Samodzielna matka z płacą minimalną bez prawa do Funduszu Alimentacyjnego. "Bezgraniczne lekceważenie"

W 2015 roku rząd PiS obiecał, że po wygranych wyborach rozprawi się z problemem niskich progów dochodowych w Funduszu Alimentacyjnym. Świadczenia z Funduszu (maksymalnie 500 zł) miały być wsparciem państwa dla samodzielnych rodziców i ich dzieci, których ojcowie - bo to oni stanowią 99 proc. dłużników - nie płacą alimentów. W teorii taka pomoc przysługuje milionowi dzieci.

Jednak od 11 lat progi dochodowe uprawniające do pobierania świadczeń nie drgnęły i wynoszą wciąż 725 zł na osobę w rodzinie. W 2007 roku, gdy powstał Fundusz Alimentacyjny, płaca minimalna wynosiła 936 zł brutto (697,75 netto). W 2018 r. - 2 100 zł. Zamrożenie progów sprawiło, że z roku na rok coraz więcej osób przekraczało groszowe progi uchwalone przez rząd Jarosława Kaczyńskiego.

W maju 2018 minister rodziny Elżbieta Rafalska niespodziewanie ogłosiła, że podniesie próg z 725 zł do 800 zł. Już wtedy przewidywaliśmy, że nie wpłynie to znacząco na poprawę sytuacji samodzielnych rodziców i ich dzieci. I była to bardziej niż uzasadniona obawa. 11 września 2018 Rada Ministrów przyjęła rozporządzenie ws. wysokości minimalnego wynagrodzenia w przyszłym roku. W 2019 roku wyniesie ono 2 250 zł – o 150 zł więcej niż w 2018 roku. Sama podwyżka minimalnego wynagrodzenia nie jest szczególnie imponująca – płaca minimalna w Polsce wciąż jest poniżej rekomendowanej przez UE wartości 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Tak jak wyliczaliśmy, gdyby próg rósł równo z minimalnym wynagrodzeniem, to w 2018 roku powinien wynosić nie 800 zł, a 1589,36 zł, a w 2019 – 1732,5 zł.

Rodzice: rząd nas lekceważy

14 listopada ponad 40 stowarzyszeń - w tym te rodzicielskie zajmujące się problemem niealimentacji - podpisało się pod listem otwartym do prezydenta Andrzeja Dudy, premiera Mateusza Morawieckiego, minister rodziny Elżbiety Rafalskiej, marszałków Sejmu i Senatu, posłów i senatorów. Stanowczo sprzeciwiają się decyzji rządu o podniesieniu progu zaledwie o 75 zł.

"Przy obecnym progu (...), wraz ze stale wzrastającą kwotą minimalnego wynagrodzenia, wszyscy pracujący na pełen etat rodzice z jednym dzieckiem od 1 października nie spełniają kryterium dochodowego. (...) Przekroczyli ten próg o 9 zł". Podniesienie progu o 75 zł nic nie zmieni, bo od 2019 roku - jak już pisaliśmy - znów zwiększy się wysokość minimalnego wynagrodzenia.

Rodzice odbierają ruch rządu jako "działanie pozorowane" i domagają się zniesienia progów. "Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego to ważny instrument polityki rodzinnej, który prawidłowo użyty, może zmniejszyć zagrożenie ubóstwem dzieci. (...) Stosowanie logiki zasiłku czy zapomogi działa stygmatyzująco - tymczasem dzieci nie są winne temu, że ich rodzice nie płacą alimentów. Niewysokie, ale powszechnie dostępne, nieograniczone progiem dochodowym zastępcze świadczenia publiczne na rzecz dzieci nieotrzymujących alimentów wypłacane są np. w Danii (...) i wydaje się to być sprawiedliwym rozwiązaniem, które zapewnia ciągłość zaspokajania potrzeb dzieci, bez obciążania ich ceną za niedoskonałe działanie instytucji".

Rząd oszczędza na Funduszu

Z rządowych sprawozdań z realizacji ustawy alimentacyjnej wynika, że w 2015 roku państwo ściągnęło od dłużników alimentacyjnych zaledwie 12,9 proc. kwoty wypłaconych z Funduszu świadczeń. Do kasy półtoramiliardowego Funduszu państwo dokładało więc 1,195 mld zł.

Zgodnie z art. 14 ustawy alimentacyjnej, Rada Ministrów mogłaby podnieść próg i wysokość świadczeń z Funduszu „kierując się wysokością wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych”. Chociaż wpłaty do Funduszu wzrosły o 100 proc. – próg podwyższono zaledwie o 10 proc.

Trudno oszacować, ile dokładnie rząd na tym zaoszczędzi w 2019 roku, bo nie wiemy, ile osób znajdowało się na granicy progu. Pewne jest, że oszczędza kosztem najbardziej wykluczonych - dzieci i samodzielnych rodziców.