0:000:00

0:00

Prawa autorskie: Piotr Augustyniak / Agencja GazetaPiotr Augustyniak / ...

Wydająca OKO.press Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej, otrzymała pismo z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Biuro Ministra informuje, że pełnomocnik Mirosława Koźlakiewicza zwrócił się do niego z „wnioskiem o podjęcie czynności w ramach nadzoru sprawowanego nad Fundacją”.

Resort Jarosława Gowina pisze, że „z treści otrzymanych dokumentów oraz ze stanu faktycznego” wynika, że Fundacja OKO nie zastosowała się do postanowienia sądu i nie usunęła z portalu OKO.press artykułu „Śmierdzący biznes za unijne pieniądze. Międzynarodowe śledztwo z udziałem OKO.press”. I zwraca się do Fundacji, o wyjaśnienie sytuacji.

Pełnomocnik Koźlakiewicza - a za nim resort nauki - powołują się na ustawę o fundacjach. Zgodnie z nią, minister nadzorujący daną fundację, może wystąpić do sądu o stwierdzenie „zgodności działania [tej] fundacji z przepisami prawa”. Jeżeli działanie zarządu fundacji „w istotny sposób narusza przepisy prawa”,

minister może wyznaczyć termin na usunięcie uchybień albo „żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu fundacji”. A jeśli fundacja nadal nie usunie uchybień - „wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządu przymusowego”.

Art. 12. 1. O zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim fundacja została ustanowiona, orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek właściwego ministra lub starosty. (...)

Art. 13. Właściwy minister lub starosta może wystąpić do sądu o uchylenie uchwały zarządu fundacji, pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo z postanowieniami statutu fundacji lub z przepisami prawa. Organ ten może jednocześnie zwrócić się do sądu o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnięcia sprawy.

Art. 14. 1. Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem, organ, o którym mowa w art. 13, może wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia tych uchybień w działalności zarządu albo może żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu fundacji.

2. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, albo w razie dalszego uporczywego działania zarządu fundacji w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji, organ, o którym mowa w art. 13, może wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządcy przymusowego.

Zabezpieczenie roszczenia Koźlakiewicza

Sprawa dotyczy artykułu, który ukazał się na portalu OKO.press 24 kwietnia 2018 roku.

Publikacja była częścią śledztwa zespołu dziennikarzy z ośmiu państw UE, którzy chcieli sprawdzić, dokąd trafiają unijne dopłaty do rolnictwa i czy zapewniają racjonalny rozwój produkcji rolnej i poprawiają poziom ochrony środowiska. Okazało się, że jest odwrotnie. Na przykład w Polsce jedne z największych dopłat dostają przemysłowi hodowcy drobiu i trzody chlewnej, którzy są także największymi trucicielami środowiska. Produkują rocznie setki ton amoniaku, który zatruwa glebę, rzeki i powoduje upiorny smród w okolicy ferm.

Raport podsumowujący śledztwa dziennikarzy, którzy wzięli udział w projekcie, dostępny jest na stronie internetowej Greenpeace. Ta międzynarodowa organizacja była inicjatorem dziennikarskiego śledztwa.

W artykule dotyczącym Polski pisaliśmy m.in. o działalności firmy Cedrob, założonej przez z Mirosława Koźlakiewicza, w mediach nazywanego „królem drobiu”. Do 2015 roku w PO, był najbogatszym posłem VII kadencji w Sejmie, potem jego drogi z partią się rozeszły. Od kilku lat Grupa Cedrob jest jednym z głównych reklamodawców prawicowych mediów (m.in. tygodnika "Sieci", należącego do spółki senatora Grzegorza Biereckiego i do braci Karnowskich) i sponsorem prawicowych imprez. Była np. partnerem wspierającym gali tygodnika "Sieci", podczas której Julia Przyłębska została ogłoszona Człowiekiem Roku 2017.

30 kwietnia 2018 roku Koźlakiewicz wystąpił do Sądu Okręgowego w Warszawie o zabezpieczenie jego roszczenia. Domagał się, by sąd nakazał redakcji OKO.press usunięcie artykułu "Śmierdzący biznes za unijne pieniądze" na czas trwania procesu o ochronę dóbr osobistych, który zamierza wytoczyć Fundacji OKO.press . I żeby sąd zrobił to jeszcze „przed wszczęciem postępowania”. Zapowiedział, że w ciągu dwóch tygodni złoży pozew.

Procedura cywilna przewiduje takie przedprocesowe zabezpieczenie, by np. wierzyciel, który chce dochodzić pieniędzy, mógł wystąpić o ich "zamrożenie", bez wiedzy dłużnika (by ten nie zdążył ukryć majątku). Postępowanie dotyczące zabezpieczenia toczy się więc bez udziału przyszłego pozwanego, by nie mógł udaremnić zabezpieczenia, a także wykonania przyszłego wyroku.

Postępowanie dotyczące zabezpieczenia roszczenia Koźlakiewicza, także toczyło się bez udziału i wiedzy Fundacji OKO.press. I nie miała ona możliwości przedstawienia swojego stanowiska w tej sprawie ani wykazania, że nie ma powodów, by usuwać artykuł.

Wniosek o zabezpieczenie rozpatrywała sędzia Joanna Kruczkowska, pełniąca funkcję wiceprzewodniczącej III Wydziału Cywilnego SO w Warszawie, specjalizująca się w sprawach o ubezwłasnowolnienia.

Sędzia Kruczkowska przychyliła się do wniosku Koźlakiewicza i nakazała usunięcie artykułu. Zaznaczając, że "na etapie rozpoznawania wniosku o zabezpieczenie sąd nie rozstrzyga sprawy merytorycznie, a jedynie dokonuje oceny uprawdopodobnienia istnienia roszczenia".

Usuwanie publikacji ze stron internetowych, przed stwierdzeniem sądu czy faktycznie naruszają one czyjeś dobra, uznawane są przez organizacje stojące na straży wolności mediów i wolności słowa za jeden z przejawów prewencyjnej cenzury.

Wykorzystując takie zabezpieczenie, każda osoba opisana w publikacji w negatywnym świetle, może domagać się jej usunięcia na czas procesu, nie wykazując, że napisano o niej nieprawdę. Procesy o ochronę dóbr osobistych trwają zaś w Polsce po kilka lat. W tym czasie opinia publiczna może być więc pozbawiona dostępu do ważnych społecznie informacji.

Przeczytaj także:

Wyścig sądowy

Fundacja OKO zaskarżyła postanowienie sądu o zabezpieczeniu, występując równocześnie z wnioskiem o wstrzymanie wykonania zabezpieczenia.

Podnosiliśmy że:

  • roszczenie Koźlakiewicza nie zostało uprawdopodobnione,
  • przeciwko usunięciu artykułu przemawia ważny interes publiczny,
  • sąd nakazał OKO.press usunięcie całego artykułu, mimo że sam Koźlakiewicz twierdzi, że jego dobra naruszają tylko niektóre fragmenty tekstu,
  • artykuł ma zostać usunięty na nieokreślony czas, mimo, że zgodnie z prawem zabezpieczenie nie może trwać dłużej niż 1 rok.

A także, że zgodnie z wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2013 roku, nawet stwierdzenie w wyniku procesu nieprawdziwości fragmentów jakiegoś tekstu, nie jest wystarczającą podstawą dla usunięcia go z internetu. Według Trybunału, dla ochrony praw osoby, której dobra zostały naruszone, wystarczające jest opatrzenie publikacji wzmianką o nieprawdziwości zawartych w niej informacji lub toczącym się postępowaniu sądowym.

Nasze zażalenie dotąd nie zostało rozpatrzone przez sąd. Ma to nastąpić 17 października 2018 roku.

Nie doręczono nam również dotąd pozwu Koźlakiewicza - nie wiemy więc, czego się domaga i jakie dokładnie argumenty przedstawił, by wykazać, że artykuł naruszył jego dobra osobiste.

W międzyczasie jednak - w lipcu 2018 roku - sąd nadał postanowieniu o zabezpieczeniu klauzulę wykonalności. Na tej podstawie Koźlakiewicz może żądać egzekucji postanowienia.

Podkreślmy: chodzi o egzekucję przedprocesowego zabezpieczenia - wydanego przed zbadaniem przez Sąd Okręgowy w Warszawie, czy autorzy artykułu w jakikolwiek sposób naruszyli dobra Koźlakiewicza. W dodatku zabezpieczenia, które zostało zaskarżone do Sądu Apelacyjnego i które ten sąd ma zbadać w październiku 2018 roku.

Duszenie wolności słowa

Ponieważ sąd nie rozpatrzył dotąd zażalenia OKO.press i nie wstrzymał wykonania zabezpieczenia, jesteśmy zmuszeni usunąć artykuł.

Wierzymy jednak, że Sąd Apelacyjny w Warszawie nie podtrzyma postanowienia sędzi Joanny Kruczkowskiej i będziemy mogli ponownie opublikować tekst na naszej stronie. A także - że sam proces potwierdzi, że zawarte w artykule informacje o Koźlakiewiczu były prawdziwe.

O sprawie powiadomiliśmy zagranicznych dziennikarzy, którzy uczestniczyli w międzynarodowym śledztwie dotyczącym dopłat z UE. Stanowisko w tej sprawie przesłał nam Greenpeace Polska: „Raport, którego częścią są ustalenia dziennikarzy OKO.press mówi o rzeczach niezmiernie ważnych dla naszego zdrowia i dla stanu środowiska. Dzięki pracy dziennikarzy z ośmiu krajów UE dowiedzieliśmy się po pierwsze, że nasze podatki przekazywane jako wsparcie w ramach Wspólnej Polityki Rolnej finansują szkodliwe dla ludzi i środowiska zanieczyszczenia z wielkich ferm przemysłowych, a po drugie, że system kontroli tych zanieczyszczeń jest dziurawy - i to nie tylko w Polsce. To co powinniśmy zrobić, w Polsce i innych krajach unijnych, to zmienić funkcjonowanie Wspólnej Polityki Rolnej, by służyła ona naszemu zdrowiu i przyrodzie, a nie przede wszystkim wielkim przedsiębiorstwom, które - jak wynika z raportu - często są również wielkimi trucicielami".

Greenpeace dodaje:

"Gorączka nie minie, kiedy stłuczemy termometr, gigantyczne fermy drobiowe nie przestaną być utrapieniem lokalnych społeczności, kiedy artykuł zostanie usunięty z sieci. Niezależne dziennikarstwo to często ostatnia nadzieja ludzi cierpiących z powodu bliskiego sąsiedztwa uciążliwych zakładów.

Jako organizacja pozarządowa, która zajmuje się działaniami na rzecz środowiska, bardzo doceniamy taką pracę".

Udostępnij:

Bianka Mikołajewska

Od wiosny 2016 do wiosny 2022 roku wicenaczelna i szefowa zespołu śledczego OKO.press. Wcześniej dziennikarka „Polityki” (2000-13) i krótko „GW”. W konkursie Grand Press 2016 wybrana Dziennikarzem Roku. W 2019 otrzymała Nagrodę Specjalną Radia Zet - Dziennikarz Dekady. Laureatka kilkunastu innych nagród dziennikarskich. Z łódzkich Bałut.

Komentarze