Cała Unia neutralna klimatycznie do 2050. Polska ma obowiązek się dostosować

"Europejskie prawo klimatyczne będzie wyznaczać ramy dla wszystkich unijnych przepisów w tej dziedzinie przez kolejne 30 lat. UE jest zdecydowana osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku" - powiedział João Pedro Matos Fernandes, portugalski minister środowiska i działań klimatycznych w kwietniu, po ogłoszeniu wstępnego porozumienia dotyczącego polityki klimatycznej całej wspólnoty. To był jeden z najważniejszych momentów w trwającym od 2019 roku procesie ustalania planu działań wobec zaostrzającego się kryzysu klimatycznego.

Rada Unii Europejskiej przyjęła nowe prawo oficjalnie pod koniec czerwca 2021. 9 lipca zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE, a 20 dni później, czyli dziś (29 lipca), przepisy wchodzą w życie.

Porozumienie wpisuje do unijnego porządku prawnego nadrzędny cel neutralności klimatycznej Unii w roku 2050, a także zwiększony cel redukcji emisji dwutlenku węgla do roku 2030. W ciągu 10 lat Unia obniży emisje o co najmniej 55 proc. w stosunku do roku 1990. To ambitniejszy cel od poprzedniego, który wynosił „co najmniej 40 proc.”.

Część klimatycznych NGO-sów od początku krytykuje porozumienie jako za mało ambitne.

Jedno trzeba jednak przyznać: UE jest pierwszym z największych światowych emitentów CO2 z wiążącym prawnie celem neutralności klimatycznej.

[wstaw_tresc kategoria="artykul" id="351744"]

Co zmieni prawo klimatyczne?

Obowiązujące od dziś prawo przede wszystkim zobowiązuje każde państwo członkowskie do uwzględnienia unijnego celu neutralności klimatycznej w krajowych działaniach, planach i strategiach. Państwa członkowskie muszą mieć m.in. wyznaczony plan odejścia od spalania paliw kopalnych.

"Mamy pewność, że w związku z wejściem w życie prawa klimatycznego cały szereg obecnych strategii rządowych, takich jak na przykład, Krajowy Plan na Rzecz Energii i Klimatu, Polityka Energetyczna 2040, Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju Premiera Morawieckiego, wymagają zmian, aby ich realizacja nie stała w sprzeczności z europejskim celem neutralności klimatycznej do roku 2050. Co więcej, musimy pamiętać, że Traktat o UE nakłada na państwa członkowskie obowiązek lojalnej współpracy. Złamanie tej zasady narazi Polskę na skargę o naruszanie traktatowych obowiązków" – komentuje Marcin Korolec, dyrektor Instytutu Zielonej Gospodarki.

Zmian będą wymagać też poszczególne polityki unijne, które trzeba dostosować do nowego prawa klimatycznego. Odpowiedzią na tę konieczność jest przedstawiony w lipcu przez Komisję Europejską pakiet "Fit for 55". Pisaliśmy o nim tutaj:

Na mocy nowego prawa zostanie powołana również Europejska Naukowa Rada Doradcza ds. Zmiany Klimatu. Zasiadać w niej będzie 15 wysokich rangą ekspertów naukowych różnych narodowości. Mają być organem doradczym, a także przygotowywać sprawozdania z postępów w dążeniu do neutralności.

Co istotne, nowe prawo klimatyczne nakłada na Komisję obowiązek określenia w oddzielnym sprawozdaniu tzw. przewidywanego orientacyjnego budżetu emisyjnego dla Unii Europejskiej na lata 2030-2050. Budżet emisyjny to orientacyjna całkowita ilość emisji netto gazów cieplarnianych (wyrażonych jako ekwiwalent CO2 wraz z odrębnymi informacjami o emisjach i pochłanianiu), które najprawdopodobniej zostaną wyemitowane w tym okresie bez ryzyka niedotrzymania przez Unię zobowiązań wynikających z Porozumienia Paryskiego. Porozumienie Paryskie z 2015 roku to międzynarodowy plan działania. Dzięki niemu mamy ograniczyć zmianę klimatu i zahamować ocieplenie na poziomie „znacząco niższym niż 2°C”.

Naukowcy wyliczają jednak, że ocieplenie klimatu powyżej 1,5 stopnia względem ery przedprzemysłowej doprowadzi do katastrofalnych skutków: coraz większych upałów, większej liczby ekstremalnych zdarzeń pogodowych, topnienia lodowców, drastycznego spadku bioróżnorodności. Niektóre części świata opustoszeją, bo zostaną zalane, albo będzie w nich zbyt gorąco, by człowiek mógł tam żyć.

W nowym prawie podkreślono, że strategie polityczne Unii Europejskiej oraz poszczególnych Państw Członkowskich dotyczące zmiany klimatu powinny być spójne. Mają również koncentrować się na najsłabszych i najbardziej dotkniętych społecznościach.