Bartyzela nie odnosi się do jego wpisu, nie dowodzi, że wpis wcale nie był antysemicki. Mówią tylko tyle: „próbuje się zgnębić inaczej myślącego naukowca”. Nie. Chodzi o to, że naukowiec odpowiedzialny za kształcenie studentów prezentuje publicznie poglądy antysemickie — na Facebooku robi to skuteczniej niż gdyby wykrzykiwał je, stojąc przed bramą uczelni.
• „Kto powiedział, że do Żydów nie można nie czuć niechęci? Można ją przecież czuć do Polaków, Niemców, Francuzów. I nic się z tego powodu nie dzieje. Dlaczego akurat Żydów trzeba kochać? Tego nikt nie zdołał wyjaśnić” (prof. Bartyzel). Nie. Nikt nie zmusza prof. Bartyzela do kochania czy szanowania kogokolwiek. Publiczne wygłaszanie antysemickich wypowiedzi jest jednak traktowane szczególnie. Antysemityzm był motorem napędowym jednej z najbardziej okrutnych zbrodni w dziejach ludzkości. Jest też oczywiście obraźliwy i nonsensowny — podobnie jak każda ogólna opinia o dowolnej grupie etnicznej.

Na zakończenie: dlaczego w ogóle chciałem się tym zająć? W demokratycznym państwie prawa ludzie ufają instytucjom - w tym wypadku powołanym po to, żeby chronić godność nauczyciela akademickiego. W cywilizowanym kraju nie jest to zawód dla osób, które głoszą antysemickie poglądy. Podobnie jak kłamstwo oświęcimskie wyłączają one osobę, która je głosi, z demokratycznej debaty.

Pod postami na portalu wPolityce pojawiły się natychmiast dziesiątki antysemickich komentarzy. Oto reprezentatywna próbka, która przekonała mnie, że warto było się nad wpisami prof. Bartyzela pochylić.