Jak możemy pomóc Ukraińcom [SPRAWDZONA LISTA DZIAŁAŃ]

"Każda osoba, która chce uzyskać pomoc na terenie Polski będzie mogła ją uzyskać, nawet osoby bez paszportu" - zapewniał Michał Dworczyk 25 lutego 2022 roku.

"Nawet jak ktoś nie ma nie tylko biometrycznego paszportu ani żadnego paszportu w ogóle, może decyzją Komendanta Głównego Straży Granicznej być wpuszczony do Polski na okres 15 dni" - precyzował.

Dworczyk spotkał się z Parlamentarnym Zespołem ds. Pomocy Humanitarnej i Międzynarodowego Prawa Humanitarnego w związku z agresją Rosji na Ukrainę. "Przez polskie przejścia wjechało od początku rosyjskiej agresji 23 tys. osób z Ukrainy. Tylko 200 czy 250 osób zgłosiło się do punktów recepcyjnych, inne wjechały normalnie (...) Na wszystkich przejściach jest obserwowany zwiększający się napór ze strony ukraińskiej. To są kolejki powyżej 5-6 kilometrów".

Jeszcze w czwartek 24 lutego, rząd ogłosił, że przygotowuje dziewięć punktów recepcyjnych przy granicy z Ukrainą. Na Lubelszczyźnie: w Dorohusku, Zosinie, Hrebennem i w Dołhobyczowie; w województwie podkarpackim: w Korczowej, Medyce, Budomierzu oraz Krościenku. Dodatkowy punkt powstanie w Przemyślu na dworcu kolejowym.

"Staramy się zrobić wszystko, aby obywatele Ukrainy, którzy chcą uzyskać pomoc w Polsce, taką pomoc uzyskali, całą pomoc koordynuje MSWiA" - mówił Dworczyk. Dodał też, że jeszcze w piątek (25 lutego) spotka się z organizacjami pozarządowymi w sprawie pomocy dla uchodźców z Ukrainy.

- podkreślił.

Zapowiedział, że od 26 lutego będzie działać strona internetowa pomagamukrainie.gov.pl, dzięki której informacje o pomocy będą zebrane w jednym miejscu.

Posłowie relacjonowali ministrowi, jak mieszkańcy terenów przygranicznych w niesamowitym tempie się organizują, żeby pomóc uciekinierom. “Chęć pomocy jest ogromna, szkoda z niej nie skorzystać” - mówiła posłanka Klaudia Jachira. Witold Klaus ze Stowarzyszenia Interwencji Prawnej apelował, by dać przyzwolenie na pracę wszystkim osobom, które wjechały.

Informacje prawne dotyczące wjazdu i pobytu na terenie Polski są dostępne na stronie rządowej Urzędu do Spraw Cudzoziemców. "W związku z obecną sytuacją, infolinia Urzędu do Spraw Cudzoziemców jest dostępna wyłącznie w sprawach dotyczących obywateli Ukrainy. Konsultanci udzielają informacji na temat pomocy dla obywateli Ukrainy po przekroczeniu polskiej granicy oraz dalszego pobytu w kraju" - informuje urząd.

Pomoc w tym względzie oferują organizacje pozarządowe, specjalizujące się w prawie migracyjnym. Podają również najświeższe informacje dotyczące zmieniających się przepisów. Można je śledzić w mediach społecznościowych (więcej na ten temat w dalszej części tekstu).

Organizacje pozarządowe apelują do rządu o dialog i współpracę przy organizacji przyjmowania uchodźców. Dotąd tego dialogu zabrakło.

O polskie możliwości dotyczące przyjęcia uchodźców z Ukrainy pytaliśmy Agnieszkę Kosowicz z Polskiego Forum Migracyjnego.

Gdzie szukać pomocy?

Po pierwsze, warto zwrócić się do lokalnych organizacji i fundacji, tworzonych od lat przez i dla Ukraińców. W Warszawie to Fundacja "Nasz Wybór", prowadząca Ukraiński Dom. Osoby z Ukrainy mogą zgłosić się też do punktów informacyjnych dla cudzoziemców. W Krakowie taki punkt organizuje m.in. Centrum Wielokulturowe w Krakowie.

Centrum działa siedem dni w tygodniu. Poszukuje wolontariuszy/wolontariuszek posługujących się językiem ukraińskim i rosyjskim, ale też lekarzy/lekarek, nauczycieli/nauczycielek czy prawników/prawniczek. Więcej informacji na Facebooku. Kontakt: +48 887 201 598, [email protected].

Sprawdzone i klarowne informacje prawne, dotyczące wjazdu na teren Polski, zamieściło Stowarzyszenie Interwencji Prawnej. Przepisy mogą zmieniać się cały czas, dlatego warto być na bieżąco z doniesieniami udostępnianymi w mediach społecznościowych przez organizacje pozarządowe.

Należą do nich również Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć czy Fundacja Współpracy Polsko-Ukraińskiej U-WORK.

W internecie pojawiają się ogłoszenia od niezależnych prawników i prawniczek, notariuszy/notariuszek, którzy oferują nieodpłatną pomoc przy składaniu dokumentów. Chętni zrzeszają się m.in. na facebookowej grupie "Prawniczki i prawnicy Ukraińcom".

Fundacja Ocalenie przygotowała poradnik, o czym należy pamiętać przed wyjazdem z Ukrainy.

"Jeśli Tobie lub Twoim bliskim zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo w postaci zagrożenia dla życia lub zdrowia w związku toczącym się konfliktem zbrojnym w Ukrainie i stosowaniem przemocy wobec ludności cywilnej i zdecydujesz się na opuszczenie terytorium Ukrainy, możesz udać się na każde przejście graniczne z Polską i zadeklarować funkcjonariuszom Straży Granicznej chęć złożenia wniosku o ochronę międzynarodową w Polsce. Pamiętaj żeby szczegółowo opisać swoją sytuację i przedstawić wszystkie istotne dla sprawy dokumenty i zdjęcia" - pisze fundacja.

Jak sami możemy pomóc?

W ciągu kilku dni w internecie powstało się wiele zbiórek i inicjatyw pomocowych dla Ukrainy - dla osób, które zostały na miejscu, jak i dla tych, którzy przyjeżdżają do Polski.

Jednocześnie pojawiły się też podejrzane strony zachęcające do "szybkiego zarobku na konflikcie". By mieć pewność, dokąd trafią nasze pieniądze, warto wspierać sprawdzone fundacje.

• Fundacja SiePomaga zorganizowała ogólnopolską zbiórkę pieniędzy, która osiągnęła już kwotę niemal 3 mln zł. "Ta zbiórka powstała, by móc zebrać środki w formie funduszu pomocy ofiarom wojny. Zakres pomocy będzie uzależniony od rozwoju konfliktu w Ukrainie i dostosowany do potrzeb. Monitorujemy sytuację, będziemy w stałym kontakcie z organizacjami pomocowymi, działającymi na rzecz Ukrainy, które zgłoszą się do nas z prośbą o wsparcie. Każda godzina to nowe informacje, wszystko zmienia się dynamicznie" - piszą organizatorzy zbiórki i zapewniają, że całość kwoty zostanie przekazana na pomoc ofiarom konfliktu w Ukrainie.
• Polska Misja Medyczna we współpracy z Polskim Zespołem Humanitarnym, w najbliższych dniach zakupi najpotrzebniejsze środki medyczne dla mieszkańców strefy dotkniętej atakami, a następnie dostarczą je na miejsce. "Potrzeby zostały ustalone we współpracy z organizacjami partnerskimi obecnymi na miejscu" - zapewnia PMM.

"Bierzemy pod uwagę różne scenariusze dostarczania pomocy zarówno na wschodzie Ukrainy, jak i w każdym miejscu, w którym będzie ona konieczna. Mamy doświadczenie zarówno pracy w Ukrainie, jak i w ostatnich miesiącach pomocy w ratowaniu życia uchodźców docierających do Polski. Jeżeli zaistnieje potrzeba, jesteśmy w stanie zaangażować pomoc lekarzy wolontariuszy i rozszerzyć nasze działania. Jesteśmy gotowi do natychmiastowego działania, a pomoc w ciągu kilku dni znajdzie się na miejscu" – mówi Małgorzata Olasińska-Chart z PMM. "Wszystkie nasze działania będą odpowiedzią na zmieniającą się sytuację polityczną i możliwości pracy na miejscu. Na ten moment nasza pomoc ma charakter przede wszystkim materialny. Natomiast jako doświadczona organizacja dysponujemy zespołem lekarzy-wolontariuszy, którzy również są gotowi pomagać".

Działania PMM można wesprzeć na tej stronie lub poprzez zbiórkę na Facebooku.

• Akcję pomocową zorganizowało także Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej. "Naszą pomoc kierujemy do mieszkańców wsi i miast na wschodzie Ukrainy. Bezpośrednio na miejscu działa nasz Partner. Pierwsze pakiety pomocy humanitarnej oraz wsparcie psychologiczne dotarły już do ludzi na obszarach dotkniętych ostrzałem" - informuje organizacja. W ciągu pierwszej godziny od uruchomienia zbiórki PCPM zebrało ponad 200 tys. zł. Wsparcie finansowe można przekazać na stronie lub za pośrednictwem Facebooka.

• Gotowość do niesienia pomocy na granicy i wsparcia medycznego zapewni też Polski Czerwony Krzyż. "Grupy Ratownictwa PCK w każdej chwili mogą wesprzeć służby państwowe oraz lokalne władze w zabezpieczeniu przejść granicznych oraz przeprowadzeniu wstępnej segregacji medycznej ewentualnych poszkodowanych, przekraczających granicę polsko-ukraińską" - mówi Rafał Sakowski, koordynator ds. ratownictwa w Biurze Zarządu Głównego PCK.

Polski Czerwony Krzyż w razie potrzeby może też wspierać miejsca tymczasowego zakwaterowania uchodźców z terenów objętych działaniami wojennymi. "Dysponujemy sprzętem (łóżka polowe, śpiwory, koce, żywność środki higieny osobistej) oraz posiadamy szerokie doświadczenie w udzielaniu pomocy humanitarnej, które pozwoli na zapewnienie schronienia i opieki poszkodowanym" - informuje PCK. Link do zbiórki na działania organizacji tutaj.

• "Będziemy zapewniać pomoc bezpośrednią (żywność i inne formy wsparcia) dla ludzi, którzy muszą uciekać ze swoich domów. Nasze wsparcie obejmie osoby poszkodowane w wyniku konfliktu, włączając w to przemieszczających się wewnątrz kraju, oraz uchodźczynie i uchodźców przyjeżdżających do Polski. Sytuacja jest bardzo dynamiczna, na bieżąco monitorujemy potrzeby na miejscu. Będziemy Was informować o kolejnych działaniach" - zapewnia Polska Akcja Humanitarna. Organizacja uruchomiła zbiórkę finansową na portalu SiePomaga.pl. Co kilka minut pojawiają się kolejne wpłaty od darczyńców. W chwili pisania tego tekstu udało się zebrać ponad 1,1 mln zł.

Każdy może działać

Pomagać można nie tylko finansowo. Polska Akcja Humanitarna ogłosiła nabór osób, które w ramach wolontariatu byłyby w gotowości do wsparcia działań pomocowych PAH dla mieszkańców i mieszkanek Ukrainy w Polsce.

Podstawowe wymagania dla wolontariuszy i wolontariuszek:

• ukończone 18 lat
• gotowość do niezwłocznego dołączenia do zespołu PAH
• mobilność/gotowość do przemieszczania się w obrębie Polski
• znajomość j. polskiego i przynajmniej jednego z dodatkowych: rosyjski/ukraiński/angielski

Zgłoszenia są przyjmowane pod tym linkiem.

W mediach społecznościowych powstały grupy i oddolne inicjatywy, gdzie indywidualne osoby oferują nocleg, transport i inne formy pomocy. Znajdują się tam również zbiórki rzeczowe organizowane niezależnie (należy jednak uważać, bo trudno je zweryfikować). Grupy i inicjatywy dublują się, dlatego podajemy tylko wybrane przykłady z wielu.

Swoje ogłoszenia i pytania można umieszczać m.in. na grupie "Pomoc dla Ukrainy" na Facebooku, który liczy już ponad 50 tys. członków/członkiń. Pojawiły się też grupy dedykowane pomocy w organizowaniu i dzieleniu się transportem na linii Ukraina-Polska, np. "Grupa Transport UA-PL". Swój transport z Ukrainy i w obrębie Polski można wpisać do formularza, stworzonego przez członków/członkinie grupy "Pomoc dla Ukrainy".

Z ramienia Fundacji Ocalenie powstała oddolna Grupa Zasoby - poprzez formularz mieszkańcy Warszawy i okolic mogą zaoferować u siebie nocleg osobom uciekającym z Ukrainy.

"Jedną z podstawowych potrzeb każdego z nas jest miejsce schronienia - dom, choćby tymczasowy, choćby prowizoryczny. Tworzymy oddolną, prywatną bazę danych dotyczącą takich miejsc, udostępnianych przez bliskich i znajomych na terenie Warszawy, mającą w pierwszej kolejności wspierać osoby zgłaszające się do Fundacji Ocalenie, w drugiej indywidualnie" - informuje grupa.

Również wiele polskich miast zaoferowało zakwaterowanie dla uchodźców i uchodźczyń z Ukrainy, we współpracy z włodarzami ukraińskich miast. Miasta działają też na inne sposoby - na przykład władze Krakowa zorganizowały zbiórkę najpotrzebniejszych rzeczy i magazyn, gdzie krakowianie będą mogli przywieźć dary, które zostaną przekazane mieszkańcom Lwowa. Magazyn znajdujący się na Stadionie Miejskim im. Henryka Reymana będzie przyjmować dary codziennie. Zobacz, co jest potrzebne.

Podobne inicjatywy pojawiają się też w innych miejscowościach (na przykład w czwartek organizacja pozarządowa Homo Faber o współpracy w reagowaniu na kryzys razem z władzami miasta Lublin).

Wolontariusze będą potrzebni w wielu organizacjach pomocowych - już teraz o potrzebie dodatkowych rąk do pracy informuje m.in. Fundacja Ocalenie.

• Fundacja Animal Rescue Poland pracuje nad uruchomieniem punktów weterynaryjnych, by pomóc uchodźcom z Ukrainy przedostać się na teren naszego kraju ze swoimi zwierzętami. "Pilnie prosimy o zgłaszanie się chętnych do pomocy, szczególnie lekarzy weterynarii oraz techników weterynarii" - apeluje fundacja.

Zgłoszenia można wysyłać smsem na numer 792 996 088 o następującej treści:

• Imię nazwisko
• Technik wet/lekarz/ochotnik do pomocy.
• Miasto zamieszkania
• Mam lub nie mam samochodu
• Telefon
• Dostępności od kiedy

Państwowy Inspektorat Weterynarii poinformował o tymczasowej procedurze wyjazdu ze zwierzętami domowymi z Ukrainy. Wszelkie informacje znajdują się tutaj.

Uwaga na oszustów

Można się było spodziewać, że kryzys zostanie wykorzystany przez oszustów do organizowania fałszywych zbiórek. Niedawno pojawiła się podejrzana strona, oferująca "szybki zarobek" na konflikcie w Ukrainie. Inne strony nakłaniają do pomocy Ukrainie za pomocą "tokenów" lub kryptowalut.

"Czytajcie sprawdzone źródła, strony organizacji pozarządowych, rzetelne analizy, nie klikajcie w emocjonalne grafiki i linki nieznanego pochodzenia (ilość dezinformacji w sieci poraża)" - przestrzega Homo Faber.