Ostatni dzień kampanii samorządowej

„Musimy przywrócić warunki uczciwej konkurencji w handlu między oboma krajami, tak by wszyscy na tym skorzystali” – mówił w Kijowie Radosław Sikorski.

Trwa konferencja prasowa ministrów spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego i Dmytro Kułeby, którą rozpoczął dźwięk syreny alarmowej.

"Dziękuję za zaproszenie do Kijowa. Alarm lotniczy, to powód, dla którego tu jestem. To nie do zaakceptowania, aby sąsiedni kraj napadał na sąsiada, który nie zrobił mu nic złego. I pod jakimkolwiek pretekstem bombardował miasta, niszczył całe prowincje, wywoził dziec. Polska jest po waszej stronie, panie ministrze – mówił Sikorski.

„Polska nie może być tylko wyłącznie hubem militarnym, ale powinna być takim hubem również gospodarczym i politycznym dla Ukrainy. Pan minister zadeklaruje wsparcie dla aspiracji ukraińskich, dla przygotowań Ukrainy do członkostwa” .

Minister spraw zagranicznych Ukrainy Dymytro Kułeba dziękował za wsparcie dla Ukrainy w najtrudniejszym okresie. „To się nie zmieni, Polska utrzymuje swoje wsparcie. Czekaliśmy na tą wizytę, żeby omówić wszystkie tematy dotyczące relacji dwustronnych. Nasza rozmowa była bardzo przyjemna. Jest pełne zrozumienie, że między nowym rządem Polski a Ukrainą będzie wzajemnie korzystny, poważny dialog. Porażna agresji rosyjskiej i zwycięstwo Ukrainy to nasz wspólny interes” – mówił Kułeba. I podkreślał, że Ukraina jest wdzięcza za pomoc „każdej polskiej rodzinie”.

Sikorski: Ukraina to wolny naród

„Ukraina jest wolnym narodem, który chce żyć w demokracji i pokoju. To kraj, który chce decydować o sobie, który wybrał kierunek europejski. Będziemy wam pomagać bronić prawa do tej decyzji. Czas europejskich imperiów należy do przeszłości. To ostatnia kolonialna wojna w Europie. Musi się skończyć. Rosja powinna przegrać, a Ukraina powinna wygrać. I w tej sprawie, niezależnie od tego, kto będzie sprawował władzę, jesteśmy zjednoczeni” – mówił Sikorski.

Szczegóły wyjazdu ministra spraw zagranicznych do Kijowa były trzymane w tajemnicy ze względów bezpieczeństwa. Wiadomo już, że Sikorski spotka się na Ukrainie z przedstawicielami najwyższych władz tego kraju m.in. z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim.

Radosław Sikorski ma „przedstawić pakiet wsparcia pomocowego dla Ukrainy, a także pomysł na współpracę i wsparcie polityczne”.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w swoim apelu podkreśla, że skutkiem działań ministra kultury Bartłomieja Sienkiewicza jest „usunięcie z pomieszczeń Telewizji Polskiej SA i Polskiego Radia SA. oraz Polskiej Agencji Prasowej SA prawowitych kierowników jednostek oraz osób upoważnionych przez te osoby do zarządzania majątkiem spółek”. Podpisał się pod nim przewodniczący Rady, Maciej Świrski (na zdjęciu).

Dalej czytamy:

„Niesie to za sobą niebezpieczeństwo utraty kontroli nad strategicznymi dla bezpieczeństwa Państwa systemami emisji. Wraz z nielegalnym wyłączeniem na terenie całego kraju sygnału nadawczego programu TVP Info, TVP World i TVP3, zdjęciem z anteny programów informacyjnych, polska opinia publiczna stała się niemym świadkiem przewrotu w mediach publicznych”.

W apelu napisano: „Docierające zaś do społeczeństwa informacje o budowaniu przez rząd Donalda Tuska »nowego ładu medialnego« wyłącznie na podstawie uchwały Sejmu RP z dnia 19 grudnia 2023 r. w sposób rażący narusza dotychczasowe przepisy regulujące prawo medialne i budzi głęboki niepokój obywateli. Opinia publiczna została pozbawiona, wbrew art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, prawa do informacji o działaniu organów władzy publicznej w szczególności dotyczącej okoliczności siłowego przejmowania władzy w strukturach jednostek publicznej radiofonii i telewizji”.

Kto był przeciw?

KRRiT przed publikacją stanowiska zorganizowała głosowanie. Za apelem do premiera były cztery osoby- Agnieszka Glapiak, Hanna Karp, Marzena Paczuska, Maciej Świrski.

Przeciwko tylko jedna – prof. Tadeusz Kowalski, wybrany przez Senat poprzedniej kadencji.

Profesor Kowalski, cytowany przez „Wyborczą”, przypomina, że „zmiany w mediach publicznych są konieczne, ponieważ w ostatnich ośmiu latach stały się narzędziem polaryzacji i wykluczania całych grup społecznych, zamiast być instrumentem budowania spójności społecznej i promowania wartości społeczeństwa obywatelskiego„. Dodał również, że za rządów PiS media publiczne „stały się narzędziem propagandy politycznej. Nie dopuszczały do krytyki, a nawet do ”prezentacji odmiennych racji i argumentów".

„Po powołaniu ustawą z 26 czerwca 2016 r. Rady Mediów Narodowych obsadzanie stanowisk zarządczych w spółkach mediów publicznych odbywało się wedle zasad nomenklatury partyjnej, a dziennikarze, zamiast tworzyć wiarygodne i niezależne treści wysokiej jakości, realizowali linię polityczną wyznaczaną przez władzę” – komentował prof. Kowalski.

Dotychczasowy sposób funkcjonowania Telewizji Polskiej, Polskiego Radia oraz Polskiej Agencji Prasowej w jaskrawy sposób przeczył temu, czym powinny być media publiczne w demokratycznym państwie prawnym.

Publiczna telewizja i radio w ewidentny sposób naruszały swój prawny obowiązek oferowania treści cechujących się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością. Media te stały się tubą propagandową obozu rządzącego, co w kontekście wyborów potwierdzały między innymi misje obserwacyjne Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE.

W telewizji publicznej wielokrotnie pojawiały się również materiały nawołujące do wrogości wobec określonych grup społecznych, w tym także treści stanowiące mowę nienawiści, między innymi o charakterze ksenofobicznym i homofobicznym. W mediach tych niejednokrotnie miały miejsce również przypadki szykanowania zatrudnionych tam dziennikarzy i dziennikarek rzetelnie wykonujących swoje obowiązki zawodowe.

Nie ulega więc wątpliwości, że media publiczne wymagają pilnych i gruntownych reform.

Zdajemy sobie sprawę, że uwarunkowania polityczne i prawne bardzo utrudniają takie reformy.

Zgodnie z komunikatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmiany w składzie władz mediów publicznych nastąpiły na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych. Zauważamy jednak, że kwestia powoływania i odwoływania składów osobowych organów mediów publicznych regulowana jest obecnie w ustawie o radiofonii i telewizji oraz ustawie o Polskiej Agencji Prasowej.

Przepisy regulujące kompetencję Rady Mediów Narodowych (RMN) w tym zakresie nie były bezpośrednio przedmiotem kontroli konstytucyjnej Trybunału Konstytucyjnego, ani nie były poddane badaniu co do zgodności z prawem międzynarodowym lub Konstytucją przez sądy krajowe, Europejski Trybunał Praw Człowieka lub Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2016 r. o sygn. K 13/16 można wnioskować, że także regulacja kompetencji RMN jest niezgodna z Konstytucją, ponieważ całkowicie pozbawia Krajową Radę Radiofonii i Telewizji wpływu na obsadę personalną organów kierujących działalnością spółek publicznej radiofonii i telewizji.

W uzasadnieniu wyroku TK zauważył, odnosząc się do Rady Mediów Narodowych, że „wykreowanie nowego organu władzy publicznej i przekazanie mu pewnych kompetencji w sferze radiofonii i telewizji nie znosi bowiem obowiązku wprowadzenia przez ustawodawcę instrumentów umożliwiających wykonywanie przez KRRiT jej konstytucyjnie określonych funkcji”.

Jednakże Trybunał Konstytucyjny orzekał co do zmian prawnych wynikających z ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, które przekazywały kompetencje obsady organów mediów publicznych ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa, i które poprzedzały ustanowienie Rady Mediów Narodowych.

Co więcej, stanowisko, zgodnie z którym decydowanie o obsadzie osobowej organów kierujących mediami publicznym leży w kompetencji członka rządu (ministra wykonującego uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa) budzi również poważne wątpliwości w świetle standardów konstytucyjnych.

W uchwale z 13 grudnia 1995 r. o sygn. W 6/95 Trybunał Konstytucyjny zauważył, że kluczowym elementem zasady niezależności publicznej radiofonii i telewizji jest „uniezależnienie mediów publicznych od organów rządowych”. Z tego powodu Trybunał uznał, że „Konkluzja dopuszczająca takie zastosowanie kodeksu handlowego, które przyznawałoby walnym zgromadzeniom spółek publicznej radiofonii i telewizji uprawnienie do przedterminowego odwoływania członków rad nadzorczych, nie byłaby też możliwa do pogodzenia z wykładnią systemową i wyprowadzaną z ogólnego modelu publicznej radiofonii i telewizji”.

Trybunał zauważył również, że „Nadanie publicznej radiofonii i telewizji formy spółek akcyjnych nie może jednak zacierać ich specyfiki. Wspomniany wyżej kontekst aksjologiczny, wynikający z bezpośredniego związku publicznej radiofonii i telewizji z realizacją wolności słowa i prawa do informacji, nie pozwala na traktowanie spółek publicznej radiofonii i telewizji w zupełnie taki sam sposób, jak innych spółek prawa handlowego, mimo że prawna forma ich zorganizowania jest oparta na tym samym modelu”.

Stanowisko uznające kompetencje przedstawiciela rządu do odwoływania i powoływania członków organów kierujących działalnością spółek publicznej radiofonii i telewizji budzi również wątpliwości w świetle standardów Rady Europy. Zgodnie z zaleceniami Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczącymi gwarancji niezależności mediów publicznych (nr R(96)10), zasady powoływania składów tych organów muszą być wystarczające przejrzyste oraz ukształtowane w sposób, który nie pozwala na ich wykorzystywanie w celu wywierania wpływu politycznego na działalność mediów publicznych.

W 2016 r. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy Nils Muižnieks zauważył, że „Poddanie mediów publicznych bezpośredniej kontroli rządu poprzez przyznanie temu ostatniemu uprawnień do powoływania i odwoływania członków rad nadzorczych i zarządów publicznej telewizji i radia jest sprzeczne ze standardami Rady Europy, które w szczególności wymagają, aby media publiczne pozostały niezależne od ingerencji politycznej lub gospodarczej".

Z tych powodów niezbędne jest niezwłoczne podjęcie prac nad wprowadzeniem konstytucyjnego ładu prawnego w dziedzinie mediów publicznych.

w imieniu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Maciej Nowicki Prezes Zarządu