Fundacja Batorego: kłamstwa i insynuacje TVP o programie Aktywni Obywatele. Szach mat propagandzie

W piątek 17 lutego 2023 Fundacja Batorego odniosła się do programów TVP i TVP Info, które miały na celu ośmieszenie i zdezawuowanie dużego programu Aktywni Obywatele (Fundusz Krajowy), którego celem jest "wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego, aktywności obywatelskiej oraz upodmiotowienie grup zagrożonych wykluczeniem". Finansują go rządy Norwegii, Islandii i Liechtensteinu.

Jak pisaliśmy już w OKO.press, program 507 dotacji na kwotę ponad 29 mln euro został przedstawiony jako hojne dofinansowanie organizacji pozarządowych "związanych z lewicowymi i liberalnymi środowiskami, w tym najgłośniejszych krytyków polskich władz od Komitetu Obrony Demokracji i Stowarzyszenia Sędziów Iustitia, przez serwis OKO.press i Krytykę Polityczną, aż po strefy LGBT”. TVP sugerowała, że szło o wsparcie pieniędzmi z zagranicy politycznych wrogów PiS oraz promocję "dewiacji".

Oświadczenie Fundacji Batorego pokazuje rzeczywistą skalę i różnorodność wspieranych projektów.

Stanowisko Fundacji Batorego przedstawia cele programu (zgodne z dokumentami i uzgodnieniami także z udziałem polskiego rządu), a także opisuje jego beneficjentów. Wbrew innej tezie propagandy PiS o wykluczeniu organizacji z mniejszych miejscowości i o konserwatywnym czy katolickim profilu, konkurs był otwarty dla wszystkich według transparentnych reguł (zostają przypomniane). Batory podaje przykłady organizacji zupełnie "nie lewackich", wiejskich, parafialnych itd., które dostały dotacje.

Wieloetapowa procedura oceny wniosków była transparentna i została szczegółowo opisana, załączono też nazwiska wszystkich 158 ekspertek i ekspertów.

Cykl TVP o programie Aktywnych Obywateli miał zapewne na celu "przykrycie" afery "Willa plus", czyli rozdzielenia przez min. Czarnka, według czysto uznaniowych kryteriów, z pominięciem nawet opinii powołanych przez ministra ekspertów, 40 mln zł na nieruchomości dla organizacji powiązanych z władzą, z przeznaczeniem - rzecz w tzw. III sektorze niespotykana - na zakup luksusowych nieruchomości.

Oto pełna treść oświadczenia Fundacji Batorego.

Oświadczenie Fundacji Batorego w sprawie kłamliwych treści przedstawianych w stacjach TVP na temat dotacji udzielanych przez Fundację w programie Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy

W związku z fałszywymi informacjami i godzącymi w dobre imię Fundacji insynuacjami sformułowanymi w materiałach nadawanych przez Telewizję Polską w dniu 15 i 16 lutego 2023, w tym m.in. w głównym wydaniu Wiadomości TVP 1 (16 lutego o 19.30), w paśmie Serwis Info TVP Info (16 lutego o 11.47) oraz w Panoramie TVP2 – (16 lutego o 18.00) na temat prowadzonego przez nas programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego oświadczamy co następuje:

1. Celem Programu zaplanowanego na lata 2019-2024 jest wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego, aktywności obywatelskiej oraz upodmiotowienie grup zagrożonych wykluczeniem;
2. Program w swoim działaniu kieruje się uniwersalnymi wartościami zapisanym w Traktacie Europejskim, podpisanym przez Polskę jako członka UE, tj. poszanowaniem godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, rządów prawa, a także poszanowaniem praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości;
3. Program działa w oparciu o zasady uzgodnione przez wszystkie kraje europejskie, w tym Polskę, z Państwami-Darczyńcami (Norwegia, Islandia, Liechtenstein), a także przyjęte przez rząd polski w grudniu 2017 roku Memorandum określające priorytetowe obszary wsparcia oraz uzgodnione przez rząd polski z Państwami-Darczyńcami zasady wyboru operatora Programu w Polsce;
4. Zgodnie z wyżej wymienionymi dokumentami Program wspiera organizacje społeczne działające na rzecz:

• Angażowania obywateli i obywatelek w sprawy publiczne i działania społeczne, w tym działania dotyczące ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatycznym,
• Ochrony praw człowieka i równego traktowania, w tym przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć,
• Wzmocnienia grup narażonych na wykluczenie,
• Wsparcia rozwoju sektora obywatelskiego, w tym budowania organizacji i ruchów obywatelskich, tworzenia przyjaznych warunków dla ich funkcjonowania oraz podniesienia jakości oferowanych przez nie usług.

1. Wsparcie udzielane było w ramach otwartych konkursów dotacyjnych, w których o dofinansowanie ubiegać się mogły wszystkie organizacje spełniające kryteria formalne zapisane w dokumentach programowych, m.in.: 12 miesięczny okres funkcjonowania, niezależność od władz lokalnych, regionalnych i centralnych, podmiotów publicznych, partii politycznych i podmiotów komercyjnych, działanie na rzecz dobra publicznego (patrz „Podręcznik dla Wnioskodawców i Grantobiorców”).
2. Procedura oceny wniosków w Programie, zgodnie z zasadami uzgodnionymi z Darczyńcami, była trzyetapowa. W pierwszym etapie wnioski zgłoszone w konkursach dotacyjnych oceniali eksperci zewnętrzni wybrani w otwartym naborze zgłoszeń w oparciu o kompetencje dotyczące obszarów wsparcia. Każdy wniosek oceniany był niezależnie przez trzy osoby ekspertów i ekspertki. Wśród oceniających znalazły się zarówno osoby, które na co dzień pracują w organizacjach społecznych, jaki i akademicy, urzędnicy administracji publicznej czy inni specjaliści posiadający wiedzę ekspercką w danym temacie. Eksperci i ekspertki podpisywały deklarację bezstronności i nie oceniały wniosków organizacji, z którymi są w jakikolwiek sposób związani. W proces oceny zaangażowanych było 158 ekspertów i ekspertek. Ich pełna ista (wraz z krótkim bio - red. OKO.press) dostępna jest na stronie Programu: https://aktywniobywatele.org.pl/o-funduszu/eksperci-i-komisje/.

Na podstawie oceny ekspertów i ekspertek tworzona była lista rankingowa wniosków rekomendowanych do wsparcia, która przedstawiana była Komisji Konkursowej składającej się z trzech osób reprezentujących Operatora Programu oraz dwojga zewnętrznych ekspertów/ekspertek. Rolą Komisji Konkursowej był przegląd i ocena listy rankingowej stworzonej na podstawie ocen eksperckich oraz przedstawienie swoich rekomendacji Komisji Programu. Komisja Konkursowa mogła zmienić listę utworzoną na podstawie ocen ekspertów, a decyzja ta wraz z uzasadnieniem odnotowana była w protokole z jej posiedzenia.

Na posiedzenia Komisji Konkursowej zapraszani byli w roli obserwatorów i obserwatorek przedstawicielki i przedstawiciele:

• Biura Mechanizmów Finansowych z Brukseli,
• Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (Krajowego Punktu Kontaktowego),
• Ambasady Królestwa Norwegii oraz
• Operatora programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.

Zadaniem Komisji Programu, składającej się z trzech przedstawicieli konsorcjum, było podjęcie ostatecznej decyzji o przyznaniu dotacji na podstawie listy wniosków rekomendowanych do przyznania dotacji przez Komisję Konkursową. Komisja Programu sprawdzała, czy w procesie oceny wniosków dochowane zostały procedury Programu. W efekcie tej oceny mogła zarekomendować zmniejszenie dotacji w przypadku wniosków, które zawierały działania wykluczone, koszty niekwalifikowalne lub których budżety są znacząco zawyżone, a także zwiększyć alokacje na małe i duże dotacje, czy alokacje przeznaczone na poszczególne obszary lub na następny konkurs. Decyzje Komisji odnotowane w protokołach z ich posiedzeń publikowane były wraz z wynikami każdego konkursu.

Szczegóły dotyczące procedury oceny wniosków znajdują się w „Podręcznikach dla Wnioskodawców i Grantobiorców” przygotowanych oddzielnie dla każdego konkursu.

Kto i na co dostał dotacje?

1. W latach 2020-24 w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy przeprowadzonych zostało sześć konkursów na dotacje dla organizacji pozarządowych. W ich efekcie przyznaliśmy 507 dotacji na kwotę ponad 29 mln EUR, w tym:

• 195 na działania w obszarze aktywności obywatelskiej,
• 117 na ochronę praw człowieka i równe traktowanie,
• 127 na wzmocnienie grup narażonych na wykluczenie,
• 37 na wsparcie sektora obywatelskiego oraz
• 23 dotacje instytucjonalne i
• 8 dotacji w konkursie Media dla demokracji.

Wśród organizacji, które otrzymały wsparcie są zarówno te z dużych miast (Warszawa, Wrocław, Kraków, Gdańsk) jak i z małych miejscowości i obszarów wiejskich, np.. z Wieldządza, Łężyn, Milanówka, Jodłówki, Koszanowa, Podmokli Małych, Straszęcina, Polanki Hallera, Gródka nad Dunajcem, Niewiesza, Kurzętnika, Sudołu, Krzesławic, Przemkowa.

Organizacje, które otrzymały dotacje w Programie zrealizowały lub realizują projekty wspierające m.in.

• osoby z niepełnosprawnościami,
• uchodźców i uchodźczynie,
• migrantów i migrantki,
• osoby dorosłe i dzieci doświadczające przemocy,
• osoby w kryzysie bezdomności,
• osoby w kryzysie psychicznym,
• osoby dorosłe i dzieci chorujące onkologicznie,
• seniorów i seniorki.

Wśród finansowanych w Programie działań można znaleźć np.

• warsztaty przyrodnicze dla dzieci,
• przygotowanie poradnika dla rodziców dzieci z chorobą nowotworową,
• cykl warsztatów i szkoleń promujących karmienie dzieci mlekiem matki,
• zbudowanie regionalnej sieci pomocy dla kobiet doświadczających przemocy,
• stworzenie miejsc spotkań mieszkańców w kilku gminach wiejskich,
• przygotowanie grupy osób z niepełnosprawnością intelektualną do pełnienia funkcji eko-edukatorów w przedszkolach i szkołach,
• wspólne spotkania seniorów i seniorek z migrantami i migrantami,
• stworzenie centrum usług transportowych dla seniorów pozbawionych dostępu do komunikacji publicznej,
• monitoring dostępności polskich plaż dla osób z niepełnosprawnościami,
• opracowanie programu edukacji politycznej młodych kobiet w Polsce,
• organizacja grup wsparcia dla kobiet doświadczających przemocy w dziewięciu miastach w woj. śląskim,
• przeprowadzenie pilotażowego programu edukacyjnego dla młodzieżowych liderów i osób pracujących z młodzieżą w Ochotniczych Strażach Pożarnych,
• wypracowanie mechanizmów podnoszących standardy działania organizacji ratujących żywność,
• organizacja Szkoły Odpowiedzialności Cyfrowej NGO.

To tylko mały wycinek z setek podjętych przez Grantobiorców inicjatyw.

Z miasta, ze wsi, młodzi, starzy, rodzice, dzieci, Caritas...

Wśród organizacji, które otrzymały wsparcie w obszarze aktywności obywatelskiej znalazły się m.in.:

• Stowarzyszenie Aktywny Wojkowicki Senior,
• Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Głogoczowie,
• Stowarzyszenie Lepsza Gmina Czerwonak,
• Stowarzyszenie Młodych Gminy Płużnica,
• Fundacja Rodzic w mieście,
• Fundacja Dzieci w Naturę,
• Nadbużańskie Stowarzyszenie Oświatowo-Ekologiczne „Mężenin”,
• Fundacja Kultury Chrześcijańskiej ARTOS z Lublina.

W obszarze ochrony praw człowieka i równego traktowania poza wymienionymi przez TVP organizacjami działającymi na rzecz praw osób LGBT, są np.

• Stowarzyszenie Centrum Animacji Młodzieży z Goleniowa,
• Fundacja Wspierania Rodziny Matecznik ze Skórzewa,
• Stowarzyszenie Kobiet Lasu z Katowic,
• Fundacja Court Watch Polska,
• Fundacja Rodzić po Ludzku,
• Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Lublinie,
• Stowarzyszenie Pomysł na Józefosław,
• Regionalne Stowarzyszenie Twórców Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Raciążu,
• Fundacja ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych.

Wśród organizacji prowadzących działania na rzecz wzmocnienia grup narażonych na wykluczenie są np.

• Bractwo Matki Bożej Miłosierdzia ze Skarżyska-Kamiennej,
• Związek Centralny Dzieła Kolpinga w Polsce,
• Fundacja OmeaLife – Rak piersi nie ogranicza z Gdańska,
• Śremskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Trójka,
• Stowarzyszenie Piękne Anioły,
• Caritas Archidiecezji Gdańskiej,
• Caritas Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej,
• Fundacja Gajusz.

W konkursie Media dla demokracji wsparliśmy organizacje:

• Fundacja Reporterów,
• Stowarzyszenie Gazet Lokalnych,
• Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego,
• Stowarzyszenie Mediów Lokalnych,
• Helsińska Fundacja Praw Człowieka,
• Stowarzyszenie Inicjatyw Możliwych RzeczJasna,
• Fundacja Tygodnika Powszechnego,
• Stowarzyszenie im. Brzozowskiego.

Działania mające na celu wsparcie sektora obywatelskiego prowadzą m.in.

• Federacja Polskich Banków Żywności,
• Stowarzyszenie Teraz MY ze Starych Jabłonek,
• Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• Forum Darczyńców w Polsce,
• Stowarzyszenie Lepszy Świat,
• Fundacja Okno Na Wschód.

A wśród 23 organizacji, które otrzymały dotacje instytucjonalne są m.in.

• Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć,
• Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej,
• Fundacja Ocalenie,
• Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych,
• Stowarzyszenie Klon/Jawor,
• Fundacja Court Watch Polska.

Opisy wszystkich projektów, które otrzymały wsparcie w Programie znaleźć można w naszej wyszukiwarce pogrupowane po blisko 100 różnych kategoriach https://aktywniobywatele.org.pl/projekty/

Na koniec – Fundacja Batorego

Wsparcia w ochronie dobrego imienia udzielać będziemy naszym pracownikom/czkom, współpracownikom/czkom i ekspertom/kom oraz Grantobiorcom Programu.

PS. Śródtytuły i niektóre wyróżnienia w tekście oświadczenia - od red. OKO.press.