Marszałek Terlecki, znawca polskiego kina: "dobrych filmów na lekarstwo"

Marszałek odniósł się na Twitterze do listu otwartego członków i pracowników Gildii Reżyserów Polskich do Jarosława Kaczyńskiego. List podpisało 71 osób, w tym Jan Komasa, Joanna Kos-Krauze, Borys Lankosz, Paweł Pawlikowski, Małgorzata Szumowska czy Krzysztof Zanussi. List oburzył m.in. publicystów portalu wPolityce. Stanisław Janecki napisał, że artyści "ulegają jakiejś zbiorowej paranoi, histerii albo hipnozie". Jacek Karnowski - zgadzając się z kolegą - wytknął członkom związku zawodowego, że stają w obronie jego honorowej przewodniczącej. A jego zdaniem powinni byli zabrać głos w sprawie wypowiedzi szefa izraelskiego MSZ o tym, że Polacy antysemityzm wyssali z mlekiem matki.

Ryszard Terlecki potraktował reżyserki i reżyserów łagodniej. Po prostu powiedział im, że nie robią dobrych filmów:

Terlecki dodał: "Za to ocena polskich spraw na poziomie Bolka i Lolka. Teraz czekamy na list bileterów, zaniepokojonych pozycją Polski w Europie". Zaniepokojenie różnych grup obywateli, w tym bileterów, pozycją Polski w Europie wydaje się jak najbardziej uzasadnione. Marszałek pomija jednak, że artyści wypowiedzieli się w sprawie dla nich zasadniczej: wolności.

"Dobrych filmów na lekarstwo"? Widzowie i jurorzy mają inne zdanie

Oczywiście Ryszard Terlecki ma prawo do własnej opinii na temat polskich filmów. Również do opinii krytycznej. Widzowie i krytycy są podzieleni nawet w ocenie nagrodzonej Oskarem "Idy" i nominowanej do trzech Oskarów "Zimnej wojny". Zakładamy jednak, że skoro marszałek zdecydował się na publiczne recenzowanie dorobku polskiej kinematografii, wie, o czym mówi i nie wydaje sądów jedynie na podstawie tytułów lub nazwisk. Przypomnijmy, że minister kultury Piotr Gliński przyznał, że polskich filmów nie ogląda, bo nie ma czasu.

OKO.press chciałoby tylko zwrócić uwagę, że ocena marszałka daleko odbiega od opinii jego rodaczek i rodaków. A także od oceny jurorów na wielu festiwalach filmowych, w tym międzynarodowych.

W 2018 roku polskie filmy obejrzało w kinach 19,8 widzów - wynika z danych PISF. To rekord. Widownia polskich filmów to 33 proc. całej widowni (59,7 mln), ale polskie produkcje to niecałe 11 proc. wszystkich filmowych premier (41 z 384).

Najwięcej osób przyciągnął "Kler" Wojciecha Smarzowskiego: ponad 5 milionów (5 183 080). To trzeci najpopularniejszy polski kinowy film po 1989 roku. W kręgach sprzyjających PiS nie ma on jednak najlepszej prasy.

Nagrody w Berlinie, Cannes, Sundance, Los Angeles i w Chinach

Artyści należący do Gildii i podpisani pod listem stworzyli filmy tak różne, jak "Sala samobójców" i "Papusza", "Królik po berlińsku" i "Jestem Bogiem", "Córki dancingu" i "Być jak Kazimierz Deyna", "Zjednoczone stany miłości" i "Wszystko, co kocham". Członkami związku są znani międzynarodowej publiczności od lat twórcy: Jerzy Skolimowski, Krzysztof Zanussi czy Agnieszka Holland.

Werdykty jurorów nie są wyrocznią, zależą niekiedy nie tylko od wartości filmu, ale też od trendów na rynku filmowym czy promocji. A jednak liczba nagród i nominacji dla polskich filmów w ostatnich latach robi wrażenie. Przynajmniej na nas, bo na marszałku Terleckim najwyraźniej - nie.

Wymieniamy tylko przykładowe i tylko międzynarodowe nagrody dla członkiń i członków Gildii Reżyserów Polskich i tylko z ostatnich czterech lat. Nagród na festiwalach odbywających się w Polsce twórcy ci dostali bez liku.

Kasia Adamik

• (2017) Srebrny Niedźwiedź w Berlinie, Nagroda im. Alfreda Bauera za "Pokot" (wraz z Agnieszką Holland);

Jacek Borcuch

• (2019) nominacja do Nagrody Głównej Jury w Sundance za "Słodki koniec dnia", nagroda dla Krystyny Jandy za główną rolę;

Olga Chajdas

• za film "Nina" (2018): nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Rotterdamie i na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Carl w Karlskronie;

Kinga Dębska

• za "Moje córki krowy" (2017): China Golden Rooster & Hundred Flowers Film Festival Nagroda Publiczności;

Magnus von Horn

• (2016) Nagroda Szwedzkiej Akademii Filmowej i premierę filmu "Intruz" w Cannes w sekcji Director's Fortnight;

Anna Jadowska

• za "Dzikie róże" (2017): Sztokholm (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Stockholm Impact Award, Cottbus (Festiwal Młodego Kina Wschodnioeuropejskiego) Nagroda FIPRESCI, Nagroda Główna i Nagroda Jury Ekumenicznego;

Andrzej Jakimowski

• za "Pewnego razu w listopadzie" (2018): Taormina (MFF) Nagroda Główna, Ateny (Athens Avant Garde Film Festival) Nagroda dla najlepszego filmu;

Jan Komasa

• za "Miasto 44" (2015) m.in. China Golden Rooster & Hundred Flowers Film Festival za najlepszy film i reżyserię;

Joanna Kos-Krauze

• za "Ptaki śpiewają w Kigali" (2017): Luksemburg (Central and Eastern European Film Festival "CinEast") Grand Prix, Locarno (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagroda "First Look" ,
• za "Papuszę" (2014): Karlovy Vary (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Wyróżnienie Specjalne Jury, Saloniki (MFF) Nagroda w sekcji "Open Horizons", Valladolid (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagroda za reżyserię i Nagroda Jury Młodzieżowego, Kargowa (Kozzi Gangsta Festiwal) Nagroda dla najlepszego filmu, Pune (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagroda dla najlepszego filmu, Stambuł (Istanbul Film Festival) Nagroda Specjalna Jury, Urugwaj (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagroda FIPRESCI, Waterloo (Międzynarodowy Festiwal Filmów Historycznych) Nagroda za reżyserię;

Paweł Pawlikowski

• za "Zimną wojnę" (2018): nominacje do Oscara (Nagroda Amerykańskiej Akademii Sztuki Filmowej) za reżyserię i zdjęcia oraz w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny, Europejska Nagroda Filmowa w kategoriach: film, reżyser scenariusz, nominacja do Cezara (Nagroda Francuskiej Akademii Sztuki Filmowej) za najlepszy film zagraniczny, nominacje do BAFTA (Nagroda Brytyjskiej Akademii Sztuki Filmowej) w kategoriach: najlepszy film nieanglojęzyczny, reżyser, scenariusz;
• za "Idę" (2015): Oscar (Nagroda Amerykańskiej Akademii Sztuki Filmowej) za najlepszy film nieanglojęzyczny, nagroda BAFTA w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny, nominacja do Złotego Globu za najlepszy film nieanglojęzyczny;

Łukasz Ronduda

• za "Serce miłości" (2018): Mont-Saint-Aignan (Festival A l'Est du Nouveau) Nagroda dla najlepszego filmu,
• za "Performera" (2015): Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagroda "Think: The Award" w sekcji "Forum Expanded";

Agnieszka Smoczyńska

• za "Córki dancingu" (2016/2017): Santiago (Międzynarodowy Festiwal Filmów Kobiecych "Femcine") Nagroda dla najlepszego filmu pełnometrażowego, Wilno (Vilnius Film Festival) Nagroda dla najlepszego reżysera w konkursie "New Europe – New Names", Sofia (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Nagrody Jury Młodzieżowego, Sitges (MFF Fantastycznych i Grozy) Wyróżnienie Jury Młodzieżowego, San Francisco (Międzynarodowy Festiwal Filmowy "Tiburon") Nagroda im. Federico Felliniego, Porto (Międzynarodowy Festiwal Filmów Fantastycznych "Fantasporto") Nagroda Główna, Park City (Sundance Film Festival) Nagroda Specjalna Jury za „unikalną wizję i design”, Nashville (Nashville Film Festival) Wielka Nagroda Jury dla najlepszego filmu w konkursie Graveyard Shift, Montreal (Fantasia International Film Festival) Nagroda Specjalna Jury i Nagroda Publiczności, Calgary (Calgary Underground Film Festival) Nagroda dla najlepszego filmu fabularnego;

Małgorzata Szumowska

• za "Body/Ciało" (2015/2016): Europejska Nagroda Filmowa (dawniej "Felix") Nagroda Publiczności (People's Choice Award), Lima ("Al Este de Lima") Nagroda Główna, Bruksela (MFF) Nagroda Jury, Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Srebrny Niedźwiedź za reżyserię.

Tomasz Wasilewski

• za "Zjednoczone stany miłości" (2016): Valletta (Valletta Film Festival) Nagroda dla najlepszego reżysera, Palić (Europejski Festiwal Filmowy) Wyróżnienie Specjalne Jury, Europejska Nagroda Filmowa (dawniej "Felix") Nominacja w kategorii: Najlepszy scenariusz, Brasilia (Brasilia International Film Festival) Grand Prix im. Jose Carlosa Avellara, Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) Srebrny Niedźwiedź za scenariusz.

Kaczyński: Chcą nam odebrać wolność, zniosą demokrację. Artyści: kłamliwe, bolesne słowa

Dlaczego reżyserzy piszą do Kaczyńskiego? Bo na sobotniej konwencji programowej prezes PiS przywołał słowa Agnieszki Holland, honorowej przewodniczącej Gildii. Zdanie "Żeby było tak, jak było", padło na jednej z manifestacji w obronie niezależnych sądów w 2015 roku. Już w 2017 prezes PiS mówił z trybuny sejmowej: "o co naprawdę chodzi? Otóż chodzi o to i tu ktoś podpowiada, znakomicie to sformułowała Agnieszka Holland, żeby było tak, jak było kiedyś. Żeby było tak, jak było. O to właśnie chodzi".

23 lutego Kaczyński znów użył słów Agnieszki Holland, ale w jeszcze bardziej zmanipulowany sposób: "Są tacy, którzy chcą nam odebrać wolność poglądów, wolność słowa, ba - wolność sumienia, wolność religii, którzy w gruncie rzeczy zapowiadają, że w Polsce, jeśli zwyciężą, zniesiona zostanie demokracja, a ogromna część społeczeństwa o poglądach innych niż te, które oni głoszą będzie w gruncie rzeczy wyłączona z czynnej polityki. Krótko mówiąc jest o co zabiegać, ta kampania będzie rozstrzygała o tym, czy w Polsce ta równość i wolność będzie, czy też zostanie podważona.

Podpisani pod listem reżyserzy i reżyserki nazwali słowa Kaczyńskiego "kłamliwymi". Przypominają przeszłość Holland i pokazują absurdalność zarzutów Kaczyńskiego:

"Swoją postawą i liczącą prawie pięć dekad działalnością artystyczną oraz obywatelską Agnieszka Holland wielokrotnie dawała dowody, jak bliskie są jej polska równość i polska wolność. I właśnie w imię obrony tych wartości siedziała w czasach komunizmu w więzieniu. Jak doskonale wiadomo wszystkim Polakom, podobne represje nigdy nie stały się Pańskim osobistym doświadczeniem".

Piszą też o wartościach, które sami wyznają:

"My, polscy artyści, owego spojrzenia na ojczyste problemy, zawężającego wszystko do politycznych gierek, nie podzielamy. Staramy się natomiast ‑ stawiając sobie postawę Agnieszki Holland za wzór ‑ budować Polskę demokratyczną, tolerancyjną, sprzyjającą tworzeniu polskiej wspólnoty, a nie z niej wykluczającą, wrażliwą socjalnie, zapewniającą prawa tym, którzy są w mniejszości, równe prawa dla każdego, a nade wszystko wierną przekonaniu, że wolne państwo mogą stworzyć jedynie wolni obywatele".

Cały list Gildii Reżyserów Polskich do Jarosława Kaczyńskiego

Szanowny Panie,

Podczas konwencji partii Prawo i Sprawiedliwość 23 lutego 2019 roku przytoczył Pan fałszywy cytat z Agnieszki Holland („Pani Holland powiedziała nie tak dawno temu: żeby było jak było”). Umieścił go Pan w manipulacyjnym kontekście, który niezgodnie z faktami sugeruje, że reżyserka dąży do ograniczenia wolności słowa, sumienia i religii w Polsce:

„Są tacy, którzy chcą nam odebrać wolność poglądów, wolność słowa, ba, wolność sumienia, wolność religii. (…) Którzy w gruncie rzeczy zapowiadają, że w Polsce, jeśli zwyciężą, zniesiona zostanie demokracja, a ogromna część społeczeństwa o poglądach innych niż te, które oni głoszą, będzie w gruncie rzeczy wyłączona z czynnej polityki. Krótko mówiąc, jest o co zabiegać. Kampania będzie rozstrzygała o tym czy w Polsce ta równość i wolność będzie czy też zostanie podważona. Pani Holland powiedziała kiedyś, nie tak dawno temu, te słowa, które są tak często powtarzane: żeby było jak było. Otóż szanowni państwo, jeśli nasi przeciwnicy wygrają, będzie gorzej niż było.”

Zwracamy uwagę i Panu, i polskiej opinii publicznej, że przytoczone powyżej słowa kreślą kłamliwy obraz rzeczywistości. Agnieszka Holland nigdy nie użyła sformułowania „żeby było jak było” w kontekście przez Pan sugerowanym, czyli rzekomo podważając polską równość i polską wolność. Swoją postawą i licząca prawie pięć dekad działalnością artystyczną oraz obywatelską Agnieszka Holland wielokrotnie dawała dowody, jak bliskie są jej polska równość i polska wolność. I właśnie w imię obrony tych wartości siedziała w czasach komunizmu w więzieniu. Jak doskonale wiadomo wszystkim Polakom, podobne represje nigdy nie stały się Pańskim osobistym doświadczeniem.

Agnieszka Holland wielokrotnie publicznie zapewniała, że nigdy nie było jej życzeniem, by wróciła przeszłość w rozumieniu tego czy innego konceptu partyjnego. Najwyraźniej jest to Pański punkt widzenia spraw ojczystych; być może nie umie Pan już ‑ jako polityk zabiegający od lat o władzę dla siebie i swoich ludzi ‑ dostrzec naszego „narodowego domu” w optyce szerszej i niepartykularnej, wolnej od doraźnego liczenia partyjnych zysków i strat. My, polscy artyści, owego spojrzenia na ojczyste problemy, zawężającego wszystko do politycznych gierek, nie podzielamy. Staramy się natomiast ‑ stawiając sobie postawę Agnieszki Holland za wzór ‑ budować Polskę demokratyczną, tolerancyjną, sprzyjającą tworzeniu polskiej wspólnoty, a nie z niej wykluczającą, wrażliwą socjalnie, zapewniającą prawa tym, którzy są w mniejszości, równe prawa dla każdego, a nade wszystko wierną przekonaniu, że wolne państwo mogą stworzyć jedynie wolni obywatele.

I dlatego właśnie dla nas, artystów polskich, oraz dla milionów rodaków, którzy pragną państwa prawa, niezależności sądów, prokuratury, instytucji kultury, samorządów oraz zgodnej z polską racją stanu polityki zagranicznej, i którzy chcą zacieśniania, a nie rozluźniania więzów z Europą oraz wzmacniania, a nie osłabiania pozycji naszej ojczyzny w świecie, Pańskie kłamliwe słowa z 23 lutego 2019 roku o Agnieszce Holland (będące kolejnym dowodem, że chce Pan sprawować w Polsce władzę, antagonizując jej obywateli oraz wykopując coraz głębsze rowy między Polakami) były bardzo bolesne.

Domagamy się zatem, by z tych niesprawiedliwych i nie mających odbicia w rzeczywistości słów o Agnieszce Holland jako rzekomej niszczycielce polskiej wolności, niezwłocznie się Pan wycofał. Jest Pan przecież posłem Rzeczpospolitej Polskiej. Nigdy dość przypomnień, że od swoich posłów naród polski ma prawo się domagać, by nie mówili nieprawdy. Również wówczas, gdy wypowiadają się nie w imieniu narodu, ale – tak jak Pan to uczynił 23 lutego 2019 roku – w imię interesów własnej formacji politycznej oraz na użytek wyborczej propagandy.

Przypominamy Panu, że kłamstwo w debacie publicznej nigdy nie jest bezgrzeszne. Że zawsze pozostawia truciznę, która niszczy narodową wspólnotę. Że uczy nienawiści, ta zaś nieuchronnie prowadzi do przemocy.

Po śmierci prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza wszystkie strony sceny politycznej ‑ również kierowana przez Pana formacja – mówiły zgodnie, że przelewającą się przez Polskę falę nienawiści, która zaczyna się od kłamliwych słów, trzeba koniecznie zatrzymać. Minęło zaledwie kilka tygodni, a w przemówieniu transmitowanym przez wszystkie polskie telewizje i radia, posunął się Pan do manipulacji, tworząc z fałszywych cytatów rzekomą wypowiedź jednej z najwybitniejszych reżyserek w historii polskiego kina. Tylko dlatego, że Agnieszka Holland ośmiela się głośno krytykować politykę Pańskiej partii tam, gdzie Prawo i Sprawiedliwość łamie Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej, niszczy będący fundamentem demokracji trójpodział władzy oraz usiłuje zaprząc wolnego ducha polskiej kultury do jarzma obsesji światopoglądowych jednego obozu politycznego czy wręcz jednego człowieka. Naszym zdaniem Pańska wypowiedź świadczy zarówno o głębokiej pogardzie dla milionów Polaków, którzy słuchali tych słów, jak i o pogardzie dla polskich artystów oraz polskiej kultury, której Agnieszka Holland jest istotnym ogniwem. Jesteśmy zmuszeni przypomnieć Panu, że kultura to nie tylko wielowiekowe dziedzictwo, łączące nas z minionymi pokoleniami, ale przede wszystkim codzienny budulec polskiej tożsamości, znacznie silniejszy i trwalszy niż inicjowane przez Pana w ostatnich dekadach polityczne swary, oparte na niepojętej dla nas potrzebie dzielenia Polaków.

członkowie i pracownicy Gildii Reżyserów Polskich:

Katarzyna Adamik

Filip Bajon

Kasper Bajon

Barbara Białowąs

Maciej Bochniak

Jacek Borcuch

Marcin Bortkiewicz

Marek Brodzki

Ryszard Brylski

Olga Chajdas

Leszek Dawid

Kinga Dębska

Piotr Domalewski

Sławomir Fabicki

Jacek Filipiak

Dariusz Gajewski

Robert Gliński

Mariusz Grzegorzek

Magnus von Horn

Jan Hryniak

Anna Jadowska

Andrzej Jakimowski

Grzegorz Jaroszuk

Anna Kazejak

Jan Kidawa-Błoński

Katarzyna Klimkiewicz

Klara Kochańska

Jan Komasa

Bartosz Konopka

Natalia Koryncka-Gruz

Joanna Kos-Krauze

Bartosz M. Kowalski

Tadeusz Król

Marcin Krzyształowicz

Borys Lankosz

Magdalena Lankosz

Marek Lechki

Rafael Lewandowski

Magdalena Łazarkiewicz

Filip Marczewski

Paweł Maślona

Jan P. Matuszyński

Marta Minorowicz

Adrian Panek

Paweł Pawlikowski

Magdalena Piekorz

Maciej Pieprzyca

Aleksander Pietrzak

Łukasz Ronduda

Maria Sadowska

Paweł Sala

Wiesław Saniewski

Andrzej Saramonowicz

Iwona Siekierzyńska

Jerzy Skolimowski

Wojciech Smarzowski

Agnieszka Smoczyńska

Maciej Sobieszczański

Jagoda Szelc

Małgorzata Szumowska

Piotr Trzaskalski

Tomasz Wasilewski

Anna Wieczur-Bluszcz

Krzysztof Zanussi

Janusz Zaorski

Grzegorz Zariczny

Iwona Ziułkowska

Maria Zmarz-Koczanowicz

Filip Zylber

Maciej Żak

Xawery Żuławski

Marszałek Terlecki nie po raz pierwszy barwnie broni prezesa PiS. Kiedy "Gazeta Wyborcza" opublikowała nagrania z udziałem Jarosława Kaczyńskiego, Terlecki powiedział: "»Gazeta Wyborcza« publikuje laurkę lidera partii, prezesa Jarosław Kaczyńskiego". Ta "laurka" szybko weszła do języka debaty publicznej. Gdy Kaczyński zapowiedział pozew przeciwko "Wyborczej", komentatorzy pytali, dlaczego pozywa za laurkę.

[wstaw_tresc kategoria="artykul" id="174576"]