Politolog dr hab. Jarosław Szymanek, profesor uczelniany Uniwersytetu Warszawskiego, w 2017 roku opublikował artykuł pt. „Nowe instrumenty działania francuskiej Rady Konstytucyjnej”. Kilka miesięcy później, w lutym 2018 roku,

Tekst podpisany nazwiskiem Szymanka ukazał się w Księdze Jubileuszowej wydanej z okazji 40-lecia pracy naukowej prof. Bogusława Banaszaka, konstytucjonalisty i sędziego Trybunału Stanu (OKO.press pisało o jego związkach z nim). Księgę dofinansowały fundacje państwowych spółek: KGHM i PZU.

Jeśli artykuł zostanie oficjalnie uznany za plagiat, Szymankowi grozi utrata stanowisk, a do tego nawet trzy lata w więzieniu.

Dodał przypis do swojego tekstu

OKO.press porównało artykuł dr. hab. Jarosława Szymanka oraz pracę magisterską Amandy Dziubińskiej. Wystarczy rzut oka na oba teksty, by stwierdzić, że mamy do czynienia z plagiatem.

Najpoważniejszą ingerencją w tekst było dodanie pięciu zdań zakończenia. Poza tym można powiedzieć, że zredagował go pod kątem stylistycznym. Oryginalny tekst wzbogacił gdzieniegdzie o przymiotnik lub spójnik, niektóre słowa zastąpił synonimami, dodał krótkie wtrącenie w nawiasie albo dopowiedzenie po przecinku.

Rzeczowy styl Amandy Dziubińskiej upodobnił nieco do własnego stylu, pełnego dygresji i ozdobników, dodając od siebie zwroty takie jak:

• ”z racji wyjątkowej wręcz lapidarności”,
• ”niezwykle doniosłą rolę odegrał”,
• ”co niezwykle ważne”.
• “w całej rozciągłości”.

Dodał także kilka przypisów, których nie było w oryginale, w tym jeden do własnej pracy. Tym sposobem podniósł liczbę cytowań swoich artykułów, co ma wpływ m.in. na ocenę wniosków o przyznanie grantów.

Poniżej publikujemy skan artykułu podpisanego nazwiskiem dr. hab. Jarosława Szymanka. Na niebiesko zakreśliliśmy fragmenty "zapożyczone" z pracy magisterskiej Amandy Dziubińskiej.

KLIKNIJ strzałkę, aby zobaczyć kolejne strony.

Sama chciała

Dr hab. Szymanek nie przyznaje się do popełnienia plagiatu. Swoich pracodawców, kolegów, a także OKO.press przekonuje, że artykuł napisał wspólnie z magistrantką. Pominięcie jej nazwiska tłumaczy pomyłką redakcji.

Odpowiedź dr. hab. Szymanka na nasze pytania nadeszła, zanim je zadaliśmy. Gdy - w kontekście sprawy plagiatu - zapytaliśmy Centrum Informacyjne Sejmu o jego dalszą pracę w Biurze Analiz Sejmowych, CIS do odpowiedzi załączył komentarz Szymanka. Podkreślając, że „bezsprzecznie powinien [on] znaleźć się w publikacji”.

W komentarzu Szymanek zapewnia: „Nie było moją intencją działanie na szkodę doktorantki. Nie było też moim celem świadome utajenie źródła oryginału. Może o tym świadczyć fakt, iż całą pracę, z której pochodził wykorzystany, a dziś sporny fragment, przekazałam na konkurs ogólnopolski, udostępniając tym samym pracę wszystkim zainteresowanym”.

Szymanek się przyznaje

Rzeczywiście, praca magisterska Amandy Dziubińskiej wzięła udział w konkursie „Przeglądu Prawa Konstytucyjnego” na najlepszą pracę magisterską z zakresu prawa konstytucyjnego i systemów politycznych w roku akademickim 2016/2017, a nawet zdobyła w nim wyróżnienie.

W oświadczeniu Szymanka najważniejsze jest jednak to, że przyznał się w nim wprost do tego, że artykuł podpisany jego nazwiskiem oryginalnie pochodzi z pracy magisterskiej jego doktorantki. To, że wysłał tę pracę na konkurs, nie zmienia tego faktu, a co najwyżej dowodzi jego nieostrożności. Popularyzując źródło swojego plagiatu, zwiększał szanse na jego wykrycie.

Jednocześnie w przesłanym OKO.press komentarzu dr hab. Szymanek poinformował, że na ręce rzecznika dyscyplinarnego przekazał dwa dokumenty, które mają dowodzić jego niewinności:

• ”oświadczenie o prawach autorskich, jakie zostało złożone na ręce komitetu redakcyjnego książki, w której zamieszczony jest sporny tekst”;
• ”oświadczenie komitetu redakcyjnego, w którym komitet poświadcza, że wbrew treści złożonego oświadczenia o prawach autorskich, w ostatecznie wydanej publikacji pominięto nazwisko drugiego autora”.

O udostępnienie tych dokumentów poprosiliśmy dr. hab. Szymanka, wydawcę książki (Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Legnicy) i rzeczniczkę UW, ale wszyscy odmówili z powodu toczącego się postępowania dyscyplinarnego.

Amanda Dziubińska odmówiła OKO.press wszelkich komentarzy do sprawy.

Promotor współautorem?

Nawet jeśli przyjmiemy, że te oświadczenia naprawdę istnieją i są autentyczne, nie mogą dowodzić, że Szymanek nie popełnił plagiatu.

Jeśli naukowiec oświadczył wydawnictwu, że jest współautorem artykułu, będącego fragmentem pracy magisterskiej, to znaczy, że uważa się także za współautora tej pracy. Gdyby pod takim oświadczeniem podpisała się Amanda Dziubińska, zakwestionowałaby samodzielność jej wykonania i zdobyty przez nią tytuł magistra.

I jeszcze jedno: gdyby Dziubińska rzeczywiście napisała pracę wspólnie z promotorem, nie zgłaszałaby raczej plagiatu prorektorowi uczelni.

Z wywodu dr. hab. Szymanka wynika, że jest przekonany o legalności przypisywania sobie praw autorskich do prac magisterskich, które powstawały pod jego kierunkiem. Przemawia za tym otwartość, z jaką wyjaśnił, że „źródłem” jego artykułu jest praca magisterska jego doktorantki.

Równie niewiarygodne wydaje się, że idea współautorstwa pracy magisterskiej nie wzbudziła podejrzeń u wydawcy. Jeśli naprawdę Szymanek oświadczył, że jest współautorem artykułu, zapewne nie wspominał, że jego źródłem jest praca magisterska — czyli po prostu okłamał wydawcę.

Niewykluczone też, że oświadczenia, o których napisał Szymanek, w ogóle nie istnieją albo zostały sfałszowane. To byłoby dużo prostsze wyjaśnienie pominięcia Amandy Dziubińskiej w nagłówku artykułu.

Kiedy poinformowaliśmy Jarosława Szymanka, że porównaliśmy oba teksty i zapytaliśmy go, czy uważa się za współautora pracy Amandy Dziubińskiej, odmówił komentarza.

Prokuratura zbiera dowody

Po skardze Amandy Dziubińskiej rektor UW zawiadomił prokuraturę i przekazał sprawę rzecznikowi dyscyplinarnemu.

11 grudnia komisja wydała orzeczenie, ale — jak poinformowała nas rzeczniczka UW — nie jest ono jawne do czasu sporządzenia pisemnego uzasadnienia.

Prof. Wroński: to zbyt łagodna kara

OKO.press poprosiło o komentarz dr hab. Marka Wrońskiego, prof. PWSZ w Kaliszu, który od lat tropi plagiaty i plagiatorów na łamach "Forum Akademickiego".

"W mojej opinii kara nagany wobec profesora, który splagiatował własną magistrantkę, jest tak samo adekwatna, jak ukaranie pijanego kierowcy mandatem za to, że na pasach i czerwonym świetle, przejechał ze skutkiem śmiertelnym pieszego.

Taka łagodna kara dla samodzielnego pracownika naukowego Uniwersytetu Warszawskiego narusza prestiż i uderza w rzetelność instytucjonalną tej najlepszej w Polsce uczelni. Z przykrością też muszę stwierdzić, że macierzysty wydział nie wycofał dotąd poparcia dla wniosku profesorskiego Jarosława Szymanka".

Prokuratura prowadzi postępowanie

Jak ustaliliśmy, dochodzenie w sprawie przywłaszczenia przez dr hab. Szymanka autorstwa cudzego utworu (art. 115 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) prowadzi Prokuratura Rejonowa Śródmieście-Północ. Postępowanie zostało wszczęte w sierpniu 2018 roku. Jak informuje rzecznik warszawskiej prokuratury okręgowej, “postępowanie dowodowe jest w toku” i jak dotąd dr hab. Szymanek nie usłyszał zarzutów.

Koniec kariery naukowej?

Plagiat mógł być jednym z powodów, dla których stracił on stanowisko profesora nadzwyczajnego w Instytucie Nauk Politycznych UW. Choć pracował tam od 2013 roku, INP nie przedłużył umowy z nim (wygasła w czerwcu 2018 roku).

Naukowiec może też stracić pracę na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, gdzie od października 2018 roku prowadzi m.in. proseminarium i zajęcia z prawa konstytucyjnego. Jego bezpośredni przełożony, prof. Andrzej Piasecki, w korespondencji z OKO.press zapowiedział, że jeśli zarzuty o plagiat się potwierdzą, osobiście wystąpi z wnioskiem o zawieszenie dr. hab. Szymanka w czynnościach nauczyciela akademickiego.

Nawet jeśli przyjmie go inna uczelnia, może mieć trudności w zdobywaniu grantów. Szczególnie w Narodowym Centrum Nauki. Jak zadeklarował w przypisie skradzionego artykułu, powstał on w ramach realizacji projektu NCN.

OKO.press poinformowało o tym Centrum oraz kierownika projektu.

Koniec dorabiania w Sejmie?

Utrata reputacji naukowej może sprawić również, że dr hab. Szymanek przestanie być przydatny obecnej władzy w roli popierającego jej niekonstytucyjne posunięcia eksperta. Dotychczas jej odgrywanie przynosiło Szymankowi wiele korzyści.

Stałym zleceniodawcą, a po 2015 roku — pracodawcą Szymanka, stała się Kancelaria Sejmu RP oraz Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego.

Między październikiem 2015 roku a lipcem 2016 roku Szymanek sporządził na zlecenie Biura Analiz Sejmowych cztery ekspertyzy, za które łącznie dostał 11 497 zł.

W jednej z zamówionych przez BAS opinii Szymanek stwierdzał, że wybór pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego przez poprzedni Sejm jest nieważny. PiS powoływał się na tę ekspertyzę, uzasadniając odmowę zaprzysiężenia sędziów przez prezydenta Andrzeja Dudę i wprowadzenie do TK trzech dublerów sędziów.

Gdy później został zatrudniony w BAS, napisał opinię usprawiedliwiającą łamanie regulaminu Sejmu przez marszałka Kuchcińskiego w grudniu 2016 roku.

W marcu 2016 Szymanek został członkiem komitetu redakcyjnego „Przeglądu Sejmowego” wydawanego przez Wydawnictwo Sejmowe. Za redagowanie artykułów do czternastu numerów otrzymał łącznie 17 016 zł.

Wydawnictwo Sejmowe zleciło Szymankowi także redakcję naukową książki "Polish Political System" i napisanie do niej artykułu. Za redakcję dostał 9 760 zł, a jako autor 3 352 zł.

Kancelaria Sejmu odmówiła jednak OKO.press udostępnienia informacji o wynagrodzeniu Szymanka jako głównego specjalisty BAS ds. społecznych. Szymanek objął tę funkcję w lipcu 2016 roku, więc do 41 625 zł należałoby doliczyć pensje z 2,5 roku.

"Konstytucjonalista"

Szymanek był także — obok m.in. prof. Bogusława Banaszaka — członkiem zespołu ekspertów powołanego przez marszałka Sejmu, który zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej miał wypracować rozwiązanie sporu wokół TK. Według „Rzeczpospolitej”, Sejm płacił członkom zespołu po 300 zł za godzinę pracy.

Kolejną przysługą, którą Szymanek wyświadczył obozowi władzy, było wypełnienie ankiety konstytucyjnej PiS. Miała służyć przygotowaniu projektu nowej konstytucji, alternatywnego wobec propozycji przedstawionych w projekcie referendum konsultacyjnego Andrzeja Dudy.

Ankietę rozesłano do konstytucjonalistów z całej Polski, ale większość ją zbojkotowała. Wypełniło ją jedynie 14 przychylnych PiS naukowców. Według "Wyborczej" za wypełnienie ankiet oferowano prawnikom po 2 tys. zł.

Kolejny etat eksperta

Równocześnie Jarosław Szymanek dorabiał w Narodowym Instytucie Samorządu Terytorialnego, który przed wyborami parlamentarnymi we wrześniu 2015 roku powołało Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Obecnie NIST podlega resortowi spraw wewnętrznych, kierowanemu przez Joachima Brudzińskiego.

Na początku 2018 roku Szymanek dostał od NIST trzy zamówienia.

• Za wykonanie ekspertyzy "Konstytucyjno-aksjologiczne podstawy samorządu" otrzymał 1 500 zł.
• Za materiały szkoleniowe "Korpus urzędników wyborczych na tle aparatu wyborczego (...)" - 6 000 zł.
• Za przeprowadzenie w ciągu dwóch dni wykładów o komisarzach wyborczych - 2 500 zł.

Dzięki NIST Szymanek zarobił łącznie co najmniej 10 000 zł. Co najmniej, bo tu także został zatrudniony na stanowisku głównego specjalisty w maju 2018 roku. Instytut odmówił OKO.press udzielenia informacji o jego wynagrodzeniu, poinformował jednak, że na tego rodzaju stanowisku zgodnie z obowiązującym zarządzeniem zarobki sięgają od 1310 zł do 4740 zł.