Polskie jury na Eurowizji zdyskwalifikowane. Punkty za ekspertów TVP wybrał automat

Konkurs Piosenki Eurowizji wywołuje kontrowersje niemal co roku. Komentują go ci, którzy nie oglądają, krytykując za niski poziom muzyczny i kiczowate aranżacje. Niektóre kraje się wycofują — jak Węgrzy, dla których konkurs zbyt mocno "promuje" osoby LGBT+. Eurowizja jest tęczowa, co pokazała m.in. wygrana reprezentantki Austrii drag queen Conchity Wurst w 2014 czy pocałunek członków włoskiego zespołu Måneskin po zwycięstwie w 2021 roku. Eurowizję, z całą jej tęczową otoczką, emitują nadawcy zrzeszeni w Europejskiej Unii Nadawców — czyli również TVP. Prezesowi Jackowi Kurskiemu jednak ten jeden raz w roku to nie przeszkadza, sam na Eurowizję jeździ, filmuje się z artystami i poświęca jej sporo czasu na antenie.

I choć co roku Eurowizji za coś się obrywa, to tegoroczny finał (14 maja 2022), zorganizowany w Turynie, zapamiętamy jako jeden z najbardziej kontrowersyjnych.

Polska manipuluje punktami?

Podczas trwania sobotniego finału organizator konkursu, czyli Europejska Unia Nadawców (EBU), opublikował oświadczenie, w którym czytamy, że "po drugiej próbie generalnej drugiego półfinału Konkursu Piosenki Eurowizji 2022, w wynikach sześciu krajów zidentyfikowano pewne nieregularne wzorce głosowania".

EBU poinformowała również, że zamiast głosów jurorskich z sześciu krajów w drugim półfinale i w finale wykorzystano algorytm, który obliczył średnią na podstawie głosowań innych państw w danym regionie. Unia Nadawców nie podała w komunikacie, o jakie kraje chodzi i czym są "nieregularne wzorce głosowania".

Niedługo później pojawiły się spekulacje, według których w gronie sześciu ukaranych krajów miała być Polska, Azerbejdżan, Czarnogóra, Gruzja, Rumunia i San Marino. Tuż po zakończeniu finału EBU publikuje składy jurorów ze wszystkich głosujących krajów i przyznane przez nich punkty.

Składy jurorskie z tych sześciu krajów — w tym Polski — zostały utajnione. Na stronie nie znajdziemy też informacji, jak głosowali polscy eksperci — mimo że w przypadku innych, nieukaranych krajów, każdy może sobie sprawdzić dokładne wyniki.

Eurowizja w punktach

Wyjaśnijmy: na wynik Eurowizji składają się głosy jurorów i widzów. Jurorzy układają swój ranking - od piosenki, która podobała im się najbardziej, do tej, która najmniej. Oceniają wokal, oryginalność, prezencję na scenie i ogólne wrażenie. W tym roku mieli do rozdysponowania 24 miejsca (w finale wystąpiło 25 artystów, ale nie można głosować na reprezentanta własnego kraju). Z tych rankingów wyliczana jest średnia i przyznawane są punkty od całego jury. Te piosenki, które wypadają w rankingu najsłabiej, nie dostają punktów. Otrzymuje je 10 najlepszych występów — przy czym za pierwsze miejsce przydziela się 12 punktów, za drugie 10, za trzecie 8, za czwarte 7 itd.

Czyli jeśli ze średniej wyliczonej z rankingów jurorów wynika, że najwyższą notę dostaje Polska, otrzymujemy 12 punktów. Jeśli Polska zaś zajmuje 11. lub niższe miejsce w rankingu, nie przysługują jej żadne punkty.

Jurorzy oceniają jednak nie występy finałowe - a te zaprezentowane na specjalnej wcześniejszej próbie jurorskiej.

Te wyniki podczas transmisji prezentuje sekretarz Eurowizji z danego kraju — w Polsce była to w tym roku prezenterka TVP Ida Nowakowska.

Po głosowaniu jurorskim podsumowywane są głosy widzów. Podczas transmisji prezentowany jest już ostateczny, zsumowany wynik z smsów ze wszystkich krajów. To nowy zabieg, stosowany od 2016 roku - ale dodaje konkursowi emocji, bo głosy widzów często znacząco różnią się do tych jurorskich i kompletnie zmieniają tabelę zwycięzców. Sama procedura w poszczególnych krajach jest podobna jak przy głosowaniu jurorskim. Weźmy znowu Polskę jako przykład - w tym roku najwięcej smsów wysłaliśmy z głosami na Ukrainę, dzięki czemu dostaje 12 punktów. Nieco mniej na Szwecję, co daje jej 10 punktów od polskich widzów. Na Czechów wysłaliśmy z kolei za mało smsów, żeby załapali się do pierwszej dziesiątki polskiego rankingu - przez co nie dostają ani jednego punktu. Nie możemy z polskich numerów głosować na polskiego reprezentanta.

Zwycięża kraj, który w sumie uzyskał najwięcej punktów i to on w następnym roku organizuje Eurowizję.

Wymiana punktami

Media dotarły już do informacji, według której jurorzy z sześciu krajów mieli zawrzeć porozumienia i wymieniać się punktami. W najnowszej historii Eurowizji już wcześniej zdarzały się takie przypadki. W 2014 roku zdyskwalifikowano jury gruzińskie, a w 2015 głosy z Czarnogóry i Macedonii Północnej.

Polska do tej pory nie była zamieszana w podobne kontrowersje. Na oficjalnej stronie Eurowizji możemy znaleźć składy jurorskie z poprzednich lat. Ekspertów wybiera TVP i są to zazwyczaj przedstawiciele branży oraz telewizji publicznej. I tak w ubiegłym roku punkty w konkursie przyznawali: piosenkarka Cleo, która reprezentowała Polskę na Eurowizji w 2014 roku, wokalista i prezenter Norbi, założycielka chóru Sound'n'Grace - Anna Żaczek-Biderman, kompozytor i muzyk - Piotr Winnicki oraz redaktor Teleexpressu - Michał Michalik.

Kto znalazł się wśród jurorów w tym roku? EBU składu - w związku z dyskwalifikacją - nie podaje. TVP również milczy. Na stronie internetowej telewizji nie pojawiła się nawet najmniejsza wzmianka dotycząca skandalu eurowizyjnego. Odnotowuje go jedynie anglojęzyczna strona TVP World. "EBU zdecydowała się ingerować w proces głosowania jury krajowych w oparciu o ich podejrzenia o ich stronniczość (nie jest jasne, jak to ustalono)" - czytamy.

Tajne polskie jury

Wysłaliśmy pytania do rzecznika TVP. Chcieliśmy się dowiedzieć, kto znalazł się w jury, jaki był szczegółowy powód dyskwalifikacji, kiedy EBU poinformowała o tym telewizję i czy punkty prezentowane przez polską sekretarz podczas transmisji konkursu były punktami wyliczonymi przez algorytm.

Na razie jednak rzecznik nie odpisuje, ale odpowiedzi na ostatnie pytanie udzielają inni publiczni nadawcy: punkty przedstawione podczas finału nie były punktami jurorów. Głosował automat, który wyliczył średnią na podstawie punktów z regionu. W ten sposób wyniki głosowania "jurorskiego" z Polski i Rumunii są identyczne:

Europejska Unia Nadawców również nie chce udzielać więcej informacji poza tym, co znalazło się w oświadczeniu. "EBU nie ma nic do dodania" - pisze organizacja w mailu do OKO.press.

Rumunia publikuje wyniki

Dodatkową zagadką jest fakt, że EBU nie wpuściło na antenę rumuńskiej prezenterki, a także sekretarzy z Azerbejdżanu i Gruzji. To oni mieli odczytać wyniki jurorskie — zamiast nich zrobił to Martin Österdahl z Unii Nadawców. Polskie głosy przedstawiła jednak wyznaczona przez TVP prezenterka — mimo że w rzeczywistości odczytywała punkty przyznane przez algorytm.

Do tej pory o sprawie wypowiedziały się cztery z sześciu oskarżonych krajów. Rumunia opublikowała skład jury i prawdziwe wyniki głosowania. 12 punktów miała dostać Mołdawia — a nie, jak przedstawiono podczas konkursu — Ukraina.

Rumunia chciała również wyróżnić polskiego wykonawcę — Krystiana Ochmana — przyznając mu trzecią lokatę i 8 punktów. Finalnie nie dostał ani jednego.

- czytamy w oświadczeniu rumuńskiej telewizji. Krajowe jury miało głosować według zasad i aż do końcówki finału nie wiedziało o oskarżeniach.

W podobnym tonie wypowiada się publiczny nadawca z Czarnogóry. "Nie widzimy podstaw do podejrzeń o jakąkolwiek formę nieprawidłowości i oczekujemy szczegółowych wyjaśnień" - piszą przedstawiciele czarnogórskiej telewizji.

Gruzja zdawkowo informuje, że wyjaśnia szczegóły z EBU i że jury przyznało Ukrainie 12 punktów. Algorytm wyliczył inaczej, plasując Ukrainę niżej, z sześcioma punktami od Gruzji. Azerski nadawca opublikował z kolei skład jury i również poprosił EBU o wyjaśnienia.

Polska bez komentarza

Milczą tylko dwa kraje — Polska i San Marino. Nie wiemy, jak oba kraje głosowały w drugim półfinale (w którym wystąpił zarówno reprezentant Polski, jak i San Marino). Już wtedy punkty jurorskie zastąpił algorytm. W ubiegłym roku jednak polscy jurorzy ocenili na 12 punktów występ reprezentantki San Marino. Piosenkarka Senhit również dzięki temu dostała się do finału. Jury z San Marino, jako jedyne ze wszystkich głosujących, przyznało maksymalną liczbę punktów reprezentującemu Polskę Rafałowi Brzozowskiemu. To nie pomogło — Brzozowski po półfinale musiał pożegnać się z konkursem.

Zero dla Ochmana

Polscy widzowie — a przynajmniej ich część — widzą kontrowersje również w sposobie głosowania Ukrainy podczas tegorocznej Eurowizji.

W głosowaniu jurorskim z Ukrainy nasz reprezentant nie zmieścił się w pierwszej dziesiątce, przez co nie dostał ani jednego punktu. Polska przyznała Ukraińcom - zespołowi Kalush Orchestra - maksymalną dwunastkę.

(Awantura jest tak głupia, że trudno ją komentować, ale dodajmy na marginesie: pogląd, że za pomoc uchodźcom wojennym Polacy mają prawo wymagać od Ukraińców ostentacyjnych aktów wdzięczności, jest w naszej najżyczliwszej ocenie bardzo niedojrzały, a w mniej życzliwej — po prostu niegodny).

Ukraińskie zero punktów dla Polski wywołało też falę komentarzy w Ukrainie — od samych Ukraińców, przepraszających za decyzję jurorów, przez jury pokazujące, że wcale nie dało nam zera, aż po ministra kultury i polityki informacyjnej Ołeksandra Tkaczenko.

"Konkurs nie jest polityczny i nie o politykę chodzi — chodzi o przyjaźń, wspólne wartości, wszechstronne wsparcie we wszystkich obszarach. I mam nadzieję, że to wszystko potrwa jeszcze wiele, wiele lat. Drodzy Polacy i Litwini, jesteśmy Wam dozgonnie wdzięczni, nasze zwycięstwo jest wspólne: zarówno na Eurowizji, jak i pokonanie wroga" - napisał na Facebooku, odnosząc się nie tylko do braku punktów dla Polski, ale również dla Litwy.

W głosowaniu ukraińskich widzów Polska uzyskała 12 punktów.

"Głos ludzi zawsze będzie miał większą wagę niż ocena kilku biurokratów, którzy weszli do ukraińskiego jury Eurowizji" - napisał na Facebooku ambasador Ukrainy w Polsce Andrij Deszczyca.

Tłumaczą się także sami jurorzy. "Wszystko zostało zrobione uczciwie. Cała nasza miłość, którą kierujemy do Polaków za ich wielką pomoc, została wyrażona w 12 punktach od publiczności. Podkreślam, że my pracowaliśmy ściśle według zasad" - napisał przewodniczący jury Wadym Lysycia.

Polski reprezentant dostał od pięciu ukraińskich jurorów następujące miejsca w rankingu: 11, 10, 15, 7 i 12. Po wyliczeniu średniej znalazł się finalnie na 11. miejscu - za nisko, żeby dostać punkty.

Eurowizja za rok w Mariupolu?

Ukraiński zespół z piosenką "Stefania", niezależnie od kontrowersji z jurorami, wygrałby tegoroczny finał Eurowizji. Otrzymał rekordową liczbę głosów od publiczności - aż 439 - dzięki czemu poszybował na pierwsze miejsce, wyprzedzając innego faworyta, reprezentanta Wielkiej Brytanii Sama Rydera.

W zwycięstwie nie przeszkodziły również próby ataków ze strony rosyjskich hakerów. Włoskie media podają, że strona Eurowizji była jednym z celów grup hakerskich - atak jednak powstrzymano.

Prezydent Wołodymyr Zełenski już zapowiedział, że kolejny finał odbędzie się w Ukrainie. Na Facebooku napisał: "Dołożymy wszelkich starań, aby jednego dnia gościć uczestników i gości Eurowizji w ukraińskim Mariupolu. Wolnym, spokojnym, odbudowanym!".