Zalewska jest "zwolenniczką wypowiedzi obywateli", ale na referendum wybrzydza, bo "pytanie jest zbyt ogólne"

Kiedy Komitet Referendalny złożył 20 kwietnia 2017 w Sejmie zebrane w ciągu dwóch miesięcy 910 tys. podpisów (znacznie więcej niż wymagane 500 tys.), minister Zalewska najpierw twierdziła, że to "polityczna robota", a potem, że już za późno na podważanie decyzji.

PiS ma jednak kłopot z prostym odrzuceniem wniosku o referendum także dlatego, że będąc w opozycji podkreślał, że należy ono do kanonu demokracji. Kiedy w listopadzie 2013 roku Sejm poprzedniej kadencji odrzucił wniosek o referendum w sprawie wieku szkolnego, Jarosław Kaczyński narzekał, że "konstytucyjnych mechanizmów demokracji, które są niewygodne dla władzy, po prostu się nie stosuje.

W tej sytuacji minister Zalewska szuka dodatkowych argumentów i wprowadza nowy wątek.

Zalewska chce podważyć proponowane przez Komitet Referendalny pytanie, które brzmi:

Zarzut o ogólności pytania jest wątpliwy z dwóch powodów:

• zgodnie z ustawą o referendach, o brzmieniu pytania lub pytań referendalnych decyduje Sejm. Jeżeli Izba uzna, że obywatele źle postawili pytanie, może je poprawić, ale w taki sposób, by zachować sens inicjatywy obywatelskiej;
• ustawa nie określa w żaden sposób, jak należy stawiać pytania "w referendach ogólnokrajowych w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa" (bo o takim referendum tu mowa);
• reforma edukacji PiS stanowi spójną całość, której zasadniczym elementem jest zmiana ustroju szkolnego: likwidacja gimnazjów i związane z tym wydłużenie szkoły podstawowej i liceum. Można by oczywiście dopisać to w pytaniu, ale rzecz wydaje się zrozumiała. Inne elementy reformy są drugorzędne i nie stanowią przedmiotu sporu.

Poza tym, istota referendum obywatelskiego, zwanego też głosowaniem ludowym, polega na tym, że "lud" pyta o to, co uważa za tak istotne dla państwa i społeczeństwa, że wymaga zastosowania mechanizmu demokracji bezpośredniej. Tym razem prawie milion obywateli i obywatelek uznało, że taką sprawą jest reforma edukacji. I z pewnością wiedzą, o co pytają.

Sondaże: porażka deformy

Minister Zalewska zaznacza, że sprawa referendum jest w rękach Sejmu, a ona sama uszanuje wolę suwerena, bo „jest zwolenniczką wypowiedzi obywateli”. Na temat referendum obywatele jasno się wypowiedzieli w sondażach. Z sondażu IPSOS dla OKO.press (17-20 marca 2017) wynika, że na pytanie o referendum 52 proc. odpowiedziało „tak” (czyli, że są przeciw reformie), a 43 proc. - „nie”.

W innym pytaniu sondażu OKO.press daliśmy badanym do wyboru trzy opcje:

• 27 proc. było za tym, by reforma weszła w życie od 1 września 2017;
• 30 proc. - za odłożeniem jej o rok i przedyskutowaniem;
• 34 proc. - za tym, by wcale jej nie wprowadzać.

Z sondażu Kantar Millward Brown dla TVN i TVN24 (24-25 kwietnia 2017) wynika, że przeciw reformie głosowałoby 60 proc. Polek i Polaków. To może świadczyć o narastaniu sprzeciwu wobec reformy, w miarę, jak ludzie uświadamiają sobie wszystkie komplikacje i trudności, jakie niesie ona ze sobą.

Nic dziwnego, że minister Zalewska szuka nowych argumentów, które pozwoliłyby jej zdezawuować referendum.

Czy jest Pani/Pan przeciw...?

Jeżeli OKO.press miałoby coś zasugerować Sejmowi, to po pierwsze, by nie odrzucał referendum (w pełni popieramy argumenty Jarosława Kaczyńskiego z 2013 roku), a po drugie, by wprowadził drobną zmianę pytania. Chodzi o to, by zamiast stanu negatywnego (być przeciw reformie), pytanie opisywało pozytywny. Na przykład tak:

"Czy jesteś za tym, czy przeciw temu, by rząd wprowadził reformę edukacji od 1 września 2017 roku?". Uczestnicy referendum odpowiadaliby "za reformą" lub "przeciw reformie", unikając trudnej sytuacji, że bycie przeciw wymaga odpowiedzi "tak", a bycie za - odpowiedzi "nie".

Jeśli jednak minister Zalewskiej zależy na uszczegółowieniu pytań, OKO.press, proponuje do wyboru:

• Czy jest Pani/Pan za czy przeciw reformie edukacji, która zakłada likwidację gimnazjów?
• Czy jest Pan/Pani za czy przeciw reformie edukacji, która skraca edukację ogólną z dziewięciu do ośmiu lat?

Prosimy panią minister o docenienie, że nie proponujemy na przykład takiego pytania:

• Czy jest Pan/Pani za czy przeciw reformie edukacji, która wprowadzi niewyobrażalny chaos, rozbije tysiące zespołów nauczycielskich, utrudni wyrównywanie szans edukacyjnych, zamiast nauczania umiejętności stawia na szczegółową wiedzę z kilkunastu przedmiotów i będzie wychowywać w duchu katolickim i nacjonalistycznym?