Gądecki o rozdziale Kościoła od państwa: „Jak w rewolucyjnej Francji i ZSRR”. Szalone skojarzenie

W komunikacie datowanym na 11 stycznia 2019 abp Gądecki nie nawiązuje wprost do szeroko komentowanej w mediach inicjatywy Barbary Nowackiej z Koalicji Obywatelskiej (popartej później przez Katarzynę Lubnauer z .Nowoczesnej), ale jest jasne, że to przede wszystkim z nim polemizuje.

6 stycznia Nowacka ogłosiła projekt ustawy o rozdziale Kościoła od państwa i zaczęła zbierać pod nim podpisy. „Kościół nie jest ubogi” — mówiła OKO.press Nowacka. Projekt zakłada m.in. zaprzestanie opłacania z budżetu lekcji religii oraz likwidację Funduszu Kościelnego, przez który państwo opłaca emerytury księży. Nie jest to jednak oficjalny projekt Koalicji Obywatelskiej, ale małego ugrupowania „Inicjatywa Polska” Nowackiej.

"Przyjazna separacja"

Gądecki odpowiada na te postulaty. Jego zdaniem rozdział Kościoła od państwa w Polsce „jest zagwarantowany w Konstytucji RP, jak również w konkordacie”. Dlaczego jednak mimo tego rozdziału Rzeczpospolita opłaca m.in. wynagrodzenia katechetów w szkołach? Na to pytanie arcybiskup ma odpowiedź: istnieją dwa modele rozdziału Kościoła od państwa i Nowackiej tak naprawdę zależy na zamianie jednego na drugi.

Pierwszy model abp. Gądecki nazywa: „przyjazną separacją”. Przewiduje on – zgodnie z zapisami Konstytucji RP – że:

W oświadczeniu więcej niż raz powraca pogląd arcybiskupa, że Kościół katolicki i państwo polskie są rozdzielne — gdyż „odpowiada temu wzajemna niezależność Państwa i Kościoła”.

OKO.press szanuje opinię arcybiskupa, ale zauważa, że wielu Polaków jej nie podziela, uznając, że Kościół miesza się za bardzo w życie polityczne. W sondażu IPSOS dla OKO.press w lipcu 2017 aż 59 proc. Polaków uznało, że Kościół angażuje się w politykę i wspiera PiS. W innym sondażu dla OKO.press, w sierpniu 2018, 50 proc. Polaków uznało, że msze katolickie nie powinny być częścią uroczystości państwowych. „Za” byli przede wszystkim wyborcy PiS. Od lat w różnych badaniach większość Polaków udział Kościoła w życiu politycznym uważa za zbyt duży.

Być może jednak abp. Gądecki uważa, że dziś z rozdziałem Kościoła od państwa wszystko jest w porządku — ma prawo do takiej opinii.

To nie znaczy jednak, że arcybiskupowi wolno opowiadać rzeczy nieprawdziwe, a one znalazły się w jego wywodzie o „drugim modelu” separacji.

„Dlaczego chcecie zabijać księży?”

Drugi model abp. Gądecki nazwał „wrogą separacją”. Opisał ją tak:

„Zakłada on, że religia jest sprawą prywatną jednostki, a w związku z tym nie ma ona dostępu do sfery publicznej. Model ten – zapoczątkowany w czasach rewolucji francuskiej, a następnie rozwijany we Francji poprzez ustawodawstwo w latach 1901-1995 – przejęty został i «udoskonalony» przez Związek Sowiecki, a dalej wprowadzony także w państwach satelickich”.

Manipulacja dokonana w tym miejscu — piszemy to z bólem — przez arcybiskupa może wprowadzić w błąd osoby słabiej znające historię. Na czym ona polega?

Abp Gądecki odpowiada na projekt mówiący o zaprzestaniu finansowania z kasy państwowej lekcji religii w szkole. Porównuje go do działania reżimów, które aktywnie Kościół i religię zwalczały — m.in. niszcząc kościoły i klasztory oraz zabijając księży. Jest to częsty chwyt retoryczny stosowany przez stronę kościelną.

Taki jest dokładnie retoryczny argument abp. Gądeckiego — ubrany w abstrakcyjne rozważania o „dwóch modelach separacji”. Jak widać, jego zdaniem mamy w Polsce do wyboru albo model obecny — w którym państwo na różne sposoby finansuje Kościół — albo model sowiecki.

Totalne roszczenia władzy

Cały wywód abp. Gądeckiego oparty jest na tym fałszywym przeciwstawieniu (polecamy lekturę całości). Oto kolejny fragment:

„Postrzeganie religii chrześcijańskiej jako zagrożenia wiąże się ściśle z totalnym roszczeniem władzy, która nie dopuszcza istnienia w przestrzeni publicznej żadnej konkurencji, która chce rządzić zarówno w sferze spraw doczesnych, jak i duchowych.

Wszyscy pamiętamy proces Sokratesa, którego skazano jako pierwszego «więźnia sumienia», kwestionującego absolutną władzę polis. Sokrates był osamotniony w swoim sprzeciwie”.

Zwróćmy uwagę, o czym mówi tu arcybiskup Gądecki — o prześladowaniach ludzi za wyznawane zasady moralne. Najpierw wspomina o „totalnym roszczeniu władzy”, która „chce rządzić w sprawach doczesnych i duchowych”. Potem przywołuje przykład Sokratesa — wielkiego filozofa, skazanego na śmierć w starożytnych Atenach za — mówiąc w pewnym uproszczeniu — wyrażanie poglądów moralnych nieakceptowanych przez większość współobywateli.

Być może abp Gądecki nie zorientował się, że najdalej idący projekt polityczny dotyczący rozdziału Kościoła od państwa zakłada głównie zmniejszenie finansowania jego działalności z publicznej szkatuły? Projekt Nowackiej, nawiasem mówiąc, i tak nie ma w dzisiejszym parlamencie szans na uchwalenie: przeciw będą zarówno PiS, jak i PO, która nigdy nie chciała (i nadal nie chce) drażnić hierarchii kościelnej.

W naszym świecie to zupełnie nie jest to samo. W świecie, w którym przebywa Konferencja Episkopatu Polski, chyba jest inaczej.