Klęska w Puszczy Piskiej, orkan Cyryl i tornado pod Częstochową. Era wielkich wichur dopiero się zaczyna

"Linia szkwałowa wygenerowała niszczące porywy wiatru, oraz nawalne opady deszczu których natężenie wynosiło >30 mm/h, analizując produkt PAC (Precipitation Accumulation) Stacje obserwacyjno – Pomiarowe w Pomorskim, Kujawsko - Pomorskim oraz Warmińsko Mazurskim zanotowały maksymalne wartości opadów do 15 – 20 mm/10 min do 35 mm/h oraz porywy wiatru wynoszące: Elbląg Milejewo 42 m/s (151.2 km/h), Chojnice 31,2 m/s (112.3 km/h)" - pisze w podsumowaniu nawałnic z 11 sierpnia 2017 Polskie Stowarzyszenie Pasjonatów Meteorologii.

W ten sposób precyzyjny naukowy język opisuje burze, z których skutkami od prawie tygodnia z wielkim poświęceniem zmagają się mieszkańcy wielu powiatów w zachodniej, centralnej i północnej Polsce. Tak gwałtowne zjawiska pogodowe nie są w Polsce czymś nieznanym. Podobne do ostatnich wichury (związane ze zjawiskiem nazywanym derecho, czyli pojawieniem się niezwykle rozległego kompleksu burzowego) nawiedziły Polskę na przykład w lipcu 1928 roku - wówczas życie straciły 62 osoby (ogromna liczba ofiar to efekt m.in. niskich standardów ówczesnego budownictwa).

Jednak ostatnim czasie częstotliwość i siła gwałtownych zjawisk rosną, tak u nas, jak i w skali całego globu. Ma to związek ze zmianami klimatycznymi spowodowanymi emisją gazów cieplarnianych do atmosfery. Wichury, które nawiedzają Polskę od początku tego stulecia, są zapowiedzią tego, co dopiero nas czeka. Przypominamy największe z nich.

4 lipca 2002 roku - część Puszczy Piskiej przestaje istnieć

Wiatr towarzyszący burzy z 4 VII 2002 roku uszkodził lub całkowicie zniszczył olbrzymią połać największego lasu na Mazurach. Prędkość wiatru w porywach wynosiła 170 km na godzinę. Pas zniszczeń miał szerokość ok. 15 km, a jego długość wynosiła ponad 100 km. Zgłoszono ponad 500 uszkodzeń budynków w gminie Pisz i około 200 w gminie Orzysz. Rannych zostało 13 osób.

Wykorzystano okazję, by zmienić skład gatunkowy lasu na rzecz większego udziału drzew liściastych. Poza ogromną zaletą, jaką jest większa różnorodność, rezygnacja z tworzenia iglastej monokultury chroni również lasy przed zniszczeniami spowodowanymi silnym wiatrem.

18 i 19 stycznia 2007 - pioruny w środku zimy, czyli orkan Kyrill

Orkanami nazywa się wiatry huraganowe (o prędkości przekraczającej 33 m/sek.), które powstają na Oceanie Atlantyckim i zmierzają w stronę Europy.

Orkan Kyrill, który nawiedził Europę w styczniu 2007 spowodował śmierć 43 osób, z czego 6 w Polsce. Nad Górnym i Dolnym Śląskiem przeszły silne gradobicie i burze z wyładowaniami. W Andrespolu koło Łodzi trąba powietrzna uszkodziła kilkanaście budynków. Łącznie 500 domów w całej Polsce zostało zniszczonych bądź poważnie uszkodzonych. Zimowy orkan przyniósł rekordowe odczyty urządzeń meteorologicznych.

1. We Wrocławiu 18 stycznia o godzinie 21:30 poryw wiatru sięgnął aż 137 km/godz. Styczniowe rekordy prędkości wiatru padły też w Krakowie i w Łodzi.
2. Pomiędzy Jastrzębią Górą a Półwyspem Helskim tuż przed północą z 18 na 19 stycznia ciśnienie spadło do 965 hPa - wartości najniższej w powojennych odczytach.
3. 18 stycznia o 22:00 termometry w Opolu pokazały 15,8 stopnia. Więcej niż kiedykolwiek w tamtym rejonie o tej porze roku.

20 lipca 2007 - Trąba powietrzna w gminie Kłomnice

Nad południem kraju rozwinęła się silna superkomórka burzowa, która w gminie Kłomnice, nieopodal Częstochowy, spowodowała opady gradu o średnicy do 7 cm oraz uformowała wyjątkowo dużą jak na polskie warunki trąbę powietrzną. W trzech wsiach tej gminy - Adamowie, Hubach i Skrzydłowie - wiatr uszkodził lub zniszczył kilkadziesiąt domów. 7 osób zostało rannych.

21 sierpnia 2007 - "Biały szkwał" na mazurskich jeziorach

Choć spopularyzowana przez media nazwa "biały szkwał" jest zdaniem meteorologów niewłaściwa, ten termin już stale kojarzyć się będzie z wyjątkowo tragiczną w skutkach burzą, jaka tamtego lata przeszła jeziorami w okolicach Mikołajek.

Wiatr przewracał żaglówki i jachty. Zginęło 12 żeglarzy.

15 sierpnia 2008 - Polska zmienia się w aleję tornad

Przez Polskę przetoczyła się cała fala gwałtownych zjawisk pogodowych: gradobić, ulew i tornad. Śmierć poniosły 3 osoby, a kilkadziesiąt zostało rannych.

Przez kilka województw przeszła potężna burza. W okolicach Strzelców Opolskich powstało wyjątkowo silne tornado - według pasjonatów ze stowarzyszenia Skywarn Polska mogło mieć ono nawet siłę f3 w skali Fujity. To pięciostopniowa skala intensywności tornad opracowana w 1971 przez Theodora Fujitę z uniwersytetu w Chicago. F3 oznacza tornado, które zrywa dachy i niszczy ściany budynków nawet tych o solidnej konstrukcji, przewraca pociągi, wyrywa drzewa z korzeniami i unosi ciężkie samochody. Zdjęcia z Sieroniowic, jednej z wsi dotkniętych tamtym kataklizmem, mogą potwierdzać te szacunki.

23 lipca 2009 - Derecho

Bodaj po raz pierwszy w odniesieniu do zjawisk pogodowych w Polsce użyty zostaje termin Derecho. Układ burzowy, który przetoczył się przez Śląsk, Wielkopolskę, Łódzkie i Mazowsze. Zginęło 8 osób, 82 osoby zostały ranne. Burza spowodowała ogromne zniszczenia zwłaszcza w okolicach Legnicy, gdzie wiatr dochodził w porywach do 130 km/godz.

lipiec 2015 - derecho od Odry po Podlasie

Kompleks burzowy rozciągał się niemal przez cały kraj. Zginęły dwie osoby, 19 zostało rannych. Superkomórka przeszła z Dolnego Śląska nad Świętokrzyskie, powodując liczne zniszczenia. Potężna nawałnica nawiedziła m.in. Wrocław.

Rok później, w czerwcu 2016, gwałtowne burze przeszły nad wschodnią, północną i centralną Polską. Bilans był jeszcze gorszy niż rok wcześniej - zginęły 4 osoby.

Będzie gorzej

Zmiany klimatyczne oznaczają, że gwałtowne zjawiska pogodowe będą się nasilać. Nadejście kolejnych potężnych burz i wichur jest wyłącznie kwestią czasu (i statystyki).

Przeciwdziałanie zmianom klimatu i przygotowanie się na konsekwencje tych zmian jest dziś najbardziej podstawową polską racją stanu. Miejmy nadzieję, że nasze państwo nie ugrzęźnie wobec tego wyzwania jak samochód ministra Macierewicza w błocie pod Rytlem.