HiT, czyli jak Czarnek dobija edukację obywatelską. Zaczęła Zalewska

Wtorkowy (28 grudnia) wywiad Przemysława Czarnka w PR 24 był łatwą, miłą i przyjemną rozmową, m.in. o HiT, czyli przedmiocie o nazwie Historia i teraźniejszość", który od września - jak informuje ministerstwo edukacji - "zastąpi przedmiot wiedza o społeczeństwie w liceum, technikum oraz szkołach branżowych w zakresie podstawowym".

Dziennikarka zacytowała jednak "obawy części mediów związanych z opozycją", że "będzie wyrugowana wiedza o społeczeństwie, że będzie indoktrynacja". Na wszelki wypadek od razu zastrzegła, że "zwolennicy HiT cieszą się, że nareszcie zostaną przywrócone zaniedbywane karty historii".

Czarnek zaprzeczył obawom i przy okazji zdemaskował oponentów w stylu propagandy z czasów PRL.

Czarnek: odezwali się ci, co żerowali na niewiedzy młodzieży

"Musimy uczyć młodzież historii najnowszej, w tym wiedzy o społeczeństwie. Nie będzie ona wyrugowana ze szkół. Nic nie dzieje się takiego. A dlaczego [HiT] wzbudza takie mocje? Wzbudza u tych, którzy żerowali na tym, że młodzież była nieświadoma przez dwie i pół dekady, jakie były procesy historyczne, które doprowadziły nas do wolnego państwa i co się działo w tym wolnym państwie po 1989 roku.

Po to konsultujemy, żeby ewentualnie zmieniać. Ale te podstawy są najszersze, jak to tylko możliwe. Nie rozumiem tych emocji. Wynikają tylko z jednego faktu: ci ludzie, którzy żerowali na niewiedzy młodzieży wiedzą, że nauczenie [HiT] w I i II klasie, czyli wszystkich, to ich najbardziej boli".

Używane przez Czarnka słowo "żerowanie" należy do klasyki propagandy komunistycznej (kapitaliści "żerowali jak szakale" na pracy mas robotniczych).

Czarnek wylicza, jaka wiedza byłą przemilczana: "fakty o żołnierzach wyklętych, żołnierzach niezłomnych, dążenia niepodległościowe w latach 1956, 1968, 1970, 1980, stan wojenny, jaką był zbrodnią i zdradą interesów narodowych, okoliczności Okrągłego Stołu, także częściowej zdrady narodowej, jaka mu towarzyszyła, postkomunizm lat 90., który zatrzymał rozwój naszego kraju, to trzeba wszystko wyjaśnić".

Ile WOS w HiT

Twierdzenie Czarnka, że WOS "nie zostanie wyrugowany" jest łatwe do sprawdzenia. Wystarczy zajrzeć do projektu rozporządzenia z podstawą programową nowego przedmiotu.

Tak jak cała podstawa programowa do HiT została opisana w kategoriach "wymagań szczegółowych" czyli porcji wiedzy, którą uczeń/uczennica ma umieć się posłużyć, by coś wyjaśnić, zanalizować, wskazać różnice itp. Podstawa obejmuje siedem działów:

• Wiedza o podstawach życia społecznego zawiera 18 wymagań szczegółowych;
• Świat i Polska 1945-1956 - 21 wymagań;
• Świat i Polska 1956-1970 - 20 wymagań;
• Świat i Polska 1970-1980 - 11 wymagań;
• Świat i Polska 1980-1991 - 23 wymagań;
• Świat i Polska 1991-2001 - 16 wymagań;
• Świat i Polska w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku - 13 wymagań.

Oznacza to, że na ogólną liczbę 122 wymagań, z wiedzy obywatelskiej jest 18 (15 proc.), a z historii 104 (85 proc.).

Dodajmy, że w kilku miejscach elementy WOS pojawiają się jako dodatek do treści historycznych. OKO.press znalazło 4 takie przykłady.

To już ostatni etap likwidacji edukacji obywatelskiej

Zastąpienie WOS przez HiT to ostatni etap faktycznej likwidacji edukacji obywatelskiej w szkole "dobrej zmiany". OKO.press analizowało w 2017 roku zniszczenie tego przedmiotu w szkołach podstawowych.

Przed reformą Zalewskiej edukacja obywatelska zaczynała się już w klasach IV-VI na lekcjach „Historii i społeczeństwa”. Z 20 działów siedem dotyczyło angażujących dzieci kwestii, jak prawa dziecka, samorząd uczniowski, „mała ojczyzna”, demokracja, wspólnota europejska, a nawet problemy ludzkości. W gimnazjum było 60 godzin „Wiedzy o społeczeństwie”, najczęściej – jedna lekcja tygodniowo przez dwa lata. Ostatnim etapem była edukacja prawna w klasie I szkół ponadgimnazjalnych i duża porcja wiedzy dla wybierających WOS na maturze.

W całym kursie edukacji obywatelskiej pojawiały się - z inicjatywy organizacji społecznych, które współtworzyły z akademikami podstawy programowe - elementy praktycznego stosowania wiedzy obywatelskiej (pisanie petycji, analiza programów wyborczych i przekazów medialnych, działania samorządu uczniowskiego). Obowiązywało też stosowanie metody tzw. projektów uczniowskich aktywizujących młodych ludzi (obecnie - tylko zalecane). Równoważyło to w pewnym stopniu nadmiar treści akademickich.

A na przygotowanie do tego egzaminu idzie cała energia nauki w VIII klasie, bo decyduje on o przyszłości absolwenta podstawówki. Dobry wynik daje szansę na lepsze liceum.

Podstawę sprzed reformy Zalewskiej tworzyło 31 bloków tematycznych, dobrze zdefiniowanych i rozpisanych na szczegółowe wymagania. Nowa, o 15 proc. krótsza, ma tylko 12 rozdziałów, gdzie chaotycznie wtłoczono wiele obecnych treści.

Edukacja ekonomiczna została zredukowana z 16 proc. (w podstawie sprzed rządów PiS) do 2 proc. (w czasach PiS), a europejska i globalna - z 16 do 6 proc., wyjątkowo sztampowych. "O wyborach - zostało tyle co nic. Terroryzm - nieobecny, uchodźcy - też. Przestrogi przed nacjonalizmem - osłabione" - analizowaliśmy.

Edukacja obywatelska miała zostać zmarginalizowana przez Zalewską i została zmarginalizowana. Teraz dzieła chce dokończyć Czarnek.

Co zniknęło z podstawy do wiedzy o społeczeństwie

Wciąż obowiązująca podstawa do przedmiotu Wiedza o społeczeństwie dla klas I i II liceów i techników obejmuje siedem działów:

• Człowiek i społeczeństwo - zawiera 9 wymagań szczegółowych;
• Społeczeństwo obywatelskie - 9;
• Organy władzy publicznej w RP - 11;
• Prawa człowieka i ich ochrona - 7;
• Prawo w RP - 13;
• Wybrane problemy polityki publicznej - 4;
• Współczesne stosunki międzynarodowe - 11.

Oznacza to, że uczniowie muszą opanować 64 wymagania szczegółowe wiedzy obywatelskiej. Mimo redukcji wprowadzonych przez Zalewską, stanowi to wciąż dawkę wiedzy obywatelskiej prawie cztery razy większą niż w ramach HiT (18 wymagań).

Historia (i współczesność) według Czarnka

Wśród 104 historycznych wymagań szczegółowych opisanych w HiT jest wiele błędnych (np. spiskowych) teorii, a cały obraz dziejów najnowszych Polski i świata jest skrzywiony w kierunku modelu nacjonalistycznego. Polska polityka (przed i poza PiS) zostaje "zdemaskowana" a współczesność zinterpretowana w kategoriach skrajnie prawicowego światopoglądu.

Analizowaliśmy już w OKO.press zawartość nowego przedmiotu:

Adam Leszczyński wskazał na sześć teorii spiskowych, przeinaczeń i po prostu bzdur w podstawie:

Opisywaliśmy też autorów podstawy programowej do HiT, których biografie i poglądy tłumaczą, skąd bierze się tendencyjność programu nauczania:

Wcześniej OKO.press wskazywało, jakich ludzi ściąga do ministerstwa Czarnek, na przykładzie dr. Artura Góreckiego, pełnomocnika ministra - właśnie - do spraw podstaw programowych i podręczników.

Do tych analiz dorzucimy jeszcze wybór kilkunastu wymagań szczegółowych, jakie zawiera HiT, w kolejności chronologiczne (podkreślenia - OKO.press):

• w kontekstach powstańczej walki „żołnierzy niezłomnych” (rtm. Witold Pilecki, płk. Łukasz Ciepliński, Danuta Siedzikówna ps. „Inka”) oraz postawy Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (jego „non possumus” i internowanie w latach 1953-1956) potrafi opowiedzieć o różnych postaciach wierności zasadom i męstwa wobec prześladowców;
• charakteryzuje idee i ruchy pacyfistyczne; potrafi wskazać różnicę między ekologią a ekologizmem (1956-1970);
• wyjaśnia znaczenie ideowo-moralne duszpasterskiego programu Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (Jasnogórskie Śluby Narodu, Wielka Nowenna, obchody milenijne); potrafi wskazać zasługi Kościoła dla integracji Ziem Zachodnich z resztą Polski;
• charakteryzuje sposoby walki reżimu PRL z Kościołem w latach 60. i 70. (w tym spychanie ludzi wierzących do statusu obywateli drugiej kategorii);
• potrafi zastosować swoją wiedzę o różnych modelach relacji między związkami wyznaniowymi a państwem do wyjaśnienia komunistycznej polityki "rozdziału Kościoła od państwa";
• wyjaśnia pojęcia: laicyzm, sekularyzm, indyferentyzm;
• charakteryzuje główne przejawy opozycji w Polsce w latach 70.: Kościół katolicki i narodziny tzw. opozycji demokratycznej po protestach robotniczych w 1976 roku (podkr. - OKO.press);
• wskazuje na czym polegała „transformacja” realizowana w Polsce po 1989 roku na przykładzie założeń oraz implementacji planu Sachsa - Balcerowicza;
• wyjaśnia na czym polegała wizja budowy Trzeciej Niepodległości przedstawiona w Polsce w 1991 roku przez św. Jana Pawła II;
• wyjaśnia przyczyny i konsekwencje objęcia władzy przez ugrupowania postkomunistyczne w Polsce w 1993 roku;
• charakteryzuje główne zmiany kulturowe zachodzące w świecie zachodnim na przykładzie ekspansji ideologii „politycznej poprawności”, wielokulturowości, nowej definicji praw człowieka, rodziny, małżeństwa i płci; potrafi umieścić te zmiany na tle kulturowego dziedzictwa Zachodu ujętego w myśli grecko-rzymskiej i chrześcijańskiej;
• potrafi wskazać na różnice między tolerowaniem a afirmowaniem zjawisk kulturowych i społecznych;
• wyjaśnia pojęcie postkomunizmu jako trwałej bariery rozwojowej i potrafi wskazać najważniejsze przyczyny jego kryzysu w Polsce po 2001 roku;
• charakteryzuje różne wizje wyjścia Polski z postkomunizmu i wyjaśnia na czym polegało polityczne znaczenie 2005 roku w Polsce;
• wyjaśnia, dlaczego katastrofę z dnia 10 kwietnia 2010 roku należy traktować jako największą tragedię w powojennej historii Polski (według oświadczenia polskich parlamentarzystów przyjętego podczas Zgromadzenia Posłów i Senatorów w dniu 13 kwietnia 2010 roku poświęconego uczczeniu pamięci ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem);
• potrafi wskazać i scharakteryzować najpoważniejsze wyzwania stojące przed Polską u progu trzeciej dekady XXI wieku (kryzys demograficzny, utrzymanie tożsamości kulturowej, koszty finansowe i społeczne „polityki klimatycznej”).