Kinga pod palmami. Kuszenie Polaka kryptowalutami

– Dzień dobry. Zastanawiam się, czy nie zainwestować w kryptowalutę.

– Kawy, wody? – pyta młody mężczyzna i wskazuje miejsce przy biurku.

Kantor kryptowalut znalazłam w nowoczesnym wieżowcu przy jednej z ważniejszych ulic Lublina. W przeciwieństwie do tradycyjnych kantorów kasjer nie siedzi za szybą a przed laptopem. Zwykłe biuro. Akurat nie ma innych klientów, na wizytę można też umówić się telefonicznie.

– Chciałam podpytać, co najlepiej kupić?

– Nie powiem pani konkretnie. Jestem tu po to, by panią bezpiecznie przeprowadzić przez proces kupowania.

– A niech pan chociaż powie, z jakimi kwotami do pana przychodzą ludzie?

– Obowiązuje mnie dyskrecja.

– Nie pytam o nazwiska.

– Dziesiątki tysięcy złotych, niektórzy setki.

– Aż tyle?! Bo ja to myślałam o mniejszych kwotach.

– Mamy klientów, którzy regularnie kupują za 100, 200 dolarów.

– I co miesiąc mogę kupować sobie cząstkę bitcoina za te kilkaset złotych, tak?

– Na przykład. Będzie się kumulować na pani portfelu. Żeby pani ten portfel zobrazować – wyciąga z biurka czarne urządzenie – to taki pendrive wielkości zwykłego portfela. Kosztuje 400 zł, ale nie musi go pani kupować. Można mieć też portfel na telefonie.

– Seniorzy też przychodzą po kryptowaluty?

– Ostatnio była u mnie kobieta, 68 lat, która chce regularnie skupować bitcoina za część emerytury. Nie może się nadziwić, że wielu młodych nie ma pojęcia o kryptowalutach i że nie rozumieją, dlaczego to jest wolność.

– Jaka wolność?

– Wolność pieniądza. Można podróżować po świecie, mieć bitcoina i wszędzie go sprzedać. A nie najpierw coś przewalutować. Wojna na Ukrainie pokazała, że to się przydaje. Ludzie sprzedawali swoje majątki do kryptowalut i przyjeżdżali z tym do Polski. Mam takich klientów, klientki, którzy regularnie wypłacają sobie z kryptowalut na życie.

– A jak już się zdecyduję, to co mam ze sobą mieć? Dowód osobisty?

– Do 4 tys. zł jest pani w pełni anonimowa, nie znam pani imienia ani nazwiska. Procedura weryfikacji, według prawa, następuje od tysiąca euro.

(W 340 tys. Lublinie stacjonarnych kantorów kryptowalut jest kilka. W mniejszych miejscowościach kantor można zamówić z dojazdem do domu. Kantor może chcieć od nas zwrotu kosztów dojazdu).

Reklama. Opowieści z krypto

– Bo z krypto inwestujesz nowocześnie – przekonują aktorzy Borys Szyc i Janusz Chabior do spółki z bramkarzem Wojciechem Szczęsnym. Reklama z gwiazdorską obsadą w konwencji filmu grozy pod hasłem „Opowieści z krypto” po raz pierwszy wyemitowana została w telewizji w ubiegłym roku.

O bitcoinie – pierwszej kryptowalucie świat usłyszał w 2009 roku. Jej twórca pozostał anonimowy, działał pod pseudonimem Satoshi Nakamoto.

Niedługo potem pojawiły się kolejne cyfrowe waluty.

W 2010 roku cena bitcoina wynosiła ułamki centów, dzisiaj ponad 80 tys. dolarów, czyli ponad 340 tys. zł.

Kryptowaluty są już w polskim mainstreamie.

W styczniu 2025 Paweł S., twórca marki Red is Bad, wyszedł z aresztu za kaucją miliona złotych, którą zapłacił w bitcoinach.

Jak duża jest kryptoPolska?

Jednego dnia jestem na minusie, drugiego na plusie

Każdego dnia po przebudzeniu Mateusz bierze telefon i patrzy, ile ma.

– Wiem, głupi odruch, nie do końca zdrowy, ale tak robię – przyznaje.

Rocznik 2001. Pochodzi spod Radomia. Mieszka w Lublinie, gdzie studiuje zaocznie, a od poniedziałku do piątku pracuje w biurze nieruchomości.

– Każda giełda kryptowalut ma swoją apkę. Ja używam głównie trzech, plus mam założony wirtualny portfel na Googlu, gdzie widzę wszystkie swoje pieniądze. Kwoty oglądasz w dolarach. Tak się przyjęło.

W pracy Mateusz zagląda na giełdy tylko na przerwie, kiedy je.

– Tak jak ludzie wchodzą na Facebooka. Wejdę na jakąś giełdę i sobie sprawdzę. Transakcja trwa parę sekund, ale w pracy nie kupuję ani nie sprzedaję. Wolę sobie w domu przeanalizować, czy to dobry ruch.

Mateusz w kryptowaluty inwestuje 2,5 roku. Wszedł w to dla większych pieniędzy i dla hobby.

– Jedni jeżdżą na koniach, a ja mam taką zajawkę. Rynek jest ciężki, ryzyko ogromne. Sytuacja na giełdzie kryptowalut może zmienić się nawet w kilka godzin. Zobacz – pokazuje wykresy w telefonie – tu mam taki token Fet. 15,5 proc. spadku od wczoraj, ale ogólnie wzrósł mi 20 razy, odkąd pierwszy raz go kupiłem.

– Token, czyli co?

– Kryptowaluta. Ten z kolei, Mavia, spadł przez ostatnie 60 dni 86 proc. Jakbyś zainwestowała w niego dwa miesiące temu 10 tys. zł, to dzisiaj miałabyś 1400 zł. Dużo osób polecało mi ten token. Nawet go kupiłem, ale szybko sprzedałem. Już na stracie, ale jeszcze nie takiej dużej jakbym miał teraz. Dobrze zrobiłem. Ale nie zawsze trafiam, zobacz tu. W listopadzie kupiłem jakiś token za 200 dolarów, czyli plus minus 800 zł. No i dzisiaj mam z niego cztery dolary, niecałe 16 zł.

Im większą kwotę w to włożysz, tym bardziej się przejmujesz. Na początku mocno się bałem. Nie mogłem zasnąć, męczyła mnie myśl, że rano obudzę się nie mając nic. Dopiero po kilku miesiącach stało się dla mnie codziennością, że jednego dnia jestem na minusie, drugiego na plusie.

Trump jest prokrypto, Mentzen też

Mateusz mówi, że w kryptowalutach jest teraz okres, którego nie za bardzo rozumie.

– Nie tylko ja. Właśnie czytałem wpis ziomka, który jest w krypto od 10 lat i też go ten rynek męczy. Trump przed wyborami był prokrypto. Trzymałem za niego kciuki, wstawałem o 5 rano zobaczyć czy wygrał. Trump dalej jest prokrypto, ale jego decyzje, jak te z cłami, źle wpływają na rynek kryptowalut. W Polsce z polityków prokrypto jest Mentzen. Sam ma dużo pieniędzy w bitcoinie. Ale na niego nie zagłosuję. Jednak bardziej patrzę na całość, bo krypto to przecież nie całe życie.

(Sławomir Mentzen, kandydat Konfederacji na prezydenta RP w oświadczeniu majątkowym za 2023 rok deklarował posiadanie 33,7 bitcoina).

Uważajcie na FOMO

– Czy do inwestowania w krypto potrzebny jest dobry angielski? – pytam Mateusza.

– Nie. Ja jestem na B1. A w apkach kryptowalutowych jest język polski. Jak czegoś nie wiedziałem, googlowałem. Ktoś ostrzegał: „Uważajcie, nie wpadajcie w FOMO”. Wpisałem FOMO w wyszukiwarkę i wyskoczyło: Fear of Missing Out. Strach przed przegapieniem okazji. Miałem to.

FOMO jest wtedy, gdy jakiś token rośnie, a ty go nie kupiłeś. Patrzysz raz, urósł, patrzysz następnego dnia, urósł jeszcze bardziej. Kolejnego znów urósł. I wtedy w emocjach kupujesz, a zakupy w emocjach są najgorsze. Potem może gwałtownie spaść i dużo tracisz. Sam miałem sytuacje, że token rósł jakieś 2 tys. zł dziennie. Jednego dnia aż 552 dolary!

Czytałem na X, chociaż nie wiem, czy historia jest prawdziwa, że ziomek miał 150 tys. zł na wkład własny. Pomyślał, po co będzie kupował mieszkanie na kredyt, jak może te 150 tys. szybko pomnożyć w krypto. I wszystko stracił.

Ciocia, która pracuje w szpitalu, też mnie ostrzegała:

Bitcoiny, altcoiny, inne tokeny

– Każda kryptowaluta, która nie jest bitcoinem, jest altcoinem – objaśnia Mateusz. – Altcoiny możesz kupić albo dostać za testowanie gier. Grasz, odpisujesz twórcom, co nie działa i jakie są błędy, a potem mogą ci to wynagrodzić.

Można testować też sieci kryptowalut, które jeszcze nie weszły na giełdę. – W 2024 za testowanie Arbitrum dostałem 1500 tokenów wartych 1700 dolarów, czyli 8 czy 9 tys. zł. Ale można się naciąć. Na jakiejś grupie ktoś wysłał linka, że będą tokeny za testowanie. Kliknąłem i to był skam. Straciłem 50 dolarów.

Mateusz nie wie, ile w sumie zainwestował w krypto. Co miesiąc starał się wrzucać co najmniej 500 zł. Stosował DCA (Dollar-Cost Averaging) uśrednianie kosztów w dolarach.

– To najpopularniejsza strategia inwestowania. Nie patrzysz, czy coś spadło, czy nie, tylko kupujesz co miesiąc albo co dwa tygodnie o tej samej porze. Chodzi o to, by nie martwić się, kiedy jest właściwy moment na zakup.

Płacił za przelewy z jednej giełdy na drugą – jeden kosztował średnio 5 dolarów, a trochę tych transakcji było.

Opłacał też mentora – przez cztery, może pięć miesięcy. 120 dolarów miesięcznie. Miał za to dostęp do jego zagrań i wiedzy.

Mateusz ostrzega, że wiele tego typu grup to zwykłe oszustwo. On od swojego mentora akurat sporo się nauczył, chociaż ten nie ma najlepszej opinii wśród inwestujących, a ostatnio chyba szuka go policja.

– Nie umiem dzisiaj tego wszystkiego policzyć, nawet nie chciałbym wiedzieć. Na pewno jestem na plusie, ale podejrzewam, że zainwestowałem więcej, niż myślę.

Część zysków (przede wszystkim z testowania) Mateusz zamienił na złotówki. Kupił iphona i sportowy zegarek Garmin. (Mateusz biega, żeby się dotlenić, bo spędza dużo czasu przed komputerem). Za krypto pojechał z dziewczyną do Tunezji. Mateusz: – Rodzice mnie nigdy nigdzie nie zabrali. Nie mam im tego za złe, ale staram się nadrabiać. W tamtym miesiącu byłem w Zakopanem, wcześniej w Wiedniu. Inwestowanie w krypto jest spoko, ale nie można się w tym zatracać i żałować na inne rzeczy.

Najwyższą sumę w swoim kryptoportfelu miał w marcu 2024 roku – 60 tys. zł. Dzisiaj ta pula się skurczyła, zostało 35 tys.

– Szkoda, że wtedy tego nie sprzedałem, ale trzeba się z tym pogodzić. A może to odbije i będę miał 100 tys. zł, jak to sobie założyłem.

Żeby ci głowa nie odjeżdżała

Z wielu znajomych Mateusza w krypto inwestuje może dwóch. Za bardzo nawet nie wie, bo w Polsce o inwestowaniu mówi się mało i raczej w zaufanym gronie. – Szkoła o tym nie uczy, rodzice nie chcą rozmawiać. Tak to widzę. Nieraz dziecko pyta rodzica o pieniądze, a on mu mówi: nie interesuj się.

Mateusz obstawia, że w miejscowości, z której pochodzi, typowo rolniczej wsi, w krypto nie inwestuje nikt. Poza mamą.

– Opowiadałem rodzicom o kryptowalutach. Mama wyjęła 1000 zł i powiedziała: weź i mi to kup. Uprzedziłem: mamo, mogę ci oddać z tego 5 tysięcy, a nawet 20 tys., ale może z tego nie być nic. Powiedziała okej. Z tego tysiąca mieliśmy przez chwilę 5 tys. zł, a teraz znowu jesteśmy na tysiącu.

Pytał też kolega: co by teraz kupić? Typowy Kowalski. Zainteresował się krypto, jak rósł bitcoin. Kolega jest menadżerem w dużej firmie. Mówię: co miesiąc kupuj za 500 zł. Kupił raz. Stracił 100 i szybko wypłacił 400 zł.

Podstawowa zasada Mateusza:

A krytpo, podkreśla, nie są dla każdego. Nie poleca osobom impulsywnym i słabym psychicznie.

– W kryptowalutach ważne jest, by nie odjeżdżała ci głowa, kiedy widzisz szybkie zyski albo czegoś się boisz. Gdybym jutro się obudził i nie miał z tego nic, to i tak czułbym się wygrany. Bo wiele się nauczyłem, jeśli chodzi o psychologię. Nauczyłem się, że na zysk trzeba poczekać. Nawet teraz wciąż nie mam tyle, ile założyłem. Nauczyłem się cierpliwości. W realnym życiu też. Moja dziewczyna może potwierdzić. Kiedyś byłem mega niecierpliwy. Jak jechałem samochodem i był korek, to wkurzałem się. A teraz mówię, spoko, stoję w korku.

Sztabka złota na urodziny

Mateusz nie planuje już nowych inwestycji w kryptowaluty.

– Wystarczy. Nie można wszystkiego wkładać do jednego koszyka. Za 2 tys. zł kupiłem trochę złota i srebrnych monet. Od dziewczyny na urodziny też dostałem jednogramową sztabkę złota. Warta jest 500 zł.

Mateusz czeka na korzystny moment, by sprzedać swoje kryptowaluty, a potem dobrze kupić nowe. Szacuje, że kupi w 2026 roku. – Wrócę na ten rynek krypto, ale już tylko po bitcoina.

Jakąś jego cząstkę już miał, na początku swojej przygody z krypto.

– W listopadzie 2022 roku kupiłem po kursie 16 tys. dolarów, ale za chwilę sprzedałem, bo stwierdziłem, że bitcoin nie da mi tyle zwrotu co inne altcoiny. Jeszcze trzy miesiące temu nie żałowałem, ale w tym momencie, przez Trumpa, mówię sobie, że mogłem kupić bitcoina za wszystko, co miałem i mieć spokojną głowę. Jak bitcoin spada 10 proc., to inne altocoiny aż 40 proc.

Myślę jednak, że za dużo emocji i czasu na to poświęcałem. Jestem w szoku, że ten rynek kryptowalut tak mnie wymęczył.

Kryptokuszenie. Kinga pod palmami

– Chciałabym cię trochę najpierw poznać. Skąd jesteś, co robisz, masz dzieciaczki? – Kinga próbuje zbudować ze mną więź.

Znalazłam ją na Instagramie. Jest pod trzydziestkę, w sieci publikuje zdjęcia z wakacji pod palmami. Pokazuje perfekcyjne ciało: w basenie, na plaży, w restauracji. Przeważnie z drinkiem w dłoni. Kadry przeplata hasłami: „Powinieneś zarabiać więcej, a nie wydawać mniej”. I kusi: „Twoja pensja ci nie wystarcza? Odezwij się do mnie”.

Odzywam się. – Spotykam się tylko on-line – zaznacza.

– W jakim wieku masz dzieciaczki? – drąży Kinga.

– Wolałabym przejść do konkretów.

– Chce cię lepiej poznać. Jeśli mówimy o potencjalnej współpracy, to dla mnie ważne są relacje. Ale okej. Jesteś pod moimi skrzydłami, a ja jestem po to, by doprowadzić cię jak najszybciej do wyników, do zarabiania pieniędzy. Zaczynamy od nauki.

Cel Kingi to sprzedać mi kurs. Mam trzy opcje – Najlepiej ten za 1500 dolarów, bo warto wejść w temat na 100 proc. To 6 tys. zł – przelicza szybko. Jest też wersja tańsza za 2,5 tys. i najuboższa za 700 zł.

– Uważam, że dużym plusem jest to, że zakładamy sobie konto demo. Uczysz się inwestować, otwierać pozycje, liczyć ryzyko, minimalizować straty, zanim otworzysz konto realne.

– Ile trwa ta edukacja?

– Zależy od ciebie, ile w ciągu dnia możesz poświęcić czasu na naukę i jak szybko przyswajasz wiedzę. Ja zaczęłam zarabiać po półtora miesiąca. Też tak zaczynałam. Trafiłam na profil jakieś chłopaka na Instagramie, stwierdziłam, że ma fajne życie i że też chcę spróbować.

– Nie da się inwestować bez kursu?

– Nie polecam.

– Co ty z tego będziesz miała?

– Prowizję od tego, że wykupujesz dostęp do szkoleń. Wynagradza mnie firma, która je opracowała.

Ksiądz, kryptowaluty i inne przestępstwa

Wątkami o kryptowalutach zapełniają się policyjne kroniki i sądowe akta.

W styczniu 2024 roku sąd w Legnicy skazał na dwa lata Włodzimierza G. byłego proboszcza w Legnickim Polu za defraudację ponad 1,2 miliona złotych przeznaczonych na remont dwóch kościołów. Pieniądze pochodziły z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz gminy. Duchowny przeznaczył je na kryptowaluty. – Ksiądz jest suspendowany, czyli zawieszony w czynnościach kapłańskich, ale nie jest przeniesiony do stanu świeckiego. Dotacja MKiDN jest spłacana przez parafię, dotacja z gminy jest już uregulowana – informuje rzecznik diecezji legnickiej.

Komunikat Policji, styczeń 2024: „Do Komendy Powiatowej Policji w Grójcu zgłosił się mieszkaniec powiatu grójeckiego, który zainwestował na rynku kryptowalut. Z 65-latkiem skontaktował się telefonicznie mężczyzna, który zaoferował pomoc w szybkim i prostym pomnożeniu środków finansowych. Skuszony atrakcyjną ofertą zysku 65-latek postępował zgodnie z instrukcją udzielaną przez telefon i nieświadomie zainstalował na swoim komputerze oprogramowanie do zdalnej obsługi pulpitu. Na początku pokrzywdzony sam przelał 1100 zł na tzw. konto inwestycyjne. Zorientował się, że padł ofiarą oszustwa, gdy zalogował się na swoje konto. Zniknęło prawie 90 tys. złotych. Stracił swoje oszczędności”.

Komunikat Policji, luty 2024: „35-latka z powiatu zamojskiego zainteresowała się reklamą pomnożenia oszczędności na rynku kryptowalut. Skuszona informacjami, wypełniła formularz i podała numer telefonu. Odezwał się do niej przedstawiciel platformy inwestycyjnej. Przekonał, aby założyła konto na platformie. Nieświadoma zagrożenia kobieta dokonała pierwszej płatności BLIK-iem, po czym kontynuowała rozmowy z kolejnymi „ekspertami” od kryptowalut. Zgodnie z ich wytycznymi (…) dokonywała transakcji finansowych, w wyniku których pieniądze zasilały konta i karty kredytowe powiązane z numerami rachunków wskazywanych przez oszustów. Rzekomi finansiści przez cały ten czas informowali kobietę o notowanych zyskach. 35-latka straciła blisko 150 tysięcy zł”.

Gdańsk, kwiecień 2024, komunikat policji: „Tymczasowy 3-miesięczny areszt dla 37-latka za posiadanie i wprowadzanie do obrotu znacznych ilości narkotyków. Podczas zatrzymania mężczyzna próbował uciec przez okno (…) funkcjonariusze zabezpieczyli ponad 26 kg narkotyków, sporą ilość pieniędzy w różnej walucie i komputery – „koparki” do wydobywania kryptowalut, nielegalnie podłączone do instalacji energetycznej”.

Kryptogórnicy. Tata i ja

– Do tematu kopania nie wracamy. Ja go nie zaczynam, tata też. Mam po tym niesmak – mówi Kamil z Krakowa, pracuje w IT dużej korporacji.

Pod koniec 2017 roku razem z ojcem wziął się za kopanie kryptowalut. Uczył się wtedy w technikum informatycznym.

– Miałem szesnaście lat. Osobiście nie znałem nikogo, kto kopie.

Tata dłuższy czas był bezrobotny. Wcześniej miał firmę. Zarobił szybko, ale też interes szybko mu się skończył. Podsunąłem mu pomysł z kopaniem. Trochę na zasadzie: trzeba kupić sprzęt, a potem już samo będzie się kopać i pieniądze będą spływały. Tata miał jeszcze 20 tys. oszczędności. Zgodził się w to wejść.

Kamil woli porozmawiać po pracy, w aucie. W domu kręcą się rodzice.

– Kupiliśmy koparkę Baikal Miner. Kosztowała 10 tys. zł. Przyjechała zza granicy, nie pamiętam czy z Rosji, czy z Chin. Nawet nie dało się za nią zapłacić normalnym przelewem. Złotówki trzeba było wpłacić na giełdę kryptowalut, przewalutować na bitcoina i nim zapłacić. Do dziś jestem w szoku, że tata bez żadnego zabezpieczenia przelał połowę swoich oszczędności.

Maszyna przyszła.

– Z jednej strony euforia, z drugiej nerwy, bo koparka nie chciała się włączyć. Napisałem do producenta. Problem leżał w zasilaczu.

Koparka stanęła na strychu domu jednorodzinnego.

– Hałasowała jak odkurzacz. Nie dało trzymać się jej w pokoju. Chodziła non stop, 24 godziny na dobę. I bardzo się grzała, więc na strychu było gorąco, w lecie nie dało się tam wytrzymać.

– A wytłumacz mi, czym jest kopanie?

– Górnicy metodą prób i błędów znajdują odpowiedni klucz do zagadki matematycznej.

– Po co?

– Żeby potwierdzić transakcje i dodać je do publicznego rejestru, który nazywa się blockchain. W nagrodę dostają kryptowaluty. By było łatwiej, górnicy łączą się w pool’e – grupy wspólnego kopania. Wyobraźmy sobie kulę, w której jest milion losów. Jednej osobie szukanie zwycięskiego losu zajmie dużo czasu. Jeżeli będziemy szukać wspólnie, znajdziemy szybciej, a nagrodę podzielimy między siebie.

Nie łączyłem sił z żadnymi kolegami, ale z obcymi ludźmi, których wyszukiwałem przez internet.

Myślałem, że lecimy na księżyc

Kamil mówi, że wydobywanie poprzedzały wyliczenia.

– Używaliśmy specjalnych kalkulatorów dostępnych w necie. Wpisywaliśmy moc obliczeniową koparki, a kalkulator pokazywał waluty, które w danym momencie opłacało się kopać. bitcoina nie kopałem nigdy. Na pewno ethereum, dash… Więcej nie pamiętam. To były jakieś waluty mniej znane, pewnie już ich nie ma.

Potem wykopane waluty przelewało się na giełdy.

– Chyba w drugim tygodniu kopania, zobaczyłem, że na koncie brakuje 100 dolarów. Historia logowania pokazywała, że wypłacił je ktoś w Niemczech. Przykre to było. Kryptowaluty spieniężałem raz w tygodniu, pieniądze szły na bieżące wydatki. Najdroższą rzeczą, jaką kupiłem sobie za zyski z kopania, była gra za 50 zł – strzelanka Rainbow Six, jakoś tak się nazywała.

Gdybym miał uśrednić, to początkowo zarabialiśmy jakieś 80 dolarów tygodniowo. Ale wartość kryptowalut zaczęła spadać. Pomyślałem, że jak tak dalej będzie, to niedługo nie zarobię nic, bo to, co wykopiemy, pójdzie na prąd. Przez ciągłą pracę koparki rachunki były wyższe.

Zakładaliśmy z tatą, że maszyna zwróci nam się w rok. Myślałem, że cena kryptowalut będzie w nieskończoność szła w górę, że lecimy to the moon. Po kilku miesiącach zdałem sobie sprawę, że to idzie w złym kierunku. Wystawiłem koparkę na sprzedaż. Poszła za pół ceny zakupu.

Potem, jeszcze w technikum, kilka razy wracałem do kryptowalut. Już nie kopałem, ale kupowałem. Pamiętam, że raz w minutę straciłem 500 zł. Bolało. Krypto, po prostu nie są dla mnie. Gubi mnie chciwość. Kolega opowiadał mi niedawno, że kupił jakieś śmieciowe kryptowaluty i wzrosły mu kilkukrotnie. Wyjął z tego tysiąc lub dwa. Jest zadowolony. Ale mnie się z krypto nie udawało.

Koparkę sprzedam

Popularny serwis ogłoszeniowy: „Koparka kryptowalut 12 tys. zł do negocjacji”.

Dzwonię: – Nie opłaca się już kopać, że pan sprzedaje koparkę?

– Dalej można się w to bawić, nie mówię, że nie. Ja akurat kończę tę przygodę, bo górnik, który był w tym ze mną od początku, mój teść, zmarł. Jedni inwestują w złoto, inni w ziemię, ja w kryptowaluty i nie żałuję. Mieliśmy cztery koparki. Kopaliśmy trzy lata, do grudnia. W tym czasie zainwestowałem w panele fotowoltaiczne, mieszkam w domu jednorodzinnym. Ale zanim się na nie zdecydowałem, za prąd jakoś dużo nie płaciłem – może 300 zł więcej. Po odliczeniu wszystkich kosztów: prądu i zużycia sprzętu, dziennie na plus byliśmy około 14 dolarów. Nie kopaliśmy, że się tak wyrażę, na krzywy ryj tego, co popadnie, tylko robiliśmy rekonesans, którą walutę aktualnie opłaca się wydobywać. Kopaliśmy ethereum, bitcoina, ergo. Wolę rozmawiać bez podawania kwot, ale te waluty leżą sobie na giełdzie i czekają na lepsze czasy, nic jeszcze nie wypłacałem. Dzisiaj jak by mnie pani zapytała, czy się opłacało, to powiedziałbym, że średnio. Ale jak zadzwoni pani za rok, to mogę powiedzieć, że bardzo. Jak to na giełdzie.

Ile kosztuje odwyk od krypto

W 2018 roku, czyli niecałe 10 lat po powstaniu bitcoina, szkocki szpital Castle Craig jako pierwszy uruchomił oddział dla uzależnionych od kryptowalut. W 2025 roku oferty tego typu odwyków można znaleźć w Polsce.

„W szybkim czasie można wypracować spektakularne wyniki i stać się milionerem. Podobnie w mgnieniu oka zyski z zakupu kryptowalut potrafią się zredukować do zera i pozostawić inwestorów z długami, zerwanymi relacjami i myślami samobójczymi. Taki emocjonalny roller coaster wiąże się z wyrzutami adrenaliny i dopaminy, które przeplatają się ze znacznym spadkiem nastroju i energii” – czytam na stronie podwarszawskiego ośrodka odwykowego.

Inna z placówek (leczenie w luksusowych warunkach w Szwajcarii) wymienia takie oznaki uzależnienia:

1. Bycie pochłoniętym najdrobniejszymi wiadomościami o kryptowalutach (np. zawsze otwarta zakładka giełdy w przeglądarce).
2. Handel w tajemnicy przed bliskimi.
3. Doświadczanie intensywnej chęci ciągłego zwiększania ilości zainwestowanych pieniędzy.
4. Odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia lub braku snu, gdy próbujesz przestać.
5. Gdy trudne emocje, takie jak poczucie winy, lęk lub stres, wyzwalają chęć inwestowania.

Tu odwyk od krypto kosztuje 95 tys. CHF.

Portierka gra bezpiecznie

– Ja postanowiłam grać w miarę bezpiecznie. Na ryzykowny portfel poszło 20 proc. oszczędności – mówi Izabela.

– Skomplikowane te kryptowaluty. Nie lepiej inwestować w coś bezpieczniejszego? W obligacje? – pytam.

– W mojej sytuacji tylko kryptowaluty mogą coś rzeczywiście zmienić. Wszystko opowiem.

Izabela ma 56 lat. Mieszka w zachodniej Polsce. Umawiamy się na spotkanie zdalne. – Najlepiej po godz. 21:00. Wtedy jestem już po obchodzie i mogę spokojnie rozmawiać.

Izabela pracuje w portierni państwowej instytucji. – Proszę zobaczyć. Siedzę w pokoju wielkości małego mieszkania, cały dla mnie. Mam wszystko, czego potrzeba. Ciepło, czajnik. O tej godzinie poza mną w budynku nikogo nie ma. Alarmy załączone – pokazuje mi z pomocą kamery w telefonie.

Izabela większość życia przepracowała w reklamie. W 1990 roku założyła z kolegą pierwszą spółkę.

– Kupiliśmy ploter. Robiliśmy wizytówki, ulotki. W latach 80. studiowałam architekturę. Na czwartym roku miałam wypadek samochodowy, długo leżałam w gipsach po operacji. Żeby się nie nudzić, dostałam od rodziców pierwszy komputer i zaczęłam tworzyć jakieś grafiki. Leczyłam się ze trzy lata. Powiedzieli mi, że jeśli chcę wrócić na architekturę, muszę studiować od początku, bo program się zmienił. Obraziłam się na uczelnię i dałam sobie spokój. Teraz myślę, że trzeba było wrócić na te studia. Chociaż i bez dyplomu zdarzało mi się projektować wnętrza sklepu albo restauracji. Spółka z kolegą się rozleciała.

– Co się stało?

– Szło nam dobrze, ale to był taki czas po tym, jak urodziłam bardzo chore dziecko. Syna, który zmarł. Później urodziłam córkę. Prowadzenie firmy obciążone było siedzeniem od rana do nocy w pracy, na co nie miałam ani czasu, ani ochoty. Zaczęły się nieporozumienia i zatargi ze wspólnikiem. Odeszłam. Dla mnie rodzina zawsze była najważniejsza.

Dalej pracowałam w reklamie. Jako freelancer i w innych firmach, nawet na stanowiskach art director, graphic director. Robiłam opakowania, strony internetowe, layouty do programów komputerowych. Tak jak się rozwijała reklama w Polsce. Ciągle uczyłam się czegoś nowego.

– I z takim doświadczeniem teraz portiernia?

– Proponowali pracę w reklamie, ale w Warszawie. Nie mogłam. Kobiety w moim wieku, mężczyźni oczywiście też, mają coraz starszych i coraz mniej samodzielnych rodziców. Znowu wygrała u mnie rodzina.

Dołożę bitcoina do emerytury

Izabela przewinęła się przez kilka firm. Robiła rysunki techniczne szklanych konstrukcji (właściciel firmy zmarł), sprzątała (firma wyprowadziła się do innego miasta). Od pandemii była bez pracy. Dorabiała malowaniem obrazów.

– Wysłałam jakieś 300 CV, ale nigdzie mnie nie chcieli. Za namową brata pojechałam do Norwegii pracować na budowie. Z chłopakami z bloku wschodniego, głównie Litwinami i Rumunami, robiliśmy wszystko, co robi się w Norwegii na budowie. Elewacje, barierki na tarasach, malowanie wnętrz… Byłam w ekipie jedyną kobietą.

Izabela przerywa i sprawdza monitory.

– Spokój. Nikt się nie kręci. Ślicznie tu jest. Niedaleko mamy lasek i ogródki działkowe. Rano przychodzą mi sarenki, widzę je na kamerach, wieczorem dziki. Nawet rodzina borsuków.

Z Norwegii wróciłam po dwóch miesiącach, bo już miałam nagraną pracę w portierni. Znajoma mnie poleciła. Jestem zadowolona. Praca stabilna, płacą mi za to, że jestem i się uśmiecham. Nadgodziny płatne, trzynasta pensja. Pierwszy raz w życiu dostanę kilkaset złotych na wczasy pod gruszą. Bo ja zawsze szłam mocno w kapitalistycznym trybie. W budżetówce nie pracowałam nigdy.

– To po co te kryptowaluty?

– Moja emerytura nie wystarczy nawet na przeżycie.

– Ile pani dostanie?

– Jakieś 900 zł. Do czasu pracy nie wliczają mi się okresy na umowie o dzieło. A tylko za czynsz płacę 1100 zł. Plus prąd, gaz… Przyznaję, że w sprawach myślenia o przyszłości byłam totalną ignorantką. Oczywiście będę pracować, dopóki mogę, ale uznałam, że pieniądze z Norwegii muszę zainwestować. A jak wracałam do Polski, znajomi akurat kupili bitcoina. Ktoś im doradził, że rośnie. Kupiłam i ja.

Mam dwa cele i jedno niemiłe oświecenie

To była transakcja przez telefon. W popularnej aplikacji, we wrześniu 2024 roku, bez żadnych kursów, szkoleń Izabela kupiła cząstkę bitcoina za 20 tys. zł.

Potem część bitcoinów wymieniła na inne kryptowaluty.

– Nawet jeśli stracę te 20 tys. zł, to mocno mi to życia nie zmieni. Ale jeśli mi się uda, moja sytuacja się odmieni. Kryptowaluty to w tym momencie jedyne aktywo, które może w krótkim czasie bardzo pomnożyć kapitał – uważa Izabela.

Cel nr 1: Dzięki kryptowalutom Izabela chciałaby pomnożyć 20 tys. zł piętnastokrotnie, do 300 tys. zł.

Cel nr 2: Kupi za to mieszkanie i z jego wynajmu ratować będzie swój budżet na emeryturze.

Izabela: – Paru osobom powiedziałam, że kupiłam kryptowaluty, ale tylko takim, co do których mam pewność, że nie kupią pod wpływem emocji. Jak ktoś impulsywny albo ze skłonnością do hazardu robiłby gwałtowne ruchy, to by szybko stracił. Wolę do tego ręki nie przykładać. Nie daj Boże, jak wrzuciłby na giełdę pieniądze potrzebne do życia albo by się na krypto zapożyczył. Wszyscy, którzy zarabiają na krypto, mówią,

Tu ma się sukces, jeśli jest się cierpliwym i potrafi wytrzymać spadki. Ja to potrafię.

Niedawno przyszło do mnie pewne oświecenie. Nie spodobało mi się. Otóż kryptowaluty nie są moralnym rynkiem. Nie zarabia się na tym, że się coś wytworzyło, wykonało. Tu zyskuje się wtedy, kiedy ktoś straci. Jeżeli więc ja mam zarobić tylko dlatego, że ktoś straci, no to, kurczę, nie jest to fajne uczucie.

PIT i waluty wirtualne

Ze strony www.podatki.gov.pl: „Jeśli uzyskałeś przychody z odpłatnego zbycia walut wirtualnych (tzw. kryptowalut), składasz zeznanie roczne PIT-38”.

Rozliczasz się? – pytam jednego z inwestujących. – Nie. Są sposoby. Idzie się do kilku kantorów kryptowalut i w każdym wypłaca się kwotę poniżej tysiąca euro. Bez dowodu, gotówkę dostaję się do ręki. Na giełdach jest też opcja sprzedaż P2P. Ktoś wysyła ci blikiem gotówkę, niewielkie kwoty, tak żeby nikt się nie przyczepił, a ty na giełdzie przelewasz ze swojego portfela na jego. Najczęściej dostaję wpłaty od Rosjan albo Ukraińców. Poznaję po imionach i nazwiskach. Szczerze, Polaka, który zrobił mi tak przelew blikiem, jeszcze nie miałem.

Imiona niektórych bohaterów zostały zmienione.