O Edwardzie Szydło niewiele wiadomo. Poza tym, że nie lubi i nie odpowiada na pytania dziennikarzy. W ciągu siedmiu miesięcy od objęcia teki premiera przez Beatę Szydło, wspólnym wysiłkiem gazet i tabloidów, udało się ustalić jedynie, że jej mąż jest z wykształcenia historykiem, a z zamiłowania - myśliwym, ogrodnikiem i pszczelarzem.

W czasie studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim, był kapitanem uczelnianej reprezentacji szczypiornistów, a podczas studenckich praktyk przewodził drużynie piłkarzy. Wtedy się poznali. W 1987 r. wzięli ślub, a od lat 90. mieszkają w niewielkiej miejscowości koło Oświęcimia.

Mają wspólne, hektarowe gospodarstwo z dwoma domami, ale już dwa samochody są wyłączną własnością Edwarda Szydło, bo - jak ustalił „Super Express” - od 1999 r. małżonkowie mają rozdzielność majątkową.

O pracy i źródłach dochodów męża pani premier wiadomo tylko tyle, że od lat jest on dyrektorem Szkoły Zarządzania i Handlu w Oświęcimiu.

Ale szybko stała się częścią wielkiego biznesu, jaki w latach 90. robiły na młodych ludziach rozmaite szkoły policealne. Dziś – wbrew nazwie, kojarzącej się z uczelnią wyższą - jest po prostu ośrodkiem kursów. A głównym źródłem jej dochodów są dotacje z Unii Europejskiej.

Szczegóły finansów stowarzyszenia otoczone są tajemnicą, bo choć od lat prowadzi ono działalność gospodarczą, jego zarząd nie złożył w sądzie rejestrowym ani jednego sprawozdania finansowego.

Za takie samo uchybienie Marcinowi P., prezesowi Amber Gold, prokuratura postawiła kilka lat temu zarzut popełnienia przestępstwa (uchylanie się od obowiązku składania rocznych sprawozdań finansowych). A później śledczy w całym kraju wszczęli tysiące postępowań wyjaśniających, dotyczących innych podmiotów, które nie wypełniały tego obowiązku.

Chcieliśmy porozmawiać z Edwardem Szydło o działalności szkoły, stowarzyszenia i powiązanej z nim spółki - Centrum Kształcenia i Usług. Ale nie odpowiedział na nasze prośby o kontakt. W odpowiedzi na pisemne pytania, dostaliśmy list sygnowany przez wszystkich członków zarządu stowarzyszenia (tu przeczytasz list).

Unijne pieniądze na start

Szkoła Zarządzania i Handlu w Oświęcimiu powstała w ramach unijnego programu pomocowego Tempus, który uruchomiony został na początku lat 90. Celem programu było wspieranie reformy szkolnictwa wyższego w państwach Europy Środkowo- Wschodniej (wówczas nie należących jeszcze do UE), m.in. poprzez tworzenie nowych uczelni.

Najważniejszą częścią Tempusa były projekty współpracy międzyuczelnianej tzw. JEP-y. Ich uczestnikami miały być przede wszystkim uczelnie wyższe z państw środkowoeuropejskich i państw UE. Ale mogły w nich brać udział również jednostki administracji rządowej, samorządy, organizacje gospodarcze itp.

W prace nad projektem, w wyniku którego powstała SZiH, zaangażowały się władze miejskie Oświęcimia (przekonując, że dzięki szkole, maturzyści będą mogli kontynuować naukę, bez konieczności przeprowadzki do innego miasta lub codziennych dojazdów) i ówczesny wojewoda bielski. Z polskich uczelni: filia Politechniki Łódzkiej w Bielsku Białej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie i Akademia Ekonomiczna w Katowicach. A ze strony Unii Europejskiej - dwie uczelnie włoskie i jeden college brytyjski.

W 1992 r. zawiązano Stowarzyszenie na rzecz Szkoły Zarządzania i Handlu. Wśród jego założycieli, znaczną część stanowili przedstawiciele władz Oświęcimia. Prezesem organizacji został Dariusz Dulnik (w latach 1990- 94 prezydent miasta), a wśród członków zarządu znalazła się trójka ówczesnych urzędników magistratu. W zarządzie zasiedli także ówczesny burmistrz Libiąża - Kazimierz Poznański (od 1997 r. - poseł AWS; w 2003 r. skazany za płatną protekcję na dwa lata więzienia w zawieszeniu) oraz rekomendowany przez niego do władz Edward Szydło.

Parę miesięcy później stowarzyszenie powołało Szkołę Zarządzania i Handlu. Jej dyrektorem został znów Edward Szydło.

Z informacji poddawanych wówczas przez „Gazetę Wyborczą” wynika, że miasto Oświęcim wyłożyło na utworzenie SZiH około 300 mln starych złotych (30 tys. nowych zł). Na bardzo korzystnych warunkach udostępniono jej też całe piętro w biurowcu należącym do gminnej spółki - Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego (czynsz za wynajem 500 metrów wynosił 250 zł). Szkoła ma tam siedzibę do dziś.

Z tych pieniędzy, według „Informatora o projektach współpracy międzyuczelnianej JEP” wydanego w 1995 r., sfinansowano m.in.: szkolenia wykładowców we Włoszech i Wielkiej Brytanii, zakup 30 komputerów, oprogramowania, kamer video, drukarek i kserokopiarek oraz podręczników dla SZiH.

Sieć na studentów

Pierwszych uczniów Szkoła Zarządzania i Handlu przyjęła w 1993 r. Nie była jednak uczelnią wyższą i nie mogła prowadzić edukacji na tym poziomie.

Przy filii Politechniki Łódzkiej w Bielsku-Białej utworzono więc wówczas oddział Szkoły Zarządzania i Handlu - „College Zarządzania i Inżynierii”. Jak tłumaczy Małgorzata Skrzypek, rzeczniczka dawnej filii PŁ (dziś Akademii Techniczno- Humanistycznej), politechnika miała czuwać nad utrzymaniem akademickiego charakteru Collegu. Wykładowcami mieli być pracownicy PŁ, Akademii Ekonomicznej w Katowicach i Akademii Ekonomicznej w Krakowie.

Do Collegu SZiH maturzyści przyjmowani byli bez egzaminów, musieli tylko zapłacić czesne - około 130 zł miesięcznie.

Porozumienie między SZiH a uczelniami zakładało, że po dwóch latach nauki w Collegu, absolwenci będą mogli kontynuować studia na trzecim roku - na politechnice lub w wybranej akademii. Warunkiem przyjęcia miały być dobre oceny i zaliczenie semestru wyrównawczego zakończonego egzaminem.

SZiH zaczęła szybko tworzyć oddziały w kolejnych miastach i miejscowościach m.in.: w Bielsku-Białej, Świętochłowicach, Młoszowej i Andrychowie, oferując po kilkadziesiąt a nawet ponad 100 miejsc w oddziale. Wszędzie roztaczała przed maturzystami tą samą perspektywę - możliwość rozpoczęcia nauki bez egzaminów i kontynuowania jej po drugim roku na którejś ze współpracujących uczelni. Chętnych więc nie brakowało.

Przekonywał, że utworzenie szkoły było akcją propagandową ówczesnego prezydenta miasta - Dariusza Dulnika (przypomnijmy - równocześnie prezesa stowarzyszenia prowadzącego SZiH).

Ale po publikacjach sytuacja się nie poprawiła. Przeciwnie. Do 1998 r. absolwenci Collegu, jeśli kontynuowali naukę - to najczęściej na studiach licencjackich w filii PŁ w Bielsku- Białej. W 1998 r. władze filii PŁ wyraziły zgodę na… uruchomienie studiów licencjackich w Oświęcimiu - w siedzibie SZiH. Przy politechnice działał więc formalnie oddział SZiH, a w placówce szkoły - swego rodzaju filia politechniki.

Według relacji Małgorzaty Skrzypek, współpraca między SZiH a filią PŁ została zakończona w 2000 r. „ze względu na zmianę przepisów dotyczących prowadzenia zajęć w ośrodkach zamiejscowych”.

Kontrole prowadzone wcześniej przez MEN i NIK negatywnie oceniały działalność zamiejscowych ośrodków oraz współpracę państwowych uczelni z niepublicznymi szkołami - w szczególności wprowadzanie przez uczelnie „uproszczonych form studiów np. skracania okresu studiów poprzez zaliczanie okresu nauki w szkołach pomaturalnych”.

Tajemnice finansów

Założyciele Stowarzyszenia na rzecz Szkoły Zarządzania i Handlu w 1992 r. zapisali w jego statucie, że będzie ono kierować działalnością SZiH tylko „do czasu utworzenia Międzynarodowej Fundacji Rozwoju Gospodarczego”. Fundacja jednak nie powstała, a władze Oświęcimia, które zaproponowały przed laty taki zapis w statucie, nie wiedzą dziś, ani kto miał ją powołać, ani po co. Urzędnicy magistratu zapewniają, że dziś miasto nie ma żadnego wpływu na działalność stowarzyszenia i szkoły.

Zgodnie ze statutem stowarzyszenia, co najmniej raz w roku, odbywać się powinno walne zgromadzenie wszystkich jego członków. Zarząd powinien wówczas przedstawić sprawozdanie z działalności w poprzednim roku, a członkowie - zatwierdzić plan finansowy na kolejny rok. Co trzy lata walne zgromadzenie powinno wybierać nowe władze organizacji.

Z akt rejestrowych stowarzyszenia wynika jednak, że od pierwszego, założycielskiego zebrania w 1992 r., walne zgromadzenie odbyło się tylko dwa razy - w 1995 i 1999 r. Podczas tego ostatniego spotkania, wybrano zarząd stowarzyszenia, który rządzi do dziś. Prezesem został wówczas Michał Kaszyński - prawnik prowadzący własną kancelarię. A członkami zarządu: Marek Stec, Włodzimierz Gil, Władysław Zawadzki i Edward Szydło.

W piśmie do redakcji, pod którym podpisali się wszyscy, nie odpowiedzieli, na jakiej podstawie sprawują swoje funkcje, skoro ostatnie wybory zarządu odbyły się w 1999 r.

Zgodnie z prawem, tak jak wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą, powinno je składać co roku w sądzie rejestrowym.

Po wybuchu afery Amber Gold, gdy okazało się, że spółka ta od lat nie składała sprawozdań, sądy w całym kraju zarządziły kontrolę dotyczącą realizacji tego obowiązku inne podmioty. Skierowały do prokuratur tysiące powiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na uchylaniu się od obowiązku składania sprawozdań. Zgodnie z ustawą o rachunkowości grozi za to kara grzywny lub ograniczenia wolności.

Jak to możliwe, że na brak sprawozdań Stowarzyszenia na rzecz Szkoły Zarządzania i Handlu, nikt nie zwrócił uwagi? Według rzeczniczki Sądu Okręgowego w Krakowie, Beaty Górszczyk, Stowarzyszenie po prostu… „nigdy nie złożyło wniosku o wpis również do rejestru przedsiębiorców”.

Kapitał ludzki

Po zakończeniu współpracy z filią Politechniki Łódzkiej w Białej Podlaskiej, zawarła umowę z inną uczelnią - Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie. Uruchomiła ona w siedzibie SZiH w Oświęcimiu kilka rodzajów studiów. Ale, jak zapewnia rzecznik AGH - Bartosz Dembliński, rola SZiH w tym układzie była wyłącznie organizacyjna.

W ciągu 13 lat współpracy (do 2014 r. ) Akademia zapłaciła SZiH za wynajem sal wraz z wyposażeniem komputerowym i audiowizualnym oraz obsługę administracyjną łącznie ponad 780 tys. zł.

W międzyczasie SZiH zmieniła profil działalności – dziś na jej stronie internetowej przeczytać można, że jej misją jest „kształcić personel zarządzający dla małych i średnich firm działających na zintegrowanym europejskim rynku pracy”.

Na ich realizację stowarzyszenie, SZiH i ich partnerzy dostali 25,2 mln zł dofinansowana z funduszy unijnych. Pozostałą część dopłaciły im inne instytucje – głównie urzędy pracy.

Edward Szydło nie odpowiedział na nasze pytania - jak ocenia wpływ dotacji unijnych na działalność Szkoły Zarządzania i Handlu? I czy bez nich bez szkoła byłaby w stanie zorganizować szkolenia/ kursy, które organizowała w minionych latach?

Zapytaliśmy również premier Beatę Szydło- czy wie, jakiej wysokości dofinansowanie otrzymały z UE szkoła, której dyrektorem jest jej mąż i prowadzące tą szkołę stowarzyszenie. Również nie dostaliśmy odpowiedzi.

Gdy w Sejmie posłowie PiS i Kukiz’15 powoływali zespół eurorealistyczny, który ma zbadać jakie właściwie korzyści mają Polska i Polacy z członkostwa w UE, Stowarzyszenie na rzecz Szkoły Zarządzania i Handlu podpisywało z kolejnymi gminami w Małopolsce umowy o wspólnej realizacji programu "E-kompetentni". Środki na jego realizację pochodzić mają z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020.