Już 32 proc. rodziców płaci za korepetycje. Szkoła po reformie PiS szybko pogłębia nierówności
Niewydolny i nastawiony na rywalizację system edukacji napompował rynek prywatnych korepetycji. Za dobrej zmiany dwukrotnie - z 14 do 32 proc. - wzrósł odsetek rodziców, którzy sięgają do kieszeni, by opłacić „korki". Korzystają z nich głównie ci, którzy i tak mają wysoki kapitał kulturowy i pieniądze. Wg sondaży uboższym zostają marzenia o prywatnej szkole
W roku szkolnym 2018/2019 co trzeci rodzic posyłał dziecko na płatne korepetycje - wynika z badania opinii publicznej przeprowadzonego przez CBOS na zlecenie Fundacji im. Stefana Batorego. Średnio wydawał na nie 42o zł miesięcznie.
Rodzice z dziećmi w wieku szkolnym stanowili tylko 1/3 1000-osobowej grupy osób badanych - więc wyniki trudno uznać za reprezentatywne dla całej populacji. Ale doskonale rymują się z dorocznymi badaniami CBOS ("Wydatki na edukację") i potwierdzają silne i niepokojące trendy.
Płatne korepetycje stały się nieodłączną częścią polskiego systemu edukacji publicznej.
Według badań CBOS w roku szkolnym 2018/2019 aż dwie trzecie rodziców (67 proc.) zadeklarowało, że wysyła dzieci na zajęcia dodatkowe. Zaledwie w ciągu czterech ostatnich lat (zgodnie z kalendarzem szkolnym) odsetek ten wzrósł o 17 pkt. proc.
Najwięcej rodziców deklaruje, że posyła dzieci na dodatkową naukę języków obcych (61 proc.), zajęcia sportowe (57 proc.) i artystyczne (42 proc.). Ale z roku na rok rośnie liczba osób korzystająca z prywatnych korepetycji, co wyróżniliśmy jako podkategorię na wykresie poniżej.
W 2015 roku było to 14 proc. wszystkich rodziców. W minionym roku szkolnym (2018/2019) prawie dwa razy więcej - 32 proc.
Ministerstwo Edukacji Narodowej na podstawie danych z CBOS i Systemu Informacji Oświatowej szacowało, że już w 2016 roku rynek korepetycji miał wartość prawie 4 mld zł rocznie. Przy założeniu MEN, że średni koszt korepetycji wynosi 60 zł za godzinę, a na jednego ucznia przypadają średnio aż 2 godziny korepetycji tygodniowo.
Korepetycje, czyli klęska edukacji
Tak duży udział korepetycji w systemie edukacji świadczy o jego daleko posuniętej dysfunkcji. Płatne zajęcia dodatkowe - a nawet „drugie szkoły prywatne - poza szkołą publiczną pojawiają się tam, gdzie edukacja nastawiona jest na obłędną rywalizację, jak w Japonii czy Korei Południowej. W Unii Europejskiej próżno szukać podobnego zjawiska.
Pod angielskim „private tutoring" kryją się zajęcia dodatkowe, które rozwijają zainteresowania dzieci i młodzieży. Taki rynek prywatnych usług edukacyjnych rozwija się Stanach Zjednoczonych. W Polsce korepetycje napędzają wyścig po laury albo uzupełniają braki w szkole.
Poza obsesją rywalizacji źródłem korepetycji jest
niewydolność polskiej szkoły. Po reformie minister Zalewskiej podstawa programowa jeszcze się rozrosła. Tak bardzo, że nauczyciele nie radzą sobie z przerabianiem materiału na zajęciach.
Dzieci i młodzież muszą więc opanować coraz więcej wiedzy poza szkołą.
Ze względu na przepełnienie zarówno szkół podstawowych, jak i liceów (szczególnie w dużych miastach) zmniejszyła się też oferta zajęć dodatkowych, które pełniły też często funkcję wspierania nauczania przedmiotowego. A braki kadrowe sprawiają, że nauczyciele mają coraz mniej czasu na indywidualną pracę z uczniem. To wszystko razem oznacza, że
w szkole kurczy się przestrzeń na skuteczne nauczanie i te trudności z opanowaniem materiału są przerzucane na dom i rodziców.
Przeczytaj także:
Zdegenerowany system potęguje nierówności i budzi marzenia o prywatnej szkole
Znacząca obecność korepetycji w oświacie ma też inny poważny skutek. Bo z prywatnych usług edukacyjnych korzystają osoby, które już posiadają duży kapitał kulturowy, pochodzące z bardziej zamożnych domów.
Z sondażu przeprowadzonego na zlecenie Fundacji im. Stefana Batorego wynika, że najczęściej z korepetycji korzystają dzieci:
- mieszkańców dużych miast - ponad 500 tys. - w aż 55 proc., 100-500 tys. - 45 proc.;
- rodziców z wyższym wykształceniem - aż 47 proc. rodziców w tej grupie zadeklarowało, że płaci za dodatkowe zajęcia.
Rozczarowanie poziomem publicznej oświaty powoduje, że w Polkach i Polakach rodzi się pragnienie prywatnej edukacji.
Niemal 30 proc. badanych stwierdziło, że gdyby pieniądze nie stały na przeszkodzie, wysłaliby dziecko do szkoły prywatnej.
Dziś w całej Polsce w edukacji niepublicznej uczy się 4 proc. uczniów i uczennic, ale w dużych miastach ten odsetek jest dwucyfrowy. W Warszawie w 2018 roku do szkół prywatnych chodziło 13,6 proc. wszystkich uczniów.
Sondaż pokazał, że im niższe dochody i krótsze wykształcenie, tym marzenie o wyrwaniu się publicznej edukacji jest większe. Aż 50 proc. rodziców w rodzinach z dochodem poniżej 900 zł na osobę chciałoby wysłać dzieci do prywatnej szkoły. Tyle samo w rodzinach, w których rodzic ma wykształcenie podstawowe. To gorzkie świadectwo.
Lepszy start dla wybranych
„Jeśli w systemie edukacji publicznej nic się nie zmieni, większość dzieci z rodzin gorzej wykształconych i sytuowanych nigdy nie nadrobi dystansu do rówieśników, którym wykształcenie i zamożność rodziców dały lepszy start"
- zauważa Paweł Marczewski, ekspert Fundacji im. Stefana Batorego.
Prywatyzacja usług edukacyjnych to kierunek, który sprzyja pogłębianiu nierówności, ale antyrównościowy charakter ma cała reforma edukacji PiS.
Podwyższenie wieku szkolnego z sześciu do siedmiu lat spowodowało, że o rok później dzieci z uboższych kulturowo i finansowo domów zaczynają nadrabiać zaległości. Rezygnacja z gimnazjów skróciła o cały rok edukację ogólną (z dziewięciu lat do ośmiu, jak w PRL) i przyspieszyła próg selekcji.
Gimnazja, szczególnie dla dzieci ze wsi i małych miejscowości, same w sobie miały charakter wyrównawczy. Pozwalały wyjeżdżać do większych miejscowości, zmienić środowisko i uczyć się w szkołach lepiej wyposażonych, często z bardziej doświadczoną lub kreatywną kadrą.
A to wszystko (było) za darmo, bo dojazdy do gimnazjów - w przeciwieństwie do szkół średnich - były dofinansowane z pieniędzy publicznych.
Ani reforma, ani wynoszenie edukacji za mury szkoły nie służą nikomu, ale najbardziej cierpią na nich dzieci i młodzież ze środowisk defaworyzowanych. Tych, o które najbardziej miał się troszczyć PiS.
OKO.press wielokrotnie zwracało uwagę na ten uboczny skutek "deformy edukacji". Edukacja w III RP, mimo swych słabości, akurat w kwestii wyrównywania szans miała ogromne osiągnięcia.
Edukacja
Anna Zalewska
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Fundacja Batorego
korepetycje
reforma edukacji
szkoła
Dziennikarz i reporter. Uhonorowany nagrodami: Amnesty International „Pióro Nadziei” (2018), Kampanii Przeciw Homofobii “Korony Równości” (2019). W OKO.press pisze o prawach człowieka, społeczeństwie obywatelskim i usługach publicznych.
Dziennikarz i reporter. Uhonorowany nagrodami: Amnesty International „Pióro Nadziei” (2018), Kampanii Przeciw Homofobii “Korony Równości” (2019). W OKO.press pisze o prawach człowieka, społeczeństwie obywatelskim i usługach publicznych.
Komentarze